Ita a bulan ti Hunyo, inpablaak ti Manila Electric Company (Meralco) nga agingato daytoy ti surok ₱0.10 kada kilowatthour (kWh) iti singir ti kuryente gapo kano ti kinakurang ti suplay. Daytoyen ti maikasangapulo a panagngato iti singir iti napalabas a 12 a bulan. Uray no adda sumagmamano a bulan nga adda bassit a panagbaba iti electricity rates, mapattapatta nga agdagop iti ₱11.50 ti gagangay a singir iti kada kWh ti kuryente ti Meralco iti napalabas a tawen. Kayat na a sawen, para iti maysa a pamilya a mangkonkonsumo ti abereyds a 200 kWh kada bulan, ti gagangay a singir iti makabulan ket agdagop iti ₱2,300, a dakkel a paset ti sweldo dagiti ordinaryo a mangmangged ken empleyado.

Mapadakkel ti Meralco ti pastrek iti kuryente iti saan a nainkalintegan ken deregularisado a panangingato daytoy ti singir iti dandani binulan. Kadaytoy napalabas a tawen, inpadamag na ti pastrek nga agdagop iti ₱38 bilyon, a dakdakkel nga amang no iyarig iti kabuklan a pastrek ti kumpanya manipod 1994 agingga 2001, nga agdagop laeng iti ₱28 bilyon.

Iyaleng-aleng laeng dagiti opisyal ti reaksyonaryo a gobyerno ti nangato a singir ti kuryente ken ipampambar da ti kalgaw ken ngumatngato a konsumo. Ngem mairamut iti nasurok dua a dekadan a patakaran ti deregulasyon ken pribatisasyon daytoy a kasasaad.

Bbabaen ti Republic Act 9136 wenno ti Electric Power Industry Reform Act (EPIRA), naluktan ti intero nga industriya iti enerhiya saan laeng a para iti pribatisasyon no di ket para iti monopolisasyon. Nakalanad iti linteg a panggep ti kastoy a panangibuyangyang ti pangpubliko a serbisyo ti kuryente iti pribado a panagpuonan a mapababa ti singir iti kuryente. Ngem baliktad ti napasamak. Idi 2017, ti singir ti Meralco iti kada kilowatthour ket agay-ayam iti ₱8.03. Ngimmato daytoy iti ₱9.24 idi 2022, ken ₱11.50 itatta a tawen.

Gapo iti EPIRA, amin a paset ti sektor ti enerhiya—manipod generation wenno panagpataod ti kuryente, transmisyon wenno ti pannakaiyalis ti dadakkel a boltahe ti kuryente manipod iti planta ti kuryente agturong kadagiti substation, distribution wenno ti pannakaipatulod ti kuryente kadagiti konsyumer, ken suplay—ket binukodanen ti sumagmamano a kumpanya ken pamilya, a pakairamanan ti San Miguel Corporation ni Ramon Ang, Metro Pacific Investments ni Manny V. Pangilinan, ken One Taipan Holdings ti pamilya Sy.

Pinataod met ti EPIRA ti Wholesale Electricity Spot Market (WESM) nga agserserbi a pagtagilakuan no sadinno nga ilaklako dagiti kumpanya ti kuryente a patpatauden da kadagiti kumpanya nga agilaklako (wenno dagiti distributor wenno kooperatiba). Maibatay iti EPIRA, ti WESM ket rumbeng a mangibatay ti presyo ti kuryente iti suplay ken kiddaw iti punto ti panaggatang.

Nabayagen a naduktalan ti kinnumplot ti sumagmamano a kumpanya ti kuryente tapno imanipula ti presyo ti kuryente. Mapasamak daytoy no ipablaak ti maysa a kumpanya iti distribusyon (kas ti Meralco) a kurang ti suplay manipod iti regular a pangal-alaan ti kuryente ken kasapulan a gumatang iti WESM. Ti WESM met ket, napartak a mangingato ti presyo no ti suplay kano ket umirot.

Saan a nakakaskasdaaw daytoy a kinnumplot gapo ta dagiti kumpanya ken dagiti pamilya nga addaan kontrol iti Meralco ken dadduma pay a kumpanya iti distribusyon ket agtagikua met ti dadduma pay a paset ti sektor ti kuryente. Kas pangarigan, tagikua met da Pangilinan, Ang, ken dagiti Aboitiz dagiti kumpanya a mangpatpataray iti Ilijan Power Plant idiay Batangas, a maysa kadagiti dakkel a pangal-alaan ti Meralco ti suplay ti kuryente.

Dayoy ti makagapo no apay nga ado ti agpampannawagan nga imbestigaran dagiti serye ti “red alert” ken “yellow alert” nga iruruar ti National Grid Corporation of the Philippines gapo ta mabalin nga artipisyal laeng ti kinakurang ti suplay tapno maingato ti singir.

Panangpaalisto iti

fanchise renewal

Adda pay uppat a tawen sakbay a mabaliwan ti prangkisa ti Meralco babaen ti Republic Act No.9209 a pinirmaan ni Gloria Arroyo idi Hunyo 2023. Ngem itatta pay laeng, maipaspasangon iti Kongreso ti panangipasa ti linteg a mangpaatiddog kadaytoy.

Ti palawag ti dadduma a miyembro ti reaksyonaryo a kongreso, maallukoy kano ti kastoy nga addang dagiti posible nga agpuonan iti power industry, a mangibuangay met kano ti panangpasayaat iti serbisyo ti nasao nga industriya.

Ngem ti agpayso a makagapo? Pananggarantiya iti supertubo ti Meralco, ken dagiti pamilya a burgesya kumprador iti likod daytoy—kangrunaan ni Pangilinan ti Metro Pacific Investments ken ti pamilya Gokongwei ti JG Summit Holdings.

Kayat met a papartaken ti Meralco ti panangipasa ti baro a prangkisa na tapno saan a mapabasol, maduktalan, ken maimbestigaran ti adon a naipadamag nga anomalya ken manipulasyon.

Saan nga umuna a daras a limmatak ti Meralco kadagitoy a gandat. Idi 2002, inmandar ti Korte Suprema iti Meralco nga isubli kadagiti konsyumer ti agarop iti ₱28.15 bilyon a siningir na gapo ta inpasa na ti dadduma a paggastuan kas ti buwis kadagiti konsyumer.

Iti prangkisa a naited iti Meralco idi 2003, napalubosan daytoy nga agilako ti kuryente iti 39 a syudad ken 72 nga ili ti Metro Manila, Bulacan, Cavite, Rizal, ken dadduma a paset ti Batangas, Laguna, Quezon, ken Pampanga. Pagserbian na ti 7.8 milyon a kabalbalayan kadagiti nasao a probinsya.