Walay mahukmanong gibunga ang mga detatsment sa Armed Forces of the Philippines/Civilian Auxiliary Force Geographical Unit (AFP/CAFGU) sa pagpalambo sa panginabuhian sa katawhan sa rehiyon. Wala kini makasulbad sa mga batakang problema sa katawhan sama sa kaubos sa suhulan, kawalay yutang matikad, kataas sa abangan sa yuta ug himang panguma, kaubos sa presyo sa mga produkto sa mga mag-uuma, kataas sa porsyento sa pagpangutang ug kataas sa presyo sa mga palaliton. Wala usab kini makasulbad sa mga kriminalidad nga nakahasol pag-ayo sa katawhan. Kun anaa man silay gihimong mga programa sa “kalamboan” consuelo de bobo lang kini, pagpanglingla ug pagpakaaron-ingnon.

Gani mas gipasamot pa hinoon niini ang kalisod ug kawad-on sa mga mag-uuma ug Lumad, tungod kay ginahulga, gipig-ot, gikontrol ang pagpasulod sa pagkaon ug gipamatay ang mga lider ug membro sa organisasyon nga nanghingusog sa ilang mga katungod ug nagapalambo sa ilang panginabuhian. Ginabungkag sa militar ang mga lehitimong organisasyon nga nagtinabangay alang sa kaayohan sa katawhan sama sa pagbinaloay sa kusog pamuo o hungos aron mapagaan, mapasayon ug mapadali ang ilang mga trabaho sa umahan. Ginasumpo ang pakigbisog sa mga mag-uuma nga alang sa pagpataas sa ilang mga presyo sa produkto, pagpaubos sa abangan sa yuta ug uban pa, nga kun buot hunahunaon bisan ang mga pamilya sa CAFGU o yanong membro sa AFP nakabenipisyo pa niini.

Sa pagkakaron adunay dul-an sa usa ka gatus (100) ka detatsment sa AFP/CAFGU/SCAA sa tibuok rehiyon. Ang pipila niini mikabat na sa 30-50 ka tuig nga nagtunhay sama sa detatsment sa Padiay, Sibagat, Agusan del Sur; Bolhoon, San Miguel, Surigao del Sur; Puting Bato, Cabadbaran, Agusan del Norte; Marga, Tubod, Surigao del Norte ug uban pa, apan ang kahimtang sa katawhan niining maong mga lugar nagpabiling nag-antos sa tumang kakabus. Nahimo pa kining mga pugaran sa mga kriminal ug tigpasiugda sa mga anti-sosyal nga binuhatan sa baryo sama sa paggamit sa ginadiling droga, pagsugal, pag-inom, pornograpiya, pagpanglugos, pagpangabit, pagpangawat, pagpanulis, pagpangidnap, penile-implant (pag-inject og oil ug pagbutang sa mga bulitas ngadto sa kinatawo sa lalaki) ug uban pang mga krimen.

Nangilkil o nangutong ang mga pwersa sa AFP/CAFGU nga anaa sa mga detatsment ngadto sa mga nangahoy-kahoy, sa mga minero ug uban pang mga negosyo sa lugar nga kakunsabo ang mga bandidong paramilitar sama sa grupo ni Hasmen Acebedo, Marcos Bocales, Rico Maca ug Calpit Igwa. Nahimo pa kining mga instrumento sa mga kapitalista ug mga agalong yutaan sa pagpangilog og yuta alang sa imperyalistang plantasyon ug minahan. Maong dili nila masulbad ang problema sa illegal logging ug mining.

Labaw nga dili usab pagprotektar sa seguridad sa katawhan ang katuyuan sa maong mga detatsment tungod kay gihimong taming ang mga lumulupyo pinaagi sa pagtukod niini diha sa sentro sa baryo o komunidad ug duol sa simbahan, eskwelahan ug kabalayan. Paglapas kini sa Comprehensive Agreement on Respect for Human Rights and International Humanitarian Law (CARHRIHL) ug uban pang mga internasyonal nga balaod sa gubat.

Sa pikas bahin, kun wala pa unta gimilitarisa, gitukuran og mga kampo militar ug gibungkag ang mga lehitimong organisasyon sa katawhan sa mga komunidad o kabaryohan, mahimong anaa na sa yugto sa padayong paglambo ang pamuyo ug panginabuhian sa katawhan tungod sa ilang hiniusang kusog sa paglihok ug pagpaningkamot taliwala sa krisis sa katilingbang Pilipino.

Nagpamatuod lang kini nga kontra-kalamboan ug dugang nagpalisod sa katawhan ang pagpangtukod og mga CAFGU/AFP detatsment. Angayan lang nga papahawaon sa katawhan ang kasamtangang nagtunhay nga mga CAFGU/AFP detatsments gikan sa ilang mga lugar ug batukan ang plano sa dugang pang pagpangtukod niini.

Ilhon ug respetuhon ang mga batakang katungod sa katawhan. Ang tinuod nga kalamboan makab-ot lang pinaagi sa ilang hiniusa, gawasnon ug demokratikong paglihok.

Ka Maria Malaya
Tigpamaba
NDFP-NEMR