Ang pagdumdum sang Martial law amo ang pagkundenar sang mga bayolasyon sa tawhanon nga kinamatarung kag mga pagpang-abuso sa idalom sang tiraniya ni Ferdinand Marcos Sr kag sa subong, sa idalom sang ido-ido kag pasistang rehimen sang iya anak nga si Bongbong Marcos Jr.

Gindeklarar ni Marcos Sr sadtong Septyembre 21, 1972 ang Proklamasyon 1081 nga nagbutang sa bug-os nga pungsod sa layi militar. Sini nga panahon indi ini makonsidera nga “golden era” pareho sang ginapalapnag nga propaganda sang reaksyonaryong gobyerno, kundi ini ang pinakadulom nga panahon sa kasaysayan sang Pilipinas, ilabi na sa isla sang Negros nga nakabatyag sang grabe nga pagpamigos kag pagpanghimulos. Madamo sang mga lider-masa ang arbitraryo nga gindakop, gin-interogar kag gintortyur, gin-abdak nga tubtub subong wala na nakita ang lawas, kag ginpatay. Dugang sini, gina-atubang man sang mga Negrosanon ang kagutom nga nagresulta sa malnutrisyon kag gilayon nga kamatayon sang liboan nga mga bata sa Negros.

Ang mag-amay nga Marcos, napuno man sang dugo sang mga Negrosanon. Wala sang kinatuhay ang administrasyon ni Marcos Jr sa panahon sang iya uhaw sa gahum nga amay. Subong, amo man gihapon ang makaluluoy nga sitwasyon sang mga masang Negrosanon. Sa idalom sang US-Marcos Jr nga rehimen, nagapabilin nga manubo ang sweldo samtang nagapadayon ang pagtaas sang presyo sang mga nagapanguna nga balaklon kabangdanan nga nalumos sa grabe nga kapigaduhon kag kagutom ang masang mangunguma kag mamumugon. Mas malain pa, imbes nga maghimo sang tikang agud sabton ang hinanali nga mga panginahanglan sang masa ilabi na ang mga apektado sang El Niño, armyworms, kag mga bagyo, wala ini ginhatagan sang igtalupangod ni Marcos. Wala nagpang-alang-alang ang iya rehimen sa pagbubo sang dako nga badyet sa Armed Forces of the Philippines (AFP) kag Philippine National Police (PNP) para sa pagpangandam sa gyera.

Maathag nga ang pagkapapet ni Marcos Jr sa US, nagbutang sa bilog nga pungsod sa kadelikaduhan. Ginaatubang sang mga Pilipino ang dako nga pamahug nga pagkaulamid sa gyera sa tunga sang US kag China.

Ginapalala pa ini sang militarisasyon sang AFP, PNP, kag NTF-Elcac sa mga kaumhan kag kasyudaran nga nagapahapos sang ila trabaho nga pagprotekta sa mga nagahari nga sahi kasubong sang mga Marcos. Amo man ini nga mga institusyon ang responsable sa mga pagpamahug sa mga masa agud indi na sila mag-istorya sang matuod paagi gihapon sa iligal nga pag-aresto, pagpangharas, pag-abdak, pagpatay, pag-istraping kag pagpamomba sa mga komunidad. Halimbawa, ang natabo sa pamilya Jacolbe nga ginmasaker sang mga katapo sang 62nd IB sadtong 2021 kag sa iban pa nga mga biktima sang pagpamatay sang nasambit nga pwersa. Ini tanan sandig sa mando sang Commander-in-Chief sang bug-os nga armadong pwersa sang reaksyonaryong gobyerno nga si Marcos Jr.

Kaangay sang ginhimo sang mga masa sa panahon sang Martial law, nagakadapat lang nga pukanon sang pumuluyo nga nagahimakas ang rehimen US-Marcos. Ipalanog ang panawagan sang pumuluyo nga pagpanukot sa mga mapintas nga kriminal nga amo ang utok sang nagalala nga politikal nga klima sa pungsod. Kadungan ini sa pagpaninguha nga ibalik ang kusog nga nagpabagsak sa rehimen ni Marcos Sr. sa subong nga panahon kag mapasabat ang nagliligad nga mga rehimen kag mga bat-ulan sini nga mga makinaryas sang AFP kag PNP agud malab-ot ang hustisya kag demokrasya.