Tugtugaok, tugtugaok
Oras na usab sa pagmata
Katugnaw wala panumbalinga
Panginabuhi kinahanglang sugdan na.
Suot ang mantsahon nga sinina
Gihikot ang sundang sa hawakan
Ilisan, likitan suksok sa kabi
Pwede nang mag-opisina si Manggub.
Sa sayong kabuntagon
Yamog kanimo nagpandong
Gilatas ang sapa ug lisod nga dalan
Paingon sa opisina nga lasang.
Katkat-hangad, katkat-hangad
Haay! Kahabug pa sa sak-onon
Aron taas nga uway
Makuha og putlon.
Hawan-hawan-bira
Uway kuhaan sa tunok ug buko
Hawan-hawan-bira
Uway limpyo na.
Lingkod sa bato
Likit sa gamay'ng tabako
Suyop-buhot, suyop-buhot
Tambal sa katugnaw nga gibati mo.
"Peste ning alimatoka ni!
Nanginabuhi pod sa tawong nanginabuhi."
Nagbutod nga alimatok sa kabusog
Gibira, gitadtad ug gipisat.
3/8, �, 7/8 ug good
Klase-klaseng gidakon tanan kuhaon
Uway nga pundo kinahanglan padaghanon
Sa pamilya dunay ikapakaon.
Payat nga mga bata
Sa bintana, mitagbo naghilak
Asawa wala pa nakaluto
Niadto sa uma nangutkot og kamote.
"Hilum na mga bata
Kamote luto na."
Hukad-panit-pabugnaw
"Mga bata, mangaon na kita."
Usap-tulon-panghupaw, usap-tulon-panghupaw
Lawas payat, ulo sa kapit-os naupaw
Limogmog sa tubig nga bugnaw
Kapit-os sa panginabuhi, sa tulog na lang ipahungaw.
"Kanus-a pa ideliber ang uway, Manggub?"
"Kung daghan nang pundo
Aron dili alkanse sa arkila sa trak ug sa biyahe."
Kaugalingon gihinuktukan
Kinabuhi unsay kapaingnan
Kapatagan tanan gipanag-iyahan
Lasang ug kabukiraan hulga kanunay giatubang.
Kagis-kagis-pauga, kagis-kagis-pauga
Adlaw sa pagbaligya hapit na
Ihap-ihap-bugkot, ihap-ihap-bugkot,
"Pila kaha ang akong malimpyo?"
"Ayo-ayo, Manggub,
Siguruha pagpalit: bugas, asin ug ginamos."
"'Tay, kendi! 'Tay, pan!"
Singgit sa mga batang nagdagan.
7/8- P 6.00. Good - P 22.00
Presyo pwerte kaubos
Dili paigo sa singot ug dugo
Sa matag adlaw imong gipatulo.
Kapitalista nagkatawa
Usahay sa pagkwenta ilaron ka pa
Presyo ug uban pang pagpanikas
Tiyan miburot sa pagpangilad.
"Nagdaku lang ang tiyan da
Morag alimatok nga busog
Tanan siya ang nagbuot
Wala na ba kaha kitay mahimo?"
Asawa sa nataran nagpahiyom
Mga bata naglukso-lukso sa kahinam;
"Unsa kaha ang dala
Sa pinalangga kung bana?"
Panginabuhi gihinuktukan
Kanus-a kaha makambyo ang kahimtang
Ang mangunguway ang magbuot
Sa presyo sa ilang abot?
"Maayong buntag!" tingog gikan sa gawas.
"Kami ang mga NPA," paila-ila sa usa.
"Pwede bang makadayon," matud sa hamtungon,
"Aron kita magkailhanay ug magka-estoryahay?"
Imong natuki ang imong kinabuhi
Kalambigit kini sa tibuok pinahimuslan
Kapitalista alimatok sa katilingban
Nagsalig sa kusog sa kadaghanan.
Tuk-tuk-tuk-tuk
Paspas nga pagpang-oryenta sa mga silingan
Pasabot, organisa ug pagpalihok
Kinahanglan aron damgo makab-ot.
Kauban ug masa ikwals panaghiusa
Lusong pakaylapon karon-karon dayon
Komunal sugdan na, produksyon padaghanon
Lokal nga ekonomiya palambuon.
Batan-on babaye ug mga hamtong
Tanan salmot sa produksyon
Lokal nga pagkaon tubagon
Sa kapitallistang kahakog dili na maulipon.
Garab-garab-ani, garab-garab-ani
Pagkaon matubag na dinhi
Hakot-ihap-bahin, hakot-ihap-bahin
Tiyan dili na magkutoy pirmi.
Kalambuan protektahan
Rebolusyon padayong iasdang
Hukbo ug masa hugot nga mag-uban
Hangtud sa pagkab-ot sa hingpit nga kadaugan.
MASA
Tiktilaok! Tiktilaok!
Oras na naman ng paggising
Lamig ay di inaalintana
Kabuhaya'y kailangang umpisahan.
Tinali ang itak sa beywang
Sinuot ang kamisetang puno ng mantsa
Pampalit na damit, tabako isinilid sa bulsa
Si Manggub pwede nang mag-upisina.
Maagang-maaga
Hamog sa kanya'y nakapandong
Binagtas ang ilog at mahirap na daan
Patungo sa upisina sa kagubatan.
Akyat-tingala, akyat-tingala
Hay! Napakatayog pa ng aakyatin
Upang mahabang uway
Makukuha, puputulin.
Hawan, hawan, hatak
Uway kukunan ng tinik
Hawan, hawan, hatak
Uway ay malinis.
Uupo sa bato
Bibilot ng konting tabako
Hithit, buga, hithit, buga
Nalunasan na ang lamok ng umaga.
"Pesteng linta 'to!
Naghahanapbuhay sa naghahanapbuhay!"
Lintang bundat sa pagkabusog
Hinila, tinadtad, inapakan.
3/8, �, 7/8, at good
Iba't ibang sukat lahat kukunin
Uway na naipon kailangang paramihin
Upang sa pamilya'y may mapakain.
Payat na mga bata
Sumalubong, umiiyak sa bintana
Hindi pa nakaluto
Huhukay ng kamote doon sa bukid.
"Tahimik na, mga bata
Kamote'y luto na."
Hain, talop, palamig
"Mga bata kakain na."
Nguya, lulon, buntong-hininga, nguya, lulon, buntong-hininga
Katawang payat, ulong nakalbo sa paghihirap
Magmumumog ng tubig malamig
Kahirapan ng buhay, nililimot na lang sa panaginip.
"Kailan ba idedeliber ang uway, Manggub?"
"Kung ang pondo ay dumami
Upang hindi malugi
Sa renta sa trak at byahe."
Sarili'y nagmumukmok
Buhay saan patungo?
Lahat ng kapataga'y may nagmamay-ari
Sa gubat at bukid, pananakot laging hinaharap.
Kiskis, patuyo, kiskis, patuyo
Araw ng pagbebenta ay darating
Bilang, bilang, tali, bilang, bilang, tali,
"Magkano kaya ang aking kikitain?"
"Mag-ingat ka, Manggub,
Bigas, asin, bagoong, 'wag mong kalimutan."
"'Tay, kendi! 'Tay, tinapay!"
Sigaw ng mga batang nagtutulakan.
7/8-P6.00. Good-P22.00.
Grabe! Murang-mura ang presyo.
Hindi katumbas ng pawis at dugo
Na araw-araw ay pinapatulo.
Nakatawa ang kumprador
Kahit sa pagkwenta'y lolokohin ka
Pandaraya sa presyo at iba pa
Tiyan ay bumubundat sa panlalansi niya.
Malaki ang tiyan
Parang busog na linta
Siya lagi ang nasusunod
Meron pa kaya tayong magagawa?
Sa balkon, nakangiti ang kabiyak,
"Ano kaya ang dala
Ng minamahal kong asawa?"
Nagsisilukso sa pananabik ang mga bata.
Kabuhaya'y maiging pinag-isipan
Kailan kaya magbabago ang kalagayan
Na ang mangunguway na ang masusunod
Sa presyo ng kanilang pinagpaguran.
"Magandang umaga!" Boses galing sa labas
"Kami ang BHB," nagpakilala ang isa.
"Puwede bang tumuloy," sabi ng nangunguna,
"Upang mag-usap at magpakilala?"
Iyong nalaman na ang buhay mo'y
Kaugnay ng lahat na pinagsasamantalahan
Kumprador, linta ng lipunan
Nabubuhay sa dugo ng karamihan.
Katok, katok. Katok, katok.
Mabilis na nag-oryenta sa mga kapitbahay
Pagmumulat, pag-oorganisa, pagpapakilos
Kailangan upang pangarap ay maabot.
Kasama at masa ikwals pagkakaisa
Bayanihan/suyuan, ipalaganap ngayon din
Umpisahan ang komunal, produksyon paunlarin
Lokal na ekonomiya'y paunlarin.
Kababaihan, kabataan at lahat ng may kakayahan
Sumali sa produksyon, mga mamamayan
Lokal na pagkain ay sasagutin
Upang sa kumprador na hayok di na mapaalipin.
Gapas, gapas, ani. Gapas, gapas, ani.
Gutom ay maglalaho
Hakot, bilang, bahagi. Hakot, bilang, bahagi.
Tiyan dito'y di na kukulo.
Kaunlaran ay ipagtanggol
Isulong ang rebolusyon
Hukbo at masa mahigpit na magsama
Hanggang sa ganap na paglaya.
* Ang tula-dulang ito ay kolektibong nilikha ng mga Pulang mandirigma
sa isang pagsasanay sa teatro.
|
|
