Pasiuna

Kini nga taho kinutlo sa impormasyong nakolekta ug gituki sa Ang Bayan (AB) mahitungod sa mga kaso sa paglapas sa tawhanong katungod nga gipatuman sa Armed Forces of the Philippines (AFP), Philippine National Police (PNP) ug uban pang armadong ahente sa rehimeng US-Marcos gikan Disyembre 1, 2022 hangtud Disyembre 1 karong tuiga. Ginahulagway niini ang gigrabehon sa brutalidad ug kabangis nga nasinati sa katawhang Pilipino sa milabayng usa ka tuig, ilalum sa nagapadayong kampanya sa pagpanumpo ug kontra-insurhensiya sa rehimeng US-Marcos.

Gustong ipadangat sa AB nga mas daghan pang kaso sa kabanikanhan ang wala nataho tungod sa kalisdanan sa pagpadala sa mga report gikan sa mga yunit nga nagaatubang sa sunson nga operasyong militar. Wala usab nalakip dinhi ang mga gipatay sa ngalan sa “gyera kontra droga” nga gisugdan sa rehimeng Duterte ug ginapadayon sa kasamtangang rehimen. Wala usab naapil dinhi ang daghang kaso sa paglapas sa tawhanong katungod sa katawhang Moro nga sagad wala nabutyag sa publiko.

Niini nga taho, giusa-usa sa AB ug giila ang lain-laing paglapas sa tawhanong katungod sa kada insidente. Gigamit niini ang internasyunal nga sukaranan sa pagsuma sa ihap sa mga biktima sa ebakwasyon ug militarisasyon, ug sa ihap sa mga batang apektado.

Palisiya sa pagpanumpo

Niadtong Agosto, gianunsyo sa rehimeng US-Marcos ang bag-ong National Security Policy (NSP) alang sa tuig 2023-2028. Sa ilalum niini, walay nabag-o sa grabeng pasistang terorismo sa estado, pagyukbo sa imperyalismong US ug pagsumpo sa mga pwersang patriyotiko ug demokratiko.

Padayon nga ginapatuman sa bag-ong NSP ang pagpailalum sa tanang aspeto sa katilingban—gikan sa ekonomiya ngadto sa kinaiyahan—sa gambalay sa “nasudnong seguridad” nga labaw pang nagpadaku sa papel sa militar ug mga ahensyang pangseguridad sa pagpadagan sa reaksyunaryong estado. Padayong naghari ang AFP ug mga pwersang pangseguridad, pinaagi sa National Task Force-Elcac, nga mipatigbabaw sa mga sibilyang ahensya ug lokal nga mga gubyerno hangtud sa ang-ang barangay.

Dayag nga gideklara sa bag-ong NSP ang pagpatuman sa mga lakang aron sumpuon ang ginatawag sa rehimen nga “mga ligal nga prente sa CPP-NPA-NDFP” aron kuno “hunungon ang rekrutment, putlon ang suportang pinansya ug batukan ang propaganda.” Sa milabayng tuig, wala pa gihapoy hunong ang malisyosong paglambigit sa mga aktibista sa armadong kalihukan aron hatagag pangatarungan ang bangis nga pagpangatake kanila, ingonman sa mga kaaway niini sa pulitika ug bisan sa ordinaryong katawhan. Talamayon ang pagdaghan sa mga sibilyang biktima sa pugos nga pagkawala o desaparesido.

Sa kabanikanhan, ginapailalum sa subsub nga militarisasyon ug okupasyon ang mga komunidad sa porma sa mga focused military operation ug okupasyon sa mga baryo sa takuban sa Retooled Community Support Program (RCSP). Sa mga operasyon niini, mga sibilyan ug mag-uuma ang nag-unang ginatarget sa pagpangabuso ug pagpanumpo sa militar. Kadungan niini ang paturagas nga aerial bombing, istraping ug pagpanganyon sa mga umahan ug kabukiran nga peligro sa kinabuhi sa mga sibilyan ug migun-ob sa kinaiyahan.

Gipadahon usab sa rehimen ang mga “lokalisadong panaghisgot kalinaw,” nga usa ka kampanya sa intimidasyon, pugos nga “pagpasurender” sa mga sibilyan ug pagpangurakot sa pondo sa katawhan.

Padayon usab ang walay hunong nga paglapas sa estado sa mga lagda sa gubat, sa porma sa tinuyong pagpatay sa mga samarong manggugubat, pagpatay sa mga sibilyan sa mga “pekeng engkwentro” ug pagpaantus sa tibuok komunidad sa panahon sa operasyong kombat.

Mga paglapas sa tawhanong katungod

Sa listahan sa Ang Bayan, 127,386 ang nahimong biktima sa mga paglapas sa tawhanong katungod sa rehimeng US-Marcos sa milabayng tuig. Narekord sa AB ang mokabat sa 957 kaso (o kapin duha ka kaso kada adlaw) sa mga paglapas sa tawhanong katungod sa tibuok nasud. Pinakadaghang kaso ang nataho sa bulan sa Marso (129 ka kaso).

Sa abereyds, adunay pito ka biktima sa pulitikanhong pagpamatay kada bulan. Adunay usa ka biktima sa pagdagit kada semana ug duha ang biktima sa torytur kada duha ka semana. Nakarekord ang AB sa 284 ka biktima sa pagpanghulga, pagpanghadlok ug intimidasyon kada adlaw. Dili moubos sa 4,524 ang nahimong biktima sa puos nga pagbakwit ug dislokasyon tungod sa okupasyong militar sa kabanikanhan.

Pagpatay, pakyas nga pagpatay ug tortyur

Dili moubos sa 79 ang biktima sa pulitikanhong pagpamatay sa tibuok nasud sa milabayng tuig. Ang 25 biktima gipatay samtang anaa sa kustodiya sa militar. Trese usab sa mga biktima ang napatay tungod sa paturagas nga pagpamusil sa militar.

Mayorya sa mga kaso ang nataho sa panahong naglunsad og mga focused military operation (FMO) ug RCSP ang mga sundalo ug pulis sa mga komunidad. Halos tanang mga pagpatay ginapagawas sa AFP nga napatay sa mga pekeng engkwentro o hinimu-himong panagsangka, nga hinanaling gipanghimakak sa pamilya, silingan ug bisan sa mga upisyal sa lokal nga konseho sa baryo. Dihadiha usab kining gipanghimakak sa yunit sa Bagong Hukbong Bayan (BHB) sa lugar. Aron ipagawas nga napatay sa engkwentro, ginapasuot og vest, ginabutangan og mga armas, bala ug uban pang gamit militar ang ilang mga patayng lawas, ug ginabuy-od sa lapukan. Sama sa nangagi, nagpadayon ang pagkuha sa militar og mga litrato sa mga patayng lawas aron ipakaylap sa social media ug pagpyestahan sa ilang mga troll.

Sa mga gipatay, pinakadaghan ang mga mag-uuma (56). Lima sa mga biktima mga menor-de-edad, lakip ang usa ka dos-anyos nga batang lalaki. Mokabat sa 11 ka babaye, lakip ang usa ka 6-ka-bulang mabdos, ang gipatay sa mga sundalo ug pulis. Sa mga biktima, 22 ang mga hors de combat (mga kombatant nga wala nay kapasidad nga mosukol tungod kay samaron o masakiton), dili kombatant o mga retirado sa rebolusyonaryong kalihukan. Tulo ka kaso sa masaker usab ang narekord.

Sa kasyudaran, nabantog ang kaso sa pagpatay kang Jude Fernandez, beteranong organisador sa kalihukang pamuo, niadtong Setyembre 29. Gipagawas nga “nanlaban” o misukol siya samtang gitunol ang mandamyento de aresto sa gisak-an niyang balay sa Binangonan, Rizal. Dili armado si Fernandez. Matud sa taho sa grupong nakisusi sa lugar sa krimen, walay nakitang ebidensya nga siya “nanlaban.” Sayop usab ang mandamyento nga giisyu kaniya, nga nakapangalan sa usa ka “Oscar Dizon.” Siya ang ika-upat nga biktima sa pagpatay sa han-ay sa kalihukang pamuo sa panahon ni Marcos.

Sa kabanikanhan, linuog ang gihimong krimen sa militar sa aktibistang si Arthur Lucenario. Gidagit siya niadtong kaadlawon sa Abril 14 sa lungsod sa San Miguel sa isla sa Bohol ug sekretong gipriso sulod sa usa ka bulan. Niadtong Mayo 12, nakatihaya ang iyang patayng lawas sa Barangay Tabuan, Antequera. Naghimo ang AFP og istoryang engkwentro aron tabunan ang ilang krimen. Makita sa iyang patayng lawas ang nahiaguman niyang grabeng tortyur.

POKUS: Masaker sa Kabankalan 6

Nagabyahe niadtong Setyembre 21 ang lima ka manggugubat sakay sa traysikel nga gimaneho ni Robin Gaitan dihang gipaulanan sila og bala sa mga sundalo sa 47th IB sa Sityo Lubi, Barangay Tabugon, Kabankalan City, Negros Occidental. Dihadihang napatay ang unum, kauban ang medik sa BHB nga si Mellissa de la Peña (Ka Diane), nga unum-ka-bulang mabdos niadtong tungura, ug ang iyang bana nga si Alejo de los Reyes (Ka Bravo). Ang tulo pa ka mga manggugubat nga napatay mao silang Bobby Pedro (Ka Rekoy), Mario Mullon (Ka Goring) ug Janice Flores (Ka Joyce.) Dili sila armado apan gipagawas sa militar nga adunay nahitabong “engkwentro” ug nakakumpiska pa og armas human niini.

Gilimud sa BHB ang bakak sa 47th IB. Matud sa BHB, lapas sa mga internasyunal nga makitawhanong balaod ang pagpatay sa lima ka manggugubat nga wala sa kapasidad nga mosukol. Giduso usab ni Bishop Gerardo Alminaza sa San Carlos, Negros Occidental nga dapat gisiguro sa militar ang maksimum nga proteksyon sa kaatbang nga partido, ilabina nga adunay sibilyan, sama sa gitakda sa Martens Clause.

Narekord usab sa Ang Bayan ang 28 ka kaso sa pakyas nga pagpatay sa milabayng tuig sa Kalinga, Camarines Norte, Masbate, Negros Occidental, Negros Oriental, Northern Samar, Surigao del Sur, Bukidnon ug Misamis Oriental. Nalambigit sa maong mga kaso ang mga nag-operasyong yunit sa militar, nga sa kahadlok nga maunhan, paturagas kining namusil sa kinsamang masugatan sa lasang o dalan.

Sa Bukidnon, bun-og, samad ug troma ang nahiagum sa tulo ka Lumad nga mipaturatoy sa pagdagan dihang kalit silang gipaulanan og bala sa sundalong nag-operasyon. Anaa sa lasangong bahin sa Barangay Indalasa, Malaybalay City silang Levi, Jemboy ug usa ka wala ginganlan aron manguha og duryan dihang nasugatan sila sa mga sundalo niadtong Nobyembre 17. Sa ilang pagdalidali, nabiyaan nila ang debombang pusil nga ginagamit nila sa pagpangayam. Gipanghinambog kini sa militar nga “nakumpiska” sa “engkwentro” sa usa ka yunit sa BHB, ug nagdumili sa pag-uli niini bisan og midangop na ang datu sa tribu.

Sa Masbate, nakaikyas sa sulayng pagpatay ang tulo ka sibilyan nga nagpasilong niadtong tungura sa usa ka balay sa Sityo Milagro, Barangay Guindawhan, Pio V. Corpus. Paturagas nga gipaulanan og bala sa pwersa sa 2nd IB ang balay ayha kini gisunog.

Sa Negros Occidental, gisulayan sa pagpatay sa mga ginsakpan sa 94th IB ang anak sa mag-uumang si Crispin Tingal Jr niadtong Mayo 3 sa Sityo Paloypoy, Barangay Buenavista sa Himamaylan City. Gusto sa mga sundalo nga pugngan siyang ibutyag ang brutal nga pagpatay sa mga sundalo sa iyang amahan. Nakaikyas siya ug nakalikay sa pagpaulan og bala sa mga berdugo.

Dili usab moubos sa 44 ang nakasinati og tortyur sa kamot sa mga sundalo. Daghan sa mga biktima ang gipahimungtan sa sundalo o ginaakusahang nagatabang sa hukbong bayan.

Pag-aresto, pagdagit, ug pagpanghulga,
 pagpamig-ot, ug intimidasyon

Nakarekord ang AB og 77 ka kaso sa arbitraryong pag-aresto ug detensyon sa 26 ka prubinsya sa milabayng tuig. Dili moubos sa 155 ang biktima sa maong mga kaso. Pinakadaghan ang giaresto ug gidetine sa Negros Occidental (38), misunod ang Negros Oriental (17), Batangas (12), Kalinga (11) ug Masbate (9).

Gipasakaan og gama-gamang mga kasong illegal possession of firearms and explosives ug pagpatay ug pakyas nga pagpatay ang kadaghanan sa mga biktima aron ihikaw ang higayong makapyansa ug dinugay silang ibilanggo. Walay pili sa pag-aresto ang militar—mapatigulang man, masakiton, aktibista o bisan ang yanong sibilyan sa baryo.

Sa Masbate, giaresto ang 70-anyos nga si Dolores Rapsing-Belibit sa simpleng hinungdan nga igsuon siya ni Jose Rapsing, martir sa rebolusyonaryong kalihukan, kung asa nakapangalan ang kumand sa BHB-Masbate. Siyam ka yunit sa militar ug pulis ang misulong sa iyang balay sa Bolo Barangay, Masbate City niadtong Setyembre 30. Gipasakahan siya og duha ka kaso sa pagpatay, sulayng pagpatay, ug uban pang krimen.

Sa Bohol, gireyd sa giusang pwersa sa Criminal Investigation and Detection Group (CIDG) ug PNP ang balay ni Adolfo Salas Sr, 75 anyos, naila usab sa tawag nga Tatay Opong, sa Purok 5, Barangay Tubod, Candijay, Bohol bandang ala-1 sa kaadlawon niadtong Mayo 25. Giutingkay ang iyang balay sa gamit ang usa ka search warrant ug ginapagawas nga nakuhaan og pistolang kalibre .45 ug usa ka kalibre .38, mga bala ug usa ka granada. Lakip siya sa nagtukod sa prubinsyal nga balangay sa Kilusang Magbubukid sa Pilipinas nga Humabol-KMP.

Sa ulahing taho sa grupong Karapatan, adunay 795 ka bilanggong pulitikal sa nasud kung asa 159 ang kababayen-an. Niini, 98 ang masakiton ug 78 ang tigulang. Otsentay kwatro (84) kanila ang giaresto ug gipriso ilalum sa rehimeng US-Marcos.

POKUS: Basurang mga kaso

Atubangan sa palisiya sa rehimeng US-Marcos sa malukpanong pag-aresto, nakakab-ot sa paunang mga kadaugan ang mga aktibista ug grupo sa tawhanong katungod sa Batangas human ang sunud-sunod nga pagbasura sa patung-patong nga mga kaso batok kanila.

Magkasunod nga gibasura sa mga korte niadtong Nobyembre ang mga kasong gipasaka sa 59th IB batok sa upat ka aktibista sa Southern Tagalog nga silang Hailey Pecayo, John Peter Garcia, Ken Rementilla ug Jasmin Rubia. Gipasaka kanila ang mga kaso sa paglapas sa RA 9851 o Act on Crimes Against International Humanitarian Law, Genocide and other Crimes Against Humanity ug Anti-Terror Law.

Ginagamit sa rehimeng US-Marcos ang Anti-Terror Law aron malukpanong sumpuon ug atakehon ang mga kritiko ug nagabatok sa iyang anti-katawhang palisiya. Sa Southern Tagalog pa lang, dili moubos sa 19 ka mga aktibista ang gipasakahan og mga kaso gamit ang maong balaod.

Narekord usab sa AB sa milabayng tuig ang 87 ka biktima sa pagpangdagit. Ang mga kaso sa pagpangdagit nagpakita sa tin-aw nga intensyon sa estado nga matngong itago ug ilimud nga anaa sa ilang kustodiya ang mga biktima. Ang uban kanila gilutaw sa estado nga patay na human ang pipila ka panahong pagkawala, o kaha gipriso sa hinimu-himong mga kaso.

Sa listahan sa AB sa milabayng tuig, 18 sa mga gidagit ang gipatay sa mga pwersa sa estado. Mikabat usab sa 10 ang mga gidagit sa milabayng tuig nga wala pa gihapon gipakita. Ilalum sa rehimeng US-Marcos, dili moubos sa 11 ang desaparesido.

Nahimong kaylap ang taktika sa rehimeng US-Marcos sa pagpangdagit ug sikretong detensyon sa mga sibilyan, manggugubat sa BHB ug mga rebolusyonaryo sa sulayng “pabalihon” sila ug gamiton sa hugaw nga gyera sa estado. Dinhi ginagasto sa rehimen ang confidential ug intelligence funds sa pag-abang o pagtukod sa ginatawag niining mga safe house kung asa ginapailalum ang mga nadakop sa dili mahanduraw nga mga pamaagi sa pagtortyur (mental, emosyonal ug pisikal).

Sa Eastern Visayas, gunit sa 8th ID silang Mariel Rebato ug Monica Ogacho, parehong bag-ong inahan, ug ilang mga gagmayng bata. Kauban nilang nabalhog sa kampo sa 8th ID sa Barangay Maulong, Catbalogan, Samar silang Marygrace Tambis Bicina, Renato Chokoy Rufo ug tulo pa nga gidagit sa militar niadtong Marso 2023. Ang pipila sa mga biktima gidagit sa militar gikan sa ilang giabangang balay sa Calbayog City niadto pang Disyembre 2022. Walay gipasakang kaso batok kanila apan nagpabilin silang nabalhog ug dili mabisita sa mga pamilya. Wala usab silay ligal nga representasyon.

Nakarekord usab ang AB sa dili moubos sa 103,736 ka biktima sa pagpanghulga, pagpamig-ot ug intimidasyon. Tataw sa mga kaso sa pagpamig-ot ug pagpanghadlok ang pag-atake sa katungod sa pamuo ug gawasnong asosasyon ug unyonismo. Gawas niini, labaw nga mas daku ang ihap sa mga biktima kung ilakip ang liboan pang giparada ug pugos nga “gipasurender” sa militar isip mga myembro o tigsuporta sa BHB sa kasyudaran ug kabanikanhan.

POKUS: Talagsaong kaisog nilang Jhed ug Jonila

Natay-og ang National Task Force-Elcac ug AFP sa kaugalingon niining press conference niadtong Setyembre 19 dihang maisugong gibutyag nilang Jhed Tamano ug Jonila Castro ang pagdagit, detensyon, pagpanghulga ug pagpamugos, sukwahi sa gustong pagawason sa militar nga sila mga “surenderi.”

Gidagit silang Tamano ug Castro sa mga ahenteng militar sa Orion, Bataan niadtong Setyembre 2. Pareho silang aktibistang maki-kinaiyahan na kanhing estudyante sa Bulacan State University. Matud sa mga nakasaksi, nakiglugnot ang duha sa mga armadong lalaking pugsanong nagsakay kanila sa usa ka van. Gisulayan pa sa usa nga mosaka sa gate sa duul nga balay apan wala siya nakaikyas. Mga tsinelas lamang nila ang nabilin sa bangis nga pagdagit kanila. Sulod sa van, nagpaila kanila ang mga sundalo isip ahenteng paniktik sa 70th IB. Sa 14 ka adlaw, gilimud sa militar nga gunit nila ang duha.

“Ang tinuod, gidagit mi sa militar,” maisugong pahayag nilang Castro ug Tamano, nga gikakurat pag-ayo sa tapad nilang kumander sa 70th IB. “Dili tinuod ang unod sa affidavit (nga misurender mi) tungod kay gihimo kadto ug gipirmahan sulod sa kampo sa militar.”

Kabangis sa militar sa mga komunidad

Sa ngalan sa dautang laraw nga hingpit nang “pukanon” ang rebolusyonaryong kalihukan sa kabanikanhan o di kaha “imantine” ang nakab-ot na nga kadaugan ug deklarasyong “insurgency-free” sa mga prubinsya, gisakmit sa mga operasyong kombat sa AFP ug PNP ang daghang komunidad sa kabanikanhan. Ginagamit niini ang kapin 166 ka batalyong pangkombat sa militar ug pulis sa mga focused military operation, lakip na ang napuloan ka libong pwersang paramilitar.

Sa milabayng tuig, narekord sa AB ang dili moubos sa 4,524 ka biktima sa pugos nga pagpabakwit ug dislokasyon. Kapin-kun-kulang 3,200 usab ang biktima sa blokeyo sa pagkaon ug ekonomiya. Iligal nag gigamit sa mga sundalo sa AFP ang mga sibilyang istruktura sa mga sentro sa populasyon kung asa apektado ang 3,356 ka lumulupyo.

Sa kinatibuk-an, narekord sa AB sa milabayng tuig ang 54 nga kaso sa aerial bombing, istraping ug pagpanganyon sa Agusan del Norte, Agusan del Sur, Aurora, Bukidnon, Cagayan, Iloilo, Kalinga, Masbate, Negros Oriental, Negros Occidental, Northern Samar, Samar ug Oriental Mindoro.

POKUS: Terorismong militar sa Zambales Mountain Range

Walay-puas nga focused military operation ang ginalunsad sa mga pwersang militar ug pulis sa amihanang bahin sa Zambales Mountain Range. Niadtong Enero pa naglunsad og operasyon ang 7th ID sa lugar apan mas gipagrabe kini sa milabayng duha ka bulan. Apektado dinhi ang katawhan sa Zambales, Tarlac ug Western Pangasinan.

Gikan sa ulahing semana sa Setyembre hangtud ikaduhang semana sa Oktubre, dili moubos sa usa ka kumpanya sa 69th IB ang miatake ug mitugaw sa kinabuhi sa katawhan sa duha ka barangay sa lungsod sa Iba ug Palauig sa prubinsya sa Zambales. Sa panahon sa operasyon, nagpahamtang kini og mga tsekpoynt ug ginausisa ang mga gamit sa tanang molabay. Dili na makapangayam ug makauma ang mga nanimuyo dinhi.

Gidugang usab sa Zambales Mountain Range ang tropa sa 71st IB gikan sa rehiyong Ilocos. Nanguna kini sa paglunsad og RCSP sa Western Tarlac ug Western Pangasinan. Nagakampo ang yunit sa mga baryo ug pugos nga “ginapasurender” ang mga sibilyan. Kaabag niini ang 3rd Mechanized IB nga nagpalayas sa mga mag-uumang nanimuyo ug nag-uma sa Tinabla, usa ka komunidad nga nahimutang sa bukirong utlanan sa San Jose ug Mayantoc, Tarlac. Daw nahimo kining sementeryo human mapalayas ang mga residente tungod sa pagkampo sa 3rd Mechanized IB.

Paglapas sa katungod 
sa kababayen-an ug bata

Walay ginatahod ang AFP ug PNP sa hugaw nga gyerang kontra-insurhensiya niini batok sa rebolusyonaryong kalihukan. Sa lain-laing bahin sa nasud, daghang mga bata ug kababayen-an ang apektado sa operasyong militar ug direktang ginatarget sa mga armadong gaway sa estado.

Labaw nga mas bug-at ang paglapas sa katungod sa bata ug kababayen-an. Partikular nga gipunting sa Declaration on the Protection of Women and Children in Emergency and Armed Conflict sa United Nations General Assembly niadtong Disyembre 14, 1974 nga usa ka krimen sa gubat ang “tanang porma sa pagpanumpo ug bangis ug dili makatawhanong pagtrato sa kababayen-an ug mga bata, lakip ang pagpriso, pagtortyur, pagpamusil, dinaghang pag-aresto, kolektibong pagsilot, pagguba sa panimalay ug pugos nga pagbakwit, nga gihimo sa mga operasyong militar sa mga pwersang nakiggubat (Numero 5).”

Sa datos sa AB, lima ka bata ang gipatay sa mga sundalo sa milabayng tuig. Liboan ka kabatan-onan ang nahimong biktima sa pugos nga pagbakwit ug dislokasyon tungod sa paturagas nga pagpamusil, pagpanganyon ug pagpamomba duul sa ilang mga komunidad.

POKUS: Kabangis batok sa mga bata sa Western Samar
ug Bukidnon

Sa Western Samar, gipatay sa pagpamusil sa mga sundalo sa 63rd IB ang usa ka dos-anyos nga si Intoy, kauban ang iyang lolo nga si Ronie Obiado, sa Sityo Salvacion, San Jose de Buan, Western Samar niadtong Setyembre 25. Nakadagan palayo ang asawa ni Obiado apan wala pa kini nakita hangtud karon. Nakaluwas usab sa pagpamusil ang mga ginikanan ni Intoy. Gipagawas sa militar nga Pulang manggugubat si Obiado aron tabunan ang krimen.

Sa Bukidnon, giaresto sa 88th IB ang inahang si Charlyn Pacquio Dionson, kauban ang kaniadto duha-ka-bulan pa lamang niyang puya nga si Baby Asly niadtong Pebrero 28 ug gipasakahan og kasong arson (pagpanunog). Nakagawas siya dihang gibasura sa korte ang hinimu-himong kaso. Apan walo ka bulan human niini, subli siyang giaresto ug gipreso, kauban ang 11-ka-bulan nga si Baby Asly. Napugos siyang “mosurender” sa mga pulis niining panahona tungod kay nagkasakit ni Baby Asly ug naglisod sa pagginhawa. Dili sila makaadto sa ospital tungod sa kabalaka sa kasong nakasang-at batok kaniya. Gisulayan karon sa estado nga ibulag ang bata kaniya, samtang ginapugos siyang “mokooperar” sa militar.

Narekord usab sa AB sa milabayng tuig ang lima ka kaso sa pagpanglugos ug sekswal nga pagpangabuso batok sa kababayen-an. Nataho ang maong mga kaso sa Batangas, Negros Occidental ug Oriental Mindoro.

Sa Oriental Mindoro, duha ka babae sa Bongabong ang gilugos sa mga sundalo sa 203rd IBde ug CAFGU niadtong Agosto. Aron itago ang krimen ug pahilumon ang usa sa biktima, pugos nga gibayaran sa mga pasista og ₱30,000 ang iyang pamilya.

Sa Negros Occidental, duha ka kaso sa pagpanglugos sa mga sundalo sa 94th IB ang gitaho sa mga residente sa Barangay Carabalan, Himamaylan City. Nahitabo ang krimen dihang nagpahigayon og bayle ang mga sundalo sa barangay niadtong ulahing semana sa Agosto.

Tunok sa panaghisgot kalinaw

Samtang nagposturang makignegosasyon pangkalinaw ang Gubyerno ng Republika ng Pilipinas (GRP) sa National Democratic Front of the Philippines (NDFP) sa gipirmahang Oslo Joint Statement niadtong Nobyembre 23 sa Oslo, Norway, nagpabiling daghan ang babag ug sukwahi ang palisiyang ginapadagan sa rehimeng US-Marcos kalabot sa kalinaw.

Sa milabayng tuig, gipatuman sa rehimeng Marcos ang walay-kaluoy nga kampanyang likidasyon ug pag-aresto sa mga konsultant sa negotiating panel sa NDFP. Duha ka konsultant ang gipatay, usa ang gidesaparesido ug duha ang iligal nga giaresto. Sa kasamtangan, gibalhog pa gihapon sa mga prisohan sa reaksyunaryong estado ang dili moubos sa 17 ka konsultant sa NDFP.

Manuel Tinio. Gipatay niadtong Abril 14. Pito ka beses nga gipusil si Tinio human madakpan samtang nag-drive og motorsiklo sa utlanan sa San Miguel ug Ubay sa Bohol.

Rogelio Posadas. Gidagit niadtong Abril 19 ug gipagawas nga napatay niadtong Abril 20. Nagabiyahe kaniadto si Posadas sa Aranda-La Castellana Road sa lungsod sa Hinigaran, Negros Occidental dihang giharang ug gidakop sa mga sundalo. Gipagawas siyang napatay sa usa ka engkwentro sa Barangay Santol, Binalbagan pagka-ugma. Gidagit usab ang iyang kauban nga usa ka organisador sa mag-uuma ug duha ka drayber sa mga motorsiklong ilang gisakyan.

Ariel Badiang. Gikatahong gidagit niadtong Pebrero 6. Ulahing nakita si Badiang sa Manolo Fortich, Bukidnon kung asa siya nagpatambal sa iyang sakit. Wala pa siya gilutaw sa militar hangtud karon.

Ruben Saluta. Giaresto niadtong Enero 30. Kasamtangang nakabilanggo si Saluta, 75, kauban ang iyang asawa nga si Presentacion Saluta, 63, human silang giaresto sa gisak-ang balay sa Doña Soledad, Barangay Labangal, General Santos City. Giaresto usab ang ilang kauban nga si Yvonne Losaria.

Eric Casilao. Giaresto niadtong Abril 1. Gidakop si Casilao sa Malaysia samtang naglawig padulong Thailand. Kasamtangan siyang nakabilanggo sa Davao.

MAKIGBISOG ALANG SA HUSTISYA!

Hustisya ang nagkahiusang singgit sa katawhang Pilipino alang sa tanang biktima sa paglapas sa tawhanong katungod sa rehimeng US-Marcos. Angayang kusganong ibutyag, batukan ug singlon si Marcos sa mga palisiya sa pagpanumpo ug terorismo sa estado. Tigumon ug ipunting ang kasilag sa masa sa rehimeng Marcos samtang nakigbisog aron panubagon ang pundok sa mga Duterte sa ilang mga krimen sa masa sa panahon sa paghari niini.

_____
Download: PDF