Ginapeste subong sang mga soldado sang 74th IB ang Sityo Canonghan, Barangay Osmeña, Palapag, Northern Samar. Sugod sang Abril 2023, sang sudlon sang berdugo nga yunit ang sityo. Nagasinampaw na ang paglapas sa tawhanon nga kinamatarung nga nalista sa lugar.

Sadtong Hunyo 2, ginpaulanan sang bala sang mga soldado sang 74th IB ang 11 ka mangunguma, lakip ang pito ka menor-de-edad, samtang yara sa koprasan sa sityo. Pagkatapos sini, gin-aresto sila sang mga soldado kag gindala sa hedkwarters.

Ginapagwa sang 74th IB nga isa ka engkwentro sa Bagong Hukbong Bayan (BHB)-Nothern Samar ang nahitabo sa amo nga adlaw. Tuso pa nga ginpahayag sang militar nga “ginluwas” nila ang mga menor-de-edad nga ginapagwa nga mga “kuryer sang pagkaon” sang hukbo sang banwa. Naka-agum ang mga bata sang tortyur halin sa mga soldado.

Ginakabig sila subong bilang mga “hostage” ukon “pangsi-od” para ipton ang ila nga ginikanan nga “magsurender” bisan mga sibilyan nga mangunguma lang sila sa komunidad. Ginapilit man sila nga maghanas nga mangin espiya ukon aset sang mga pasista nga soldado. Lubos nga paglapas ini sa internasyunal nga makitawhanon nga laye.

Magluwas diri, nalista man ang pag-aresto sa lima ka indibidwal sadtong Pebrero kag Mayo lakip ang isa ka 4-anyos nga bata. Nanganyon man ang mga berdugo nga soldado lapit sa bukiron nga bahin sang sityo sadtong Marso.

Nalista man sa Barangay Osmeña ang pasulit-sulit nga pagpatawag sang mga soldado sa mga pamilya sang mangunguma para magpa-“clear” sang pangalan sa ila. Direkta nga nagpapanaog man sang “lockdown” ang 74th IB sa barangay.

Pwersa nga ginpalista sa “logbook” ang mga mangunguma sa adlaw-adlaw para bantayan ang ila paghulag. Ginatalanaan pa sang militar kon ano nga oras lang sila pwede magtrabaho sa ulumhan. Ginadumilian sila nga magdala sang bugas sa ila nga koprasan. Bisan ang mga tindahan ang ginapilit nga maglista sang ginabakal nga pagkaon ukon ano man nga materyal sang ila nga mga kabaryo.

Ang 74th IB ang ginapamunuan ni Lt. Col. Jose Roy Manuel Dizon. Ang yunit ang ginbutang sa Eastern Visayas sadto lang Pebrero 2023 bilang kabahin sang plano sang rehimen Marcos nga lubos nga lutoson ang BHB sa rehiyon. Upod nila ang nagalab-ot sa 22 ka batalyon sang militar sa idalom sang 8th ID nga natalana sa rehiyon.

Nagtuga sang kagutom

Tuman nga gutom kag kapigaduhon ang gintuga sang terorismo sang 74th IB sa sityo. Bag-o ang pagbutang sang 74th IB diri sadtong 2023 nagapanugod pa lang sa pagbawi ang kalubihan sang mga mangunguma tungod sa epekto sang Bagyong Tisoy sang 2019 kag peste nga cocolisap.

Sa pagtuon, nagnubo sa 70% ang ani sang mga residente sa sityo sa ila nga kalubihan bunga sang epekto sang bagyo. Halin 330,100 ka lubi nga makuha kada tatlo ka bulan, yara sa 99,220 na lang ini. Katumbas ini sang 76,960 ka kilo sang kopras nga nadula nga may bili nga ₱1.5 milyon.

Pinakanahalitan ang imol nga mga mangunguma nga nagabug-os sang 67% sang mga pamilya sa sityo. Nagnubo sa 83% ang ila produksyon sang lubi. Dugang paantus sa ila ang presensya sang 74th IB, kag ang ginapatuman sini nga lockdown, paglimita sa ila nga oras sa koprasan kag ulumhan.

Madamo sang bunga sang lubi ang nagakausik tungod indi gilayon makopras. May kaso man nga nabunutan na ang lubi apang wala na naluto kag nadunot na lang tungod sa operasyon kag pagpang-ipit sang militar. Limitado man ang pagtanom sang mga humay, kararuton kag utan sa mga ulumhan kag talamnan tungod sa pagpang-ipit sang mga soldado.

Sa isa ka lima-katawo nga pamilya sa sityo, kinahanglan nila sang isa kag tunga ka sako sang bugas sa isa ka bulan para sa konsumo. Tungod wala sang mga kararuton kag tanom nga humay, ginakuha nila ang panggasto sa ila nga pagpangopras.

Sa inagihan sang pamilya, 100 kilo sang kopras lang sa bili nga ₱25.00 kada kilo (kabilogan nga ₱2,500) ang ila nga produksyon sa isa ka bulan, Tuman ka kulang ini para sa pagkaon pa lang nila. Tungod diri, kinahanglan nila mangita sang iban nga palangitan-an, nga ginapunggan naman sang militar.