Baklay ti babbai ti kagudua ti imperyalista a langit

,

Rikriknaen ti babbai a Pilipino ti kakaroan nga epekto dagiti neoliberal a patakaran nga impakat ti imperyalismo nga US ken dagiti aso-aso nga estado iti napalabas nga uppat a dekada. Gapo kadagiti patakaran ti liberalisasyon, deregulasyon ken pribatisasyon, ad-adda a maidurduron da iti ungto ti kagimongan, a sadiay a mapilitan da nga agubra kadagiti trabaho nga impormal, saan a natalged ken mala-adipen ti sweldo.

Mayorya a babbai ti adda kadagiti kaadoan a magunggundawayan ken maidaddadanes a sektor ti kagimongan—dagiti mangmangged, mannalon ken katutubo, dagiti napanglaw iti away ken syudad. Iti napalabas a dekada, nasurok a kagudua kadakuada, nga agtawen iti 15 ken nasursurok, ti saan a naikameng iti puersa ti pigsa’t-tegged gapo iti kita dagiti trabaho nga ar-aramiden da. Karaman kadakuada ti minilyon a naasawaan a babbai a tumultulong kadagiti trabaho iti talon ken mangawat kadagiti “sideline” a trabaho bayat a sussusuonen ti nadagsen a trabaho iti balay ken panangpadakkel kadagiti annak. Idi 2022, 20 milyon a babbai ti awan iti puersa ti pigsa’t tegged, awan panggedan ken kurang wenno agarop awan trabaho.

Pito iti kada sangapulo a babbai a maibilang nga addaan iti trabaho ket adda iti sektor ti serbisyo. Dagiti trabaho da ditoy ket “low-skilled” ken saan a regular. Iti laksid daytoy ti relatibo a nangato a nagun-od a tukad ti edukasyon ti babbai.

Iti sektor ti manupaktura, 90% kadagiti babbai ket “saan-a-regular” ken sangkabassit (2.7%) ti karaman kadagiti unyon. Ado a babbai ti masarakan kadagiti pabrika dagiti dadakkel a ganggannaet a kapitalista iti uneg dagiti export processing zone, no sadino a paset ida ti internasyunal nga assembly line (nga aw-awagan dagiti imperyalista a global value chain) . Makuna a “kaykayat” dagiti ganggannaet dagiti babbai a trabahador gapo iti kina-emma da, kinalaing kadagiti detalyado a trabaho a kas iti panag-asembol kadagiti semiconductor wenno panagdait, ken pleksibilidad iti obertaym. Ti agpayso, saan a nainkasigudan dagitoy a galad kadagiti babbai, no di ket bunga ti kinaawan namnama nga inyeg ti agtultuloy a krisis iti panggedan, a gunggundawayan dagiti kapitalista ken dagiti ahensya iti panggedan.

Maysa pay, basbassit ti gagangay a sueldo da, no idilig iti lallaki. Iti industriya ti kawes, kas pangarigan, nababbaba iti 17%-25% iti kabuklan ti tukad ti sueldo da.

Literal a sinsilyo ti itangtangdan dagiti kumpanya ti panagmanupaktura kadagiti babbai kadagiti komunidad a kontrataenda nga agaramid iti sumagmamano a paset ti panag-asembleya. Isuda ti aw-awagan ti International Labor Organization a “home-based” a mangmangged-industriyal. Karaman kadagiti trabaho da ti saggabassit a panagdait, panagburda, panag-asembol ti babassit nga alikamen iti pagtaengan, panagmanupaktura ti makan, panagaramid kadagiti handicraft ken dekorasyon a pangturista ken dadduma pay.

Kadagiti agwaywayas a trabahador, 18.4% a basbassit ti sueldo dagiti babbai nga adda iti trabaho a digital no iyarig kadagiti lallaki. Gapo daytoy iti “tradisyunal a pannirigan” a dagiti babbai ti ad-adda a maitutop kadagiti klase ti “saan unay komplikado” a trabaho a kas iti encoding, no iyarig kadagiti “mas komplikado” ken nangatngato ti pateg na a trabaho a kas iti digital design a maipagarop a “mas maitutop” kadagiti lallaki.

Iti agrikultura, 8%-15% a basbassit ti matgedan dagiti babbai a trabahador iti talon, no idilig iti matgedan dagiti lallaki.

(Bassit ti sueldo da no idilig iti sueldo dagiti trabahador iti serbisyo ken industriya, a saan nga umdas para iti kasapulan dagiti pamilya da.) Masansan, saan a mabayadan dagiti babbai (ken ubbing) gapo ta maibilang nga “ekstensyon ti trabaho iti pagtaengan” ti ar-aramiden da iti produksyon.

Tapno mabiag da dagiti pamilya da, ado a babbai ti mangibatbati kadagiti annak da, rummuar iti pagilian tapno agtrabaho kas katulong, para aywan ken dadduma pay a trabaho a mangituggod kadakuada iti nakaro a pannakaabuso, pannakairurumen, kinaranggas, ken iti di mabilang a gundaway, ti ipapatay da. Idi 2022, 1.10 milyon a babbai (60.2%) ti napan iti sabali a pagilian, no maidilig iti 726,000 a lallaki (39.8%). Nupay kasta, basbassit ti tinawen nga abereyds a mateggedan dagiti babbai a mangmangged a migrante (₱61,000) no idilig kadagiti lallaki (₱126,000).

Idiay away, rikriknaen ti babbai a mannalon ti nasaknap a kinaawan ti daga. Bassit laeng ti bilang (6.3%) ti addaan ti solo wenno kagudua a panagtagikua ti daga. Baklay da ti parikot iti nangato a presyo ti farm inputs, nababa a presyo ti apit ken pannakalugi iti tiempo ti didigra. Kaadoan ket nailumlom iti utang kadagiti usurero ken institusyon a microfinance, saan laeng a para iti produksyon, no di pay ket para kadagiti inaldaw a kasapulan ti pamilya da.

Baklay ti babbai ti kagudua ti imperyalista a langit