Inirekomenda ng National Union of Journalists of the Philippines (NUJP) ang pagtatayo ng gremyo ng mga mamamahayag na freelancer. Ang rekomendasyon ay batay sa isang pag-aaral na ginawa ng organisasyon kaugnay sa kalagayan ng mga freelance na mamamahayag. Ipinrisenta ang pag-aaral sa isa sa mga pulong ng organisasyon noong Nobyembre 19. Malugod itong tinanggap ng mga mamamahayag.

Katuwang ng NUJP ang International Federation of the Journalists (IFJ Asia Pacific) sa paggawa ng pag-aaral na isinagawa mula Hulyo 2021 hanggang Setyembre 2021. Ang freelancer ay sinumang lumilikha ng balita sa anyong nakasulat, bidyo o audio na hindi para sa ekslusibong gamit ng isang media outlet o istasyon o pahayagan.

Napag-alaman sa pag-aaral na hindi nakakukuha ng sapat na bayad o kompensasyon ang mga freelancer at wala silang natatamasang proteksyon. Mayorya sa mga nasarbey ng grupo ang nagsabing kumikita lamang sila ng ₱15,000 kada buwan. Liban dito, wala umano silang nakasulat na mga kontrata.

Lalo pa umanong tumindi ang nararanasang pagsasamantala ng mga freelancer noong rurok ng pandemyang Covid-19. Kumakaharap din sila sa diskriminasyon sa kasarian at misogyny, kawalan ng pang-institusyong suporta at proteksyong panlipunan.

Dagdag pa nila, mayroon umanong sistematikong pangkalahatang pananaw na ang mga freelancer ay expendable o pwedeng basta-basta ietsepwera sa proseso at makinarya sa pagbubuo ng mga balita.

Napag-alaman din sa pag-aaral na ang mga freelancer sa midya ay nananatiling “hiwa-hiwalay” habang sa ibang sektor ng gig economy ay relatibong mayroon nang mga organisasyon.

Bilang bahagi ng pagsisikap ng NUJP na suportahan ang mga freelancer, naglunsad ng pagpaplano para simulan ang pagbubuo ng gremyo.

“Ang maliliit na reporma ay nakakamit sa pamamagitan ng kolektibong pagsisikap ng komunidad,” ayon kay Ronalyn Olea, secretary-general ng NUJP.

Umaasa ang NUJP na ang pagbubuo ng samahan ay bubuo ng komunidad ng mga freelancer at tutugon sa mga susing usapin kinakaharap nila.