Nangdidigra itatta iti dakkel a paset ti pagilian ti tikag nga epekto iti pangklima a penomenon nga El Niño. Nangrugi daytoy idi pay katengngaan ti naglabas a tawen, ken manamnama nga agbayag agingga Mayo wenno Hunyo itatta a tawen. Manamnama a dumanon iti 65 probinsya ti maapektaran ti tikag ken mangipagteng ti nalawa a dadael iti kabiagan ti masa iti kaaw-awayan.

Iti panagleppas pay laeng ti Pebrero, nai-report a dimmanonen iti ₱941.7 milyon ti balor dagiti nadadael a mula impagteng ti pannakadadael iti agarup 15,000 ektarya a daga a pang-agrikultura. Kadagiti panagadal, makalkalkular a dumanon iti nasurok 250,000 ektarya a daga a pang-agrikultura ti madadael. Ginasut-ribu a mannalon ti agpeggad a naun-uneg a mailumlom iti utang kadagiti komersyante-usurero, mairubo iti nakarkaro a kinarigat ken bisin.

Kakaruan ti didigra nga isangbay ti tikag kadagiti masa a mannalon nga awan bukod a daga, awan umdas a pondo a pagpuonan, mangnamnamnama laeng iti tudo ken adayo iti irigasyon. Ginasut-ribu met a mangmangged talon ti maawanan ti pagubraan wenno pagbirukan. Gapu iti tikag, gumilgil-ayab dagiti puor kadagiti bantay, a napeggad iti biag ken kabiagan aglalo ti masa a minorya.

Kumarkaro ti tikag nga epekto ti El Niño gapu iti pannakadadael iti aglawlaw, aglalo ti panangkalbo ti kabakiran gapu iti atiddog a panawen ti panagtroso, panagminas ken panangipatakder kadagiti dam ken dadduma pay nga imprastruktura a nangdadael kadagiti watershed ken pangal-alaan ti danum. Kangrunaan a makinbasul kadagitoy ti dadakkel a kompanya a ganggannaet ken burgesya kumprador. Iti bangir ti nakaro a panagdadael nga impagteng dagitoy, agtultuloy a pabpaboran ti rehimen Marcos ti nadursok a panagserrek dagitoy a manangdadael a kompanya iti kaaw-awayan.

Nasurok maysa tawenen a manamnama a mangdidigra ti El Niño iti Pilipinas ita a tawen, ngem awan binukel a kongkreto a plano ti rehimen Marcos tapno tulungan dagiti mannalon a madidigra ti kabiagan. Uray nabayagen nga ammo ti agbalin nga epekto ti tikag, saan a nasapa a nangted dagiti ahensya ti reaksyonaryo a gobyerno ti syentipiko a bagbaga, ayuda a pampinansya wenno dagiti alternatibo a mula, ken binaybay-an dagiti masa a mannalon a madidigra ken malugi kadagiti naginangrag a mula.

Nakaro pay, us-usaren ita ni Marcos ti El Niño tapno mangilatang ti dakkel a pondo tapno sumapol ti kikbak kadagiti proyekto a pang-imprastruktura kas kadagiti “solar-powered” nga irigasyon nga, a nu arigen, naud-udin nga ipatakder ken awanen serbi na iti kangitingitan ti tikag ken panagabbaten ti danum iti adu a disso. Naud-udi metten, pasig a pabanglo iti midya ken awan napateg nga epekto iti produksyon ken biag ti masa a mannalon dagiti plano a cloud seeding, panagibunong kadagiti traktora, ken bassit a pondo para iti seguro wenno insurance kadagiti nadadael a mulmula.

Iti bangir ti namnamaenen a panagbagsak iti produksyon gapu iti tikag, aglalo ti irik, awan ar-aramiden ti rehimen nga US-Marcos tapno siguradoen ti suplay ti makan, nu di ket lukatan pay lalo ti arwangan ti pagilian para iti panagangkat ti bagas, urayen iti lasona, bawang, ken dadduma pay a produkto a pang-agrikultura. Ngimmato lalo ti presyo ti bagas kadaytoy Pebrero ken manamnama nga agtultuloy pay a ngumato.

Tapno sangoen ti nakaro nga epekto ti tikag gapu iti El Niño, kasapulan nga agpursige ti Partido ken dagiti rebolusyonaryo a puersa a pagkaykaysaen ken kaaduan a patignayen ti masa a mannalon tapno salakniban ti pagsayaatan da, kabiagan ken dagiti karbengan a pang-ekonomya ken pangkagimongan. Rumbeng a paadduen ken papigsaen dagiti timpuyog a mannalon tapno reppeten ti pigsa da nga ilaban dagiti dagus nga addangen a mangted nam-ay iti panawen ti El Nino.

Rumbeng a nalawa a patignayen ti masa a mannalon tapno irupir dagiti kasapulan nga addangen para iti dagus a makaruk-at kadakuada, karaman ti panagibunong ti kasapulan a pondo a pang-ayuda wenno pang-emergency, panangitantan wenno panangkansela iti panagbayad ti utang, saan a panagbayad ti abang iti daga, ken panangipatungpal kadagiti dagus a solusyon tapno risuten ti problema iti danum. Rumbeng a sangsangkamaysa da nga agtignay tapno labanan dagiti minasan ken dadduma pay a plantasyon a mangdaddadael iti kalikasan.

Rumbeng met a pagkaykaysaen ida tapno biagen ti esensya ti panagtitinnulong ti masa a mannalon aglalo iti sango ti didigra a bulon ti tikag. Babaen kadagiti organisasyon da, mabalin nga agplano ti nasaknap a panagpatignay tapno pagtitinnulongan ti panangurnos ti sistema ti irigasyon kadagiti bukod da a lugar, ken pagguguduaan (saan ketdi a paggi-innagawan) iti maipasayak a danum kadagiti talon da.

Rumbeng a kolektibo a singiren iti masa a mannalon ti rehimen nga US-Marcos iti nakaro a panagbaybay-a na, korapsyon ken dagiti padagsen nga addangen a mangpakpakaro iti kasasaad da. Amin dagitoy ket mangrubrubrob iti pungtot ti masa a mannalon ken mangidurduron kadakuada iti dalan ti protesta ken panaglaban.

Iti tengnga ti tikag, dagiti yunit ti New People’s Army ket binilinan ti Partido nga aktibo nga agtignay tapno tulungan ti masa a mannalon a mabaelan iti sangsangoen a didigra. Nayon iti panangtulong iti panangbukel kadagiti timpuyog da, direkta a tumultulong dagiti yunit ti NPA iti produksyon, panagkali kadagiti bubon, panagaramid ti irigasyon, ken dadduma pay nga addangen pabor iti pagsayaatan ti masa a mannalon.

Lalo a makapungpungtot ti masa a mannalon nga iti tengnga ti nakaro a tikag, ginabsuon a ribu dagiti pasista a tropa ti AFP ti awan sardeng nga agirusrussuat kadagiti nasaknap nga operasyon a mananglapped ken armado nga opensiba tapno parmeken ti panaglaban ti umili. Iti tengnga ti panagrigat da, ginasut-milyon a piso ti gasgastaren ti AFP iti agsusumbangir ken agsasaruno a panagpatayab kadagiti jet fighter ken helikopter tapno agitinnag ti bomba ken agpabittak ti kanyon kadagiti bangkag ken bantay.

Todo opensiba itatta ti irusrussuat dagiti batalyon ti AFP iti intero a pagilian, segun iti mandar ti rehimen nga US-Marcos a parmeken amin a larangan gerilya agingga panagtapos ti Marso. Awan itulod daytoy iti masa a mannalon nu di lalo a panagsagaba.

Ti panagbaybay-a, korapsyon ken dagiti parigat a patakaran, ken pasista a terorismo ti rehimen nga US-Marcos ket sibubukel nga agserserbi a pasegged iti nakamagmaga a garami ti pungtot ti umili iti nalawa a kaaw-awayan. Agtataud ti kasasaad tapno gumil-ayab ti nasaknap a protesta ti masa nga agmirmiraut iti kaaw-awayan, ken lalo a panagpigsa ti armado a panaglaban ti NPA.