Download here
Iloco: PDF

Kas maysa kadagiti kalatakan a panang-agaw iti turay iti daytoy napalabas a pakasaritaan iti Pilipinas, tinakaw ti gunglo a Marcos-Duterte ti nailian nga eleksyon idi Mayo 9 babaen ti panangsaur iti de-kompyuter a sistema iti eleksyon (automated election system), panaggatang ti botos, armado a panagpilit, sistematiko a disimpormasyon, manipulasyon iti kapanunotan, pampulitika a panangallilaw ken panangballikog iti pakasaritaan.

Ti kampanya ket pinataray dagiti kangrunaan a kumpanya a PR a nangiyuna kadagiti kampanya iti midya ken dagiti grupo ti troll iti social media, pinondoan ti tinakaw a kinabaknang dagiti Marcos ken pondo ti estado ni Duterte ken kwarta a kontribusyon dagiti dadakkel a negosyante, dadakkel nga apo’t daga, pulitikal a dinastiya ken dagiti warlord. Iti linged ti kontra-insurhensya, naaramat dagiti yunit ti pulis ken militar tapno aktibo nga agkampanya para kada Marcos ken Duterte.

Ti anak ti diktador, ni Ferdinand Marcos Jr., ket naituding nga agtugaw kas pangulo, bayat a ti anak a babae ti tirano, ni Sara Duterte, ket naituding nga agbalin a bise-presidente. Iti imatang ti umili a Pilipino, ti sumrek a rehimen Marcos-Duterte ket saan a lehitimo a rehimen a naibangon a basar iti panagsaur ken panangallilaw.

Namnamaen ti umili a Pilipino a kas ti tirano nga ama na, ni Marcos Junior ket agibangon ti maysa a despotiko ken kurakot a rehimen nga agserbi nga instrumento ti imperyalismo, pyudalismo ken burukrata kapitalismo, ken agitunda ti nalabes a panagsagaba ti nalawa a masa a Pilipino. Nakaituding isuna nga agbalin a hepe ti neo-kolonyal nga estado iti sidong ti imperyalismo a US ken imatonan na ti ad-adda pay a panagkaro ti malakolonyal ken malapyudal a sistema.

Ti gunglo a Marcos-Duterte ket mangibagbagi iti kadangkesan a tirano, pasista ken kurap a burukrata kapitalista dagiti agar-ari a reaksyunaryo a dasig. Ni Marcos Junior ket saan nga agbabbabawi kadagiti pakinabang da ken depdepensaan na ti 14 a tawen a pasista a diktadura a Marcos (1972-1986). Kadwa na ni Sara Duterte, maysa a bukatot iti turay a nangidaulo idiay Davao City babaen ti bileg ti pulis ken militar.

Tapno waknitan ti dalan nga agsubli iti Malacañang, ginastos dagiti Marcos ti bilyun-bilyon a piso a tinakaw a kinabaknang tapno maala ti lokal a pampulitika a turay iti Ilocos Norte ken Leyte, tapno agtaray ken makaala dagiti pwesto iti reaksyunaryo a kongreso, tapno balbaliw a maala ken mapapigsa ti kinapudno dagiti pulitiko kadakuada, ken balbaliw a pairuten ti silpo a pangpinansya kadagiti dadakkel a burgesya kumprador ken kadagiti gangannaaet a bangko. Ti in-inut a panagsubli da iti turay ket binaybay-an dagiti agsasaruno a reaksyunaryo a rehimen manipud 1988 iti balakad ti amo da nga imperyalista a US a mangayat a plansaen ti risiris dagiti agriribal a paksyon.

Inaramat dagiti Marcos ti impluwensya da iti pulitika tapno agisayangkat ti nasaknap a kampanya ti disimpormasyon tapno ballikugen wenno buraen ti pakasaritaan. Kadagiti napalabas a tawen, pinanggep da a kaluban dagiti krimen ti panagtakaw ken korapsyon, ken dagiti nalabes a panaglabsing iti karbengan-tao nga naiyaramid iti panawen ti diktadura a Marcos. Ti iskema ni Marcos nga agsubli iti Malacañang ket napapigsa iti napalabas nga innem a tawen iti sidong ni Duterte a nangted ti tabon para iti banwar ken Marcos, paulit-ulit a pinadayawan na ti diktadura a turay ti diktador, inbaga na nga awan ti tinakaw a kinabaknang dagiti Marcos, ken ti maudi ket nakikumplot tapno sauren ti eleksyon.

Ti resulta ti eleksyon ket nadoktor tapno paruaren a “landslide” (wenno palalo a dakkel ti lamang na) a nangabak ni Marcos tapno gabburan ti kinapudno a milyun-milyon iti intero a pagilian ti dimmar-ay kadagiti demonstrasyon ti masa iti napalabas a bulbulan tapno laksiden dagiti Marcos ken suportaran ti pampulitika nga oposisyon. Panggep daytoy a pagrupaen a “lehitimo” ti rehimen na. Iti istilo a Hitler, ti “panangabak a landslide” ni Marcos ket naigagara a nakadakdakkel tapno panunoten dagiti tao a saan a mabalin a didiay ket nalabes a panangkillo iti kinapudno.

Iti panggep a taripatuen ti kinatibker ti agar-ari a sistema, mayorya kadagiti reaksyunaryo, dagiti partido da iti pulitika, ti imperyalista a US, ti militar ken pulis, ti dadakkel a burgesya kumprador ket aginbubulsek tatta iti sistematiko a panagtakaw iti eleksyon tapno mabigbig ti kinapangulo ni Marcos II. Amin da ket agtartarigagay a pagtalinaeden a natibker ti agar-ari a sistema, ken salakniban ken itandudo ti interes ti agar-ari a dasig iti sidong ni Marcos.

Ti rehimen a Marcos II ket nakaituding nga agbalin a katuloy ti napalabas nga innem a tawen ti tiraniko a panagari, terorismo ti estado ken panagpakaaso-aso kadagiti gangannaet nga imperyalista a bileg, ken panagsubli iti tukad-Marcos a korapsyon ken panagtakaw, 50 a tawen manipud idi ideklara ni Marcos Senior ti linteg militar ken ibangon ti panagturay a diktador idi 1972. Ti panagrusing daytoy babaen ti panangallilaw ken panagsaur ket maysa a nalawag a pagilasinan nu kasano nga ti agnannana nga agar-ari a sistema a malakolonyal ken malapyudal ket bulok iti kaunggan na ken pagar-arian ti kadakdaksan a reaksyunaryo.

Dagiti namnamaen iti sidong ni Marcos II

Ni Marcos Junior ti numero uno a mangdepdepensa iti diktadura ti ama na ken ti korapsyon ti pamilya da. Manamnama nga agbalin met isuna a tirano ken agtatakaw. Isuna ken ti pamilya na ket kabilang iti nangnangruna a burukrata kapitalista a naggamrud iti makapasidduker a gatad ti kinabaknang iti panagserbi kas ahente dagiti imperyalista, ken ti agar-ari a dasig ti dadakkel a burgesya kumprador ken dadakkel nga apo’t daga.

Para iti umili a Pilipino, ti galad ti umay nga innem a tawen a panagari ni Marcos ket napaspas a panagsuwek ti panagbiag, nakaro a kinarigat ken pannakaidadanes, ken pinairteng a pampulitika a represyon. Awan ti sabali a pagkamangan da nu saan nga ilaban dagiti demokratiko a karbengan ken interes da babaen ti amin a langa ti pannakidangadang.

Ti nakalayat a peggad iti innem a tawen ni Marcos Junior ket mangidurduron iti umili a Pilipino ken dagiti demokratiko, progresibo ken patriyotiko a pwersa a papigsaen ken paaduen ti intar da. Agparparnuay met daytoy ti kondisyon iti panagpapigsa iti rebolusyonaryo nga armado a dangadang bayat a ti umili, nangruna dagiti agtutubo, ket aduan a maguyguyugoy nga agkameng iti Bagong Hukbong Bayan.

1. Iti kanito nga agtugaw ni Marcos Junior iti poder, layon nga agpukawen ti kwarta ti umili a Pilipino nga inbulsa dagiti Marcos idi nagturay da ti 14 a tawen. Kas pangulo, adda bileg ni Marcos Junior nga imandar ti pannakairelis ti amin a sanikua ken kwarta manipud iti pannakasekwester, a mawaswas ti patakaran ti gubyerno nga irekober ti tinakaw a kinabaknang, ken imandar na ti panangwaswas iti Presidential Commission on Good Government wenno simple a maawanan serbi daytoy.

2. Ti panagpangulo ni Marcos ket epektibo a mang-ukas iti amin a 40 a kaso a sibil kanaig iti tinakaw da a kinabaknang a mapatta-patta a saan a bumaba iti $10 bilyon, nga awan pay kagudwa ti naisubli iti gubyerno. Ni Marcos Junior mismo ket nasentensyaan ti saan a bumaba iti dua a daras iti saan na a panagbayad ti buwis, ken sumangsango iti mandato nga agbayad ti ₱203 bilyon a buwis.

Sangsanguen na met dagiti kaso a contempt (kinaawan-dayaw iti korte) gapu iti panagkedked na a makitinnulong iti korte ti Hawaii a nagmandar idi 1995 kadagiti Marcos nga agbayad ti $2 bilyon kadagiti biktima ti panaglabsing iti karbengan-tao. Ti ina na a ni Imelda ket nasentensyaan ti saan a bumaba iti pito a kaso a kriminal ti anomalya nga addaan pannusa nga 11 tawen a pannakaibalud iti tunggal maysa, ken nakaliklik iti pannakaibalud. Nalabit nga inton kaanuman ket saanen a bumaddek iti pagbaludan iti nabatbati pay a tawen ti biag na.

3. Kayat ni Marcos a ti sumaruno a henerasyon dagiti Pilipino ket dumakkel a kuneng iti awan-kapada na a korapsyon, panagtakaw ken panagabuso iti sidong ti 14-tawen a diktadura ni Marcos, ken pamatien isuda iti pinarnuay nga istorya ti “nabalitukan a panawen” ti linteg militar. Kabaelan nga aramaten ni Marcos ti nalawa a rekurso ti gubyerno tapno aglayon a mabura kadagiti libro iti iskwelaan ti panagisuro ti kinapudno panggep iti linteg militar, ken ad-adda a pairtengen ti panangbaliw, panangballikog wenno panangbura kadagiti naimaldit iti pakasaritaan. Mabalin na met nga imandar iti gubyerno nga ikutan ti nakaipatakderan ti Bantayog ng mga Bayani (Monumento dagiti Banwar) iti rason a maaramat didiay para iti maysa a proyekto iti impraistruktura.

4. Nagdeklara ni Marcos kadagiti plano nga ituloy na ti programa a Build Build Build ni Duterte a maysa kadagiti kadakkelan a pagbagasan dagiti kurakot nga upisyal ti gubyerno ken kangrunaan a rason ti panagdoble ti utang ti pagilian iti sidong ni Duterte. Agsusumbangir ti panagitakder kadagiti rangtay ken dalan, kasta met ti reklamasyon dagiti daga, a saan met a kasapulan. Nakabukel ti silpo ni Marcos kadagiti upisyal a Chinese ken dagiti institusyon iti pinansya ken posible nga iduron da ti impementasyon ti Kaliwa Dam, ti Gened Dam, ti proyekto a Chico River Dam ken dadduma pay a proyekto nga impraistruktura a supsupyaten ti umili gapu kadagiti managdadael nga epekto iti aglawlaw, pagbiagan ti umili ken karbengan iti daga.

5. Iti langa ti ama na a diktador, ken iti istilo ni Duterte, naituding nga ipasdek ni Marcos Junior ti panagari nga awtoritaryan a mangiparparit iti panagsupyat ken kritisismo. Aramaten na ti naulpit nga Anti-Terrorism Law laban iti siasinoman nga agbaringkwas ken mangrisiris iti rehimen na. Kas pinangbutbuteng ti ama na iti al-alia ti komunismo tapno ikalintegan ti deklarasyon ti linteg militar idi 1972, ti patakaran a red-tagging ken panangbirngas a terorista ket posible nga ad-adda a kumaro iti sidong ni Marcos Junior.

Tapno konsolidaen ti suporta ti militar, plano ni Marcos nga ituloy ti National Task Force Elcac wenno agibangon ti kapada na nga ahensya. Iti duron dagiti heneral a nabayagen nga agibulbulsa ti bilyun-bilyon a piso manipud kadagiti kontrata iti panaggatang ti armas iti US, posible nga ituloy ni Marcos ti panagisayangkat ti maysa a militarista ken peke a lokalisado nga saritaan iti kappia, panagitennag ti bomba manipud iti ere ken brutal a kontra-insurhensya a gera kas sentral a patakaran ti estado. Awan wenno dandani awan ti posibilidad a seryoso a makitungtong para iti kappia ni Marcos iti National Democratic Front.

Palalo a nakissayan ti oposisyon iti pulitika. Ti Senado ken Kongreso tatta ket napunpunno kadagiti alyado ni Marcos ken Duterte, ken kas iti dati, ket posible nga agserbi a para aprubar laeng iti awtoritaryan a panagari ni Marcos.

Umakikid ti wayawaya iti impormasyon ken iti panagiyebkas kas ti panagkedked ni Marcos a sumungbat kadagiti kritikal a saludsod manipud kadagiti midya. Imbes a kinapudno, agtuloy a subuan ni Marcos ti umili ti peke a damdamag ken parpardaya a ladawan kas paset ti panangpapintas iti panagari na, kas ti panaggasgastar idi ni Imelda iti pondo ti gubyerno tapno agitakder kadagiti pasdek ken pader tapno ilemmeng dagiti nakaro a parikut ti kagimongan ken ti saan a makay-ayo a palimed dagiti Marcos.

6. Ti panagsubli dagiti Marcos iti turay ket ad-adda a mangpairteng kadagiti kontradiksyon iti baet dagiti agriribal a paksyon dagiti agar-ari a dasig. Naan-anay a gundawayan ni Marcos ti innem a tawen a termino na tapno mangala ti porsyento ti pastrek wenno aglayon a kontrolen na ti operasyon dagiti dadakkel a burgesya kumprador, babaen ti pammutbuteng wenno dagiti aksyon a legal wenno ekstra-ligal, kas ti inaramid ni Duterte kadagiti Lopez ken dagiti dadduma pay a dadakkel a negosyo.

Bayat a parparuaren dagiti Marcos ken Duterte nga isuda ket agkaalyado, ti kinapudno na ket napait da met laeng nga agkaribal gapu ta agpada da nga agtatakaw, traydor ken awan-talek iti tunggal maysa. Bayat nga utang dagiti Marcos ken Duterte iti panagitabon kas banwar ken Marcos Senior, makaunget da met iti panagkedked ni Duterte a tulungan isuda iti innem a tawen a protesta nga elektoral idi maabak ni Marcos Junior iti eleksyon iti kinabise-presidente idi 2016. Iti bangir na, makaunget ni Duterte nu kasano a linapdan ni Marcos Junior ken Gloria Arroyo ti anak na a ni Sara iti panagtaray kas presidente ken panagkedked nga aklunen ti diaya a “power sharing” (panagbingay iti turay). Bayat a nakatugaw ni Marcos iti trono, ammo na met unay ti kabaelan ni Duterte a bagsolen isuna iti likudan.

Tapno pagtalinaeden ti alyansa da, posible a lapdan ni Marcos ti imbestigasyon ken panangisaklang ti International Criminal Court (ICC) kadagiti kaso dagiti krimen laban iti sangkataw-an a nakaiyuli laban ken Duterte.

7. Ad-adda pay nga ikali ni Marcos ti pagilyan iti utang iti sango ti dumakdakkel a fiscal deficit (kinakurang ti kwarta ti gubyerno) a resulta ti nasaknap a korapsyon iti gubyerno, nalablabes a panaggastos ti militar ken pulis, nalablabes a panagpresyo kadagiti imprastruktura, ken panagkissay iti buwis dagiti korporasyon. Tapno mabayadan ti higante nga utang, nakaituding nga ituloy ni Marcos dagiti patakaran nga “inrekomenda” ti International Monetary Fund ken dadduma pay nga institusyon iti pinansya tapno “palawaen ti tax base” a ti kayat na a sawen ket panagipataw ti umad-adu a buwis iti umili. Nakaituding nga ituloy na ti deka-dekadan a patakaran ti liberaliasyon iti panag-angkat ken panagpuonan , nababa a sweldo, panagsukat ti usar ti daga, panagkissay iti badyet iti serbisyo a sosyal (edukasyon ken salun-at), ken dadduma pay a neoliberal nga addang a mangguyguyod iti pagilian iti umun-uneg nga umun-uneg a krisis.

8. Kasukat ti suporta nga inted kenkuana ti dadakkel a negosyante, itultuloy ni Marcos ti patakaran a panangbarat iti sweldo, ken pananglipit kadagiti unyon ken asosasyon ti mangmangged. Ad-adda pay nga agsagaba ti dasig a mangmangged a Pilipino iti kumarkaro a panaggundaway ken panagrigat iti sango ti panagtayok ti presyo, nababa a sweldo ken saan a patas a kundisyones iti tegged ken pannakapukaw ti sapul.

9. Kasukat ti suporta nga inted kenkuana ti dadakkel nga apo’t daga, agtuloy a lipiten ni Marcos Junior dagiti kadawatan para iti pudno a reporma iti daga ken maawanan serbi ti panagrigrigat ti masa a mannalon ken minorya nga umili a nabayagen nga agsagsagaba iti panag-agaw ti daga ken inkapilitan a panagpadisi.

10. Naituding nga ituloy ni Marcos Junior ti patakaran ni Duterte iti aggiddan a panagpakaaso-aso wenno doble a panagrukma iti US ken China. Iti maysa a bangir, kasukat dagiti pautang ken pasuksok ti China, nalabit a saan nan a supyaten ti agresyon a militar ken pannakibiang ti China iti kabaybayan ti Pilipinas, ken saan na nga ipaganetget iti China iti kabaybayan ti Pilipinas a bigbigen ti soberanya ti Pilipinas iti exclusive economic zone ken extended continental shelf daytoy kas ti nakalanad iti United Nations Convention on the Laws of the Seas (UNCLOS) ken desisyon ti International Arbitral Tribunal. Kas ken Duterte, insuko ni Marcos daytoy a panangtagikua iti panagkuna a saan met a bigbigen ti China ti UNCLOS wenno ti desisyon ti IAT.

Iti maysa a bangir, ituloy ni Marcos ti panangipatungpal kadagiti neoliberal a patakaran a diktar ti US-IMF-WB (a nakaited ti benepisyo met kadagiti monopolyo a kumpanya a Chinese). Tapno konsolidaen ti suporta ti Armed Forces of the Philippines (AFP), ituloy na met ti panangitandudo iti Mutual Defense Treaty, iti Visiting Forces Agreement, iti Enhanced Defense Cooperation Agreement (EDCA) ken dadduma pay a saan a patas a katulagan iti militar iti US, a karaman ti Operation Pacific Eagle-Philippines, ket mangipalubos iti militar ti US nga aramaten ti pahilian kas maysa a dakkel a base militar para iti immuna a panagipusisyon kadagiti tropa ken armas.

Ti patakaran ti doble a panagpakaaso-aso ni Marcos ket nalabit nga aramiden a magnet ti Pilipinas a mangguyod iti tengnga ti agtimtim-og a US ken China nga addaan dumakdakkel a posibilidad nga agtungpal iti armado a risiris.

Dagiti rebbengen iti sidong ti rehimen Marcos II

Ti panangkallawit ti gunglo a Marcos-Duterte iti bileg babaen ti panangallilaw, panagsaur ken de-kompyuter a panangtakaw iti eleksyon Mayo 9 ket mangidurduron iti umili a Pilipino nga agbaringwas ken ilaban dagiti demokratiko a karbengan ken pagimbagan da babaen ti amin a langa ti pannakidangadang. Umaw-awag ti Partido iti umili a Pilipino ken dagiti rebolusyonaryo a pwersa nga ibaklay ti sumagannad a kabuklan a rebbengen.

Agisayangkat ti nalapad a demokratiko a panaglaban iti ilehitimo a rehimen ni Marcos Junior a naitakder basar ti sistematiko a panagsaur ken kinaranggas. Itakder ti nalapad nagkaykaysa a prente a kontra-Marcos ken kontra-Duterte ti amin a demokratiko a pwersa. Agisayangkat ti internasyunal a kampanya tapno ibunannag ti gubyerno a Marcos II kas maysa nga ilehitimo a rehimen.

Labanan amin a patakaran ti rehimen Marcos II nga a mangiyab-abante iti awtoritaryanismo, terorismo ti estado, korapsyon ken panagpakaaso-aso. Labanan ti amin a patakaran a mangbadbaddek iti basaran a demokratko a karbengan ti umili, kabilang ti karbengan iti panag-organisa, natalinaay a panagtitipon, wayawaya iti panagipablaak, wayawaya nga akademiko ken dadduma pay.

Agkampanya kontra iti disimpormasyon ken gandat a balikiden ti istorikal a pangngeddeng ti umili iti diktadura a Marcos. Agisayangkat ti kampanya nga edukasyon ken rebolusyon iti kultura tapno tulungan ti umili, nangruna dagiti agtutubo a laglagipen ken saan a liplipatan dagiti krimen nga naiyaramid laban iti umili a Pilipino ti 14 a tawen a diktadura a US-Marcos, ken nu kasano a natured ken militante a lumaban ti umili iti amin a porma ti dangadang.

Iyabante ti laban para iti hustisya para iti amin a biktima ti panag-abuso iti karbengan-tao iti sidong ti rehimen Duterte. Suportaran ti maidurduron nga imbestigasyon ken pannakaisaklang ken Rodrigo Duterte iti International Criminal Court, ket ipaganetget a madusa isuna kadagiti saan a mabilang a kaso ti ekstra-hudisyal a pammapatay, panagdukot ken panagtortyur nga inyaramid dagiti pwersa a pulis ken militar iti taray ti gera kontra droga, kasta met iti brutal a gera kontra-insurhensya iti kaaw-awayan.

Lumaban tapno gibusan ti militarisado nga estado ken iduron ti panangduprak iti NTF-Elcac. Irupir ti panangikkat iti amin a dati nga upisyal ti militar iti burukrasya.

Papigsaen ti lokal ken internasyunal a kampanya tapno gibusan ti suportado ti US a kampanya iti panagbomba manipud iti tangatang, presensya ti militar kadagiti komunidad, kampanya a “panagpasuko” ken dadduma pay a taktika a sistematiko a mangpunpuntirya kadagiti sibilyan.

Itakder ken papigsaen dagiti unyon ti mangmangged ken dadduma pay a porma ti demokratiko nga organisasyon ti masa kadagiti iskwelaan, upisina, lugar iti trabaho, kadagiti komunidad iti syudad ken kaaw-awayan, tapno kolektibo nga irupir ti demokratiko a karbengan ken pagimbagan da.

Riingen, organisaen ken patignayen ti nalapad a masa tapno ipaganetget ti pannakaingato ti sweldo, nasaysayaat a kundisyon iti trabaho, pananggibus iti kontraktwalisasyon ken dadduma pay a porma ti pleksible a panagtrabaho, pudno a reporma ti daga, nayon a badyet para iti pampubliko salun-at ken edukasyon, ken pananggibus iti todo a liberalisasyon ken ismagling kadagiti produkto iti agrikultura, panagrespeto ti daga a nagtaudan ken karbengan iti bukod a pangngeddeng ti nailian a minorya, ken pananggibus iti agresibo a panagserrek kadagiti operasyon ti minas ken panagpalawa kadagiti plantasyon ken dadduma pay.

Lumaban tapno salakniban ti nailian a soberanya ti Pilipinas laban iti pannakibiang ti US ken China. Irupir ti pananggibus ti pannakibiang ti China iti teritoryo ti kabaybayan ti Pilipinas. Ipaganetget a papanawen ti amin a pwersa ken mamalbalakad a militar ti US, dupraken dagiti pasilidad militar ti US, ken ikkaten ti amin nga immunan a nakapwesto nga armas ti US iti intero a pagilyan.

Palalo a nagbalin a paborable dagiti kundisyon para iti ad-adda a panangpairteng ti demokratiko a rebolusyon ti umili babaen ti naunday a gubat ti umili. Iti daytoy a gubat a sibil, kalikagum ti kabusor a parmeken ti armado a panaglaban ti umili kontra iti pasista a panangidadanes. Awan ti sabali a pagkamangan ti umili ken ti rebolusyonaryo a pwersa nu saan nga aramiden ti amin a kabaelan da tapno paayen ken rakraken ti armado a kontra-rebolusyon.

Kasapulan nga agpinget dagiti kadre ti Partido ken amin a rebolusyonaryo a pwersa, ken saan a mabannog a papigsaen ti Partido, ti Bagong Hukbong bayan ken amin a dadduma pay a rebolusyonaryo nga organisasyon ti masa tapno maiyabante ti dangadang para iti nailian ken panggimong a wayawaya ti umili.