Madaling kumakalat ang Covid-19 sa mga syudad kung saan siksikan at ma­higpit ang ugnayan ng mga tao. Subalit hindi malayong kumalat din ito ka­launan sa mga komunidad sa kanayunan. Ito ay dahil sa paglabas-masok ng mga magsasaka para magbenta ng kanilang produkto o bumili ng kanilang pang­angailangan. Pumapasok rin ang mga namumuhunan at mga nagtatrabaho sa mga minahan, plantasyon at iba pang empresa.

Sa isang ban­da, ti­na­ta­ya ng mga eksper­to na hin­di ma­gi­ging ka­sim­bi­lis ang pag­ka­lat ng Covid-19 sa ka­na­yu­nan kum­pa­ra sa mga syu­dad da­hil mababa ang antas ng kon­sentrasyon o pagsisiksikan ng mga tao sa ka­ni­lang mga lu­gar. Sa ka­bi­lang ban­da, ma­gi­ging mas ma­hi­rap at po­sib­leng mas na­ka­ka­ma­tay ito da­hil malayong mas at­ra­sa­do at li­mi­ta­do ang mga pasilidad pang­ka­lu­su­gan di­to. Pa­yo ni­la, ang pi­na­ka­mai­nam na pag­ha­han­da pa­ra sa pan­dem­ya ay ang pag­su­nod sa ini­la­tag nang mga hak­bang ng mga insti­tu­syong me­di­kal. Ka­bi­lang di­to ang pa­na­na­ti­li ng per­so­nal na ka­li­ni­san, pag­man­ti­ne ng ta­mang ag­wat sa isa’t isa, pag-i­was sa ma­ta­ta­ong lu­gar at sa mga taong na­ha­wa na, pag­kon­sul­ta sa duk­tor o mang­ga­ga­wang pang­ka­lu­su­gan kung na­ka­ra­ra­nas ng mga sin­to­mas, at pa­la­gi­ang pag­su­bay­bay sa mga pang­ya­ya­ri sa lo­kal at ban­sa.

Pe­ro li­ban di­to, kai­la­ngan ding ihan­da ang imprastruk­tu­rang pang­­­ka­lu­su­gan sa mga bar­yo. Ka­bi­lang di­to ang pag­ti­ti­yak ng sa­pat na sup­lay ng ga­mit at ga­mot, pag­sa­saa­yos ng angkop na pa­si­li­dad, pag­sa­sa­nay ng mga ma­nga­ga­wang pang­ka­lu­su­gan at pag­la­la­tag ng maa­yos na sis­te­ma ng ko­mu­ni­ka­syo­n.

Sa nga­yon, li­mi­ta­do, kung me­ron man, ang sup­lay at mga ga­mit pa­ra sa anu­mang epi­dem­ya o sa­ku­na sa ka­na­yu­nan. La­hat ng ki­na­kai­la­ngang kagamitang medikal tu­lad ng mga face mask at iba pang per­so­nal pro­tective equip­ment, di­sinfectant at iba pa ay mang­ga­ga­ling sa mga syu­dad na una nang du­ma­nas ng ka­sa­la­tan. La­long wa­lang sup­lay sa mga bar­yo ng mga ga­mot na maaa­ring ga­mi­tin sa mga pa­sye­nteng nag­po­si­ti­bo.

Li­mi­ta­do rin ang ka­sa­na­yan ng mga mang­ga­ga­wang pang­ka­lu­su­gan. Ayon sa es­ta­dis­ti­ka ng es­ta­do, sa abereyds ay isang duk­tor la­mang ang na­ka­to­ka sa isang health cen­ter, ka­tu­wang ang abe­reyds na da­la­wang nars at li­mang ku­mad­ro­na pa­ra sa la­hat ng ba­ra­ngay sa isang ba­yan. Ma­da­las na mga nars o ku­mad­ro­na ang tu­ma­tao sa mga health cen­ter sa ba­ra­ngay pa­ra mag­bi­gay ng pi­na­ka­ba­ta­yang ser­bi­syo sa mga bun­tis, ma­li­li­it na ba­ta at ma­ta­tan­da. Wa­lang prog­ra­ma pa­ra sa­na­yin si­la pa­ra ma­ka­tu­wang sa ma­la­wa­kang tes­ting o scree­ning, mo­ni­to­ring at con­tact tracing, at ser­bi­syo sa mga iso­la­ti­on unit.

Wala sa kalahati ng lahat ng barangay sa bansa ang may health cen­ter. Noong 2017, na­sa 20,216 la­mang ang mga health cen­ter sa buong Pil­pi­nas. Sa mga may­ro­on, ku­lang na ku­lang ang mga pa­si­li­dad. Wa­la itong mga ka­ma pa­ra sa mga nag­ka­ka­sa­kit. Wa­la ring nai­ta­ta­yong mga iso­la­ti­on unit pa­ra sa kakailanganing pagbubukod sa mga pasyenteng may nakahahawang sakit. Ma­la­yo, at ma­da­las wa­lang angkop na sis­te­ma ng transpor­ta­syo­n, pa­tu­ngo sa mga os­pi­tal, kli­ni­ka at la­bo­ra­tor­yo.

Prob­le­ma rin ang sis­te­ma ng ko­mu­ni­ka­syon at ang kag­yat na pag­pa­paa­bot at pag­pa­pa­la­ga­nap ng angkop na im­por­ma­syo­n. Ku­ma­ka­lat ang ma­ling im­por­ma­syon na ma­da­las na­ba­ba­hi­ran ng pu­li­ti­ka, ha­ka-ha­ka o di-syen­ti­pi­kong mga lu­nas.