Ginpasingki sang US-Marcos Jr nga rehimen ang paglargada sang neoliberal nga patakaran nga liberalisasyon, nga naghatag ligwa sa wala kontrol nga pagsulod sang mga artipisyal nga pangpatam-is (artificial sweetener) kag iban pa nga kalamay (“other sugars” ukon sugar-based nga mga produkto) gikan sa luwas sang pungsod. Wala pa labot diri ang importasyon sang dako nga bulto sang puti nga kalamay kada tuig.

Nagpahayag sang kahangawa ang mga pederasyon sang mga plantador sa Negros sa nadiskubrehan nga napulo na ka tuig nga madata kag wala kontrol ang pagsinulod sang mga artipisyal nga pangpatam-is kaangay sang Sucralose, Aspartame kag Acesulfame Potassium lakip ang High Fructose Corn Syrup (HFCS) nga naglab-ot sa 20,161,667 ka kilo sa tuig 20232-2023. Amo man ang ginatawag nga iban pa nga kalamay (other sugar) kaangay sang “white sweet powder” nga nagalab-ot sa 200,000 tubtob 300,000 metriko tonelada kada tuig. Ini katumbas sang apat ka milyon ka sako sang kalamay nga nagakantidad sa P10 bilyon kada tuig ang madula nga kita sa industriya sang kalamay kag magapanubo sang demanda sa pungsodnon nga merkado.

Bisan ang inutil nga Sugar Regulatory Administration (SRA) nga amo ang may responsibilidad sa regulasyon wala ini ginbuyagyag. Naklaro lang ang kagrabehon sang sitwasyon sang nagpagwa na sang reklamo ang mga plantador sa Negros. Diri napat-ud ang aktwal nga numero nga gina-import kada tuig kag ang mangin implikasyon sini sa igatuga nga krisis sa ekonomiya sang Negros tungod nahigot sa industriya sang kalamay ang ekonomiya sini.

Sa ASEAN Trade in Goods Agreement (ATIGA), sa idalum sang General Agreement on Tariffs and Trade (GATT) nga liberalisasyon nga patakaran, ginpaidalum na sa zero tariff ang Sucarlose, Aspartame kag Acesulfame Potassium kag napabilin ang mataas nga tariff sa HFCS tungod sa pag-alsa sang mga plantador kag pumuluyo sa Negros walo na ka tuig ang nagligad batuk diri.

Ang mga dalagko nga korporasyon sang pagkaon kag mga ‘softdrink’ nagapabor sa paggamit sini tungod magapanubo ini sang ila gasto sa produksyon kag mas pa magdugang sa ila higante nga ganansiya tungod ining bulos sa kalamay nga pangpatam-is 200-600 ka pilo nga mas matam-is sa kalamay. Ini bisan pa sa katalagman nga igadulot sa ikaayong lawas sang pumuluyo kaangay sang diabetes kag kanser.

Kon indi maghimo sang desaysibo nga tikang ang pumuluyo sa Negros nga mapunggan ini, may katalagman nga mabuslan ang lokal nga ginaprodyuser nga kalamay sang artipisyal nga pangpatam-is nga magaresulta sa lapnagon nga pagkadislokar sang mga mamumugon sa tubo, mamumugon sa sentral kag ang labi nga pagkawasak sang pangabuhian sang mga pamilya sang agrarian reform beneficiaries (ARBs) nga 85% nga magagmay nga plantador sang tubo sa Negros.

Dapat sukton ang rehimen US-Marcos Jr sa iya responsibilidad nga proteksyunan ang mga lokal nga industriya batuk sa pagpanalasa sang neoliberal nga patakaran. Ang iya pagpabor para sa higante nga ganansya sang mga dalagko nga burgesya kumprador nga mga traders kag mga lokal kag dumuluong nga mga kapitalistang korporasyon sang mga pagkaon kag softdrinks, magatuga sang walay tupong nga kagutom kag kaimolon sa isla sang Negros.

Pareho lang nga ginpalupok ni Marcos Jr ang sosyal nga bulkan sa Negros kon matigayon nga mawasak ang industriya sa iya padayon nga pagpalargada sang neoliberal nga patakaran sang liberalisasyon sang imperyalista. Magahatag ini sang makatarunganon nga rason nga mag-uyat sang armas ang malapad nga masa sang pumuluyo sa Negros para pangapinan ang ila kaugalingon kag pangabuhian.

Ginahangkat sang NDF-Negros ang mga sektor sa Negros nga direkta nagasalig sang ila kabuhi sa industriya sang kalamay pareho sang mga plantador, mga ARBs, mamumugon sa tubo, mamumugon sa sentral kag iban pa nga demokratikong sektor nga liwat maghugpong para maghimakas agud pangapinan ang ila pangabuhian pareho sang natabo walo na ka tuig ang nakaligad batuk sa HFCS. Pasabton ang paantus nga rehimen US-Marcos nga wala kaluoy nga ginbayo sa krisis pang-ekonomiya ang bug-os nga pungsod tungod sa iya mga neoliberal nga patakaran. Ipakita ang aton kaakig kag pagpamatuk paagi sa padayon nga pagsulong kag pagsuporta sa armadong paghimakas nga amo ang solo nga solusyon nga makapabag-o sang sining indi makatawo nga sistema sang reaksyunaryong estado.