Gi­na­aw­hag sa Par­ti­do ang ta­nang de­mok­ra­ti­kong sek­tor—ang mga ma­mu­mu­ong pang­la­was, mga dray­ber, ka­ba­ba­yen-an ug mga ba­ta, mga ta­wong-mid­ya, mga ar­tis­ta ug ma­mu­mu­ong pang­kul­tu­ra, mga mag­tu­tud­lo ug emple­ya­do sa gub­yer­no, mga ka­ba­tan-o­nan ug es­tud­yan­te, mga per­so­na­li­dad sa te­le­bi­syon ug si­ne, gag­mayng pro­pe­syu­nal, ta­wong-sim­ba­han ug ta­nang ma­mu­muo, mag-uu­ma, ka­bus sa ka­syu­da­ran ug wa­lay pa­ngi­na­bu­hi­an—nga mag­ka­hiu­sa ug hug­pu­ngon ang ta­nan ni­lang mu­lo ug ba­ru­ga­nan.

Translation/s: Pilipino | English

Sa man­do ni Rod­ri­go Du­ter­te ug sa iyang Na­tio­nal Task Force to End Local Com­mu­nist Armed Conflict (NTF-ELCAC), gi­rat­sa­da sa mga ali­pu­res sa re­hi­men ang pag­ba­la­od sa Anti-Ter­ror Bill nii­ning mi­la­bayng pi­pi­la ka ad­law. Na­su­mi­te na ki­ni aron pir­ma­han ni Du­ter­te.

Pi­naa­gi sa Anti-Ter­ror Bill, ma­ma­hi­mong hing­pit na ang ba­la­od mi­li­tar ni Du­ter­te, bi­san og di­li ki­ni por­mal nga gi­dek­la­ra. Pa­ga­kup­tan nii­ni ang la­pad nga ga­hum aron ipai­la­lum sa pag­pa­nik­tik, pag­pa­nga­res­to ug ma­lung­ta­rong pag­bi­lang­go sa kin­sa­mang il­hon ni­yang “te­ro­ris­ta.”

La­baw nga pa­kus­gon sa maong sug­yot ba­la­od­non ang pag­pa­num­po sa mga or­ga­ni­sa­syon ug in­di­bid­wal nga du­gay nang gii­ni­tan ni Du­ter­te ug sa AFP nga “CPP/NPA sup­por­ter” tu­ngod sa ilang wa­lay-ka­pu­ol nga pag­but­yag, pag­ba­ti­kos ug pag­ba­tok sa ko­rap­syo­n, pa­sis­mo ug pag­ka­pa­pet sa mga lang­yaw, ug tu­ngod sa ilang pag­pa­na­li­pod sa de­mok­ra­ti­kong in­te­res sa ka­taw­han. Pi­na­ka­bul­ne­rab­le sa maong ba­la­od ang ma­sang ma­mu­muo ug ka­bus, ug ang ma­sang mag-uu­ma, mga Lu­mad ug Mo­ro nga maoy pi­na­ka­sa­gad nga na­ka­si­na­ti og pag­pa­nga­bu­so sa ga­hum sa mga sun­da­lo ug pu­lis.

Hi­la­bi­han nga gi­ka­si­la­gan sa ka­taw­han kung paun­sa gi­ya­ta­kan sa mga ali­pu­res ni Du­ter­te ang mga pro­se­so sa kong­re­so aron pa­pas nga ipa­sa ang Anti-Ter­ror Bill nga wa­la na gi­re­pa­so ug giam­yen­da­han. Ka­dig­wa­on si­la nga giu­na pa ni­ya ki­ni ug gi­ba­le­wa­la ang mga pa­na­wa­gan sa ka­taw­han alang sa lib­reng mass tes­ting ug uban pang la­kang me­di­kal atu­ba­ngan sa pan­dem­yang Covid-19.

Gi­pas­pa­san ni De­ter­te ug sa iyang hun­ta nga gi­lang­ku­ban ni Delfin Lo­renza­na, Edu­ar­do Año ug Her­mo­ge­nes Espe­ron nga pa­re­hong mga kan­hing upi­syal mi­li­tar ug mga su­lu­gu­on sa im­per­ya­lis­mong US, ang Anti-Ter­ror Bill. Tu­mong ni­lang kon­so­li­da­hon ang pa­sis­tang pag­ha­ri atu­ba­ngan sa ma­luk­pa­nong ka­gu­tom, ka­li­sud ug sa nag­bu­kal nga ka­su­ko sa ka­taw­han sa mi­li­ta­ris­ta ug pal­pak nga pag-a­tu­bang sa re­hi­meng Du­ter­te sa Covid-19. Gus­to ni Du­ter­te og du­gang mga ga­hum sa ba­la­od mi­li­tar aron had­lu­kon ug pa­hi­lu­mon ang ka­taw­han apan na­had­lok si­yang da­yag ki­ning idek­la­ra sa ka­ba­la­kang ipa­di­la­ab nii­ni ang la­baw pang ka­su­ko ug pro­tes­ta.

Ang pag-ag­pas nga hi­mu­ong ba­la­od ang Anti-Ter­ror Bill ka­ba­hin usab sa pa­kig­hang­yo­ay sa gub­yer­nong US, bug­ti sa ka­sa­bu­tan aron ma­ka­pa­lit si Du­ter­te ug ang AFP og bag-ong mga he­li­kop­ter, mga kan­yon, rocket, mi­sayl ug uban pang mga ar­mas. Ka­du­ngan usab nii­ni ang “pag­sus­pin­de” niad­tong Hun­yo 2 sa pag­ba­su­ra sa Vi­si­ting Forces Agree­ment si­gon sa re­ko­men­da­syon sa iyang mga upi­syal mi­li­tar aron ha­ta­gag da­lan ang pag­su­lod sa mga bar­ko ug sun­da­long Ame­ri­ka­no sa Pi­li­pi­nas, isip ka­ba­hin sa pa­da­yon nga pag­su­por­ta sa US sa bru­tal nga “kontra-in­sur­hen­si­ya” ug gye­rang pag­pa­num­po sa AFP.

Sa mga mi­la­bayng tuig, hi­nay-hi­nay na nga gi­la­tag ni Du­ter­te ang re­hi­meng ba­la­od mi­li­tar pi­naa­gi sa 950 ka ad­law nga ba­la­od mi­li­tar sa Min­da­nao, Me­mo­ran­dum Order 32, Execu­tive Order 70 nga nag­tu­kod sa NTF-ELCAC, ug bag-o­hay lang, ang pag-ang­kon sa gi­ta­wag og “e­mer­gency po­wers” ba­tok ku­no sa Covid-19.
Gus­to ni­yang di­ha­di­ha da­yon nga ma­ba­la­od ang Anti-Ter­ror Bill aron hing­pit nga pa­lig-o­non ang pa­sis­mo nga ma­lam­pu­son ni­yang na­pa­ham­tang pi­naa­gi sa mi­li­ta­ris­tang lockdown sa Covid-19 ug pa­lug­wa­yon ila­lum sa “bag-ong nor­mal” ang mga tsek­poynt, pag­pa­mig-ot ug pag­kontrol sa po­pu­la­syo­n. Gi­na­hi­mo ki­ni sa ta­ku­ban sa pag­pu­gong sa pan­dem­ya apan sa pag­ka­ti­nu­od na­ga­sil­bi sa pag­pa­ku­sog sa mi­li­ta­ris­tang pag­ha­ri ug pag-as­dang sa is­ke­ma aron tu­ku­ron ang pa­sis­tang dik­ta­dur­ya.

Na­hi­su­kip sa Anti-Ter­ror Bill ang hi­la­bi­han ka lu­bog ug ma­lang­ku­bon nga pag­pa­tin-aw sa “te­ro­ris­mo” ug “pag­su­por­ta sa te­ro­ris­mo” aron mag­sil­bi isip la­pad nga ku­tay aron iar­ya sa ka­taw­hang Pi­li­pi­no ug sa ilang mga de­mok­ra­ti­kong pwer­sa. Gi­na­ha­ta­gan nii­ni og ga­hum ang mi­li­tar ug pu­lis nga pre­so­hon og 14-24 ka ad­law ang kin­sa­mang aku­sa­han ni­lang “te­ro­ris­ta” bi­san wa­lay man­dam­yen­to ug wa­lay ka­so, suk­wa­hi sa ba­ta­kang ka­tu­ngod sa writ of ha­be­as cor­pus. Gra­be pa, gi­hi­kaw nii­ni ang un­sa­mang tu­lu­ba­gon sa mi­li­tar o pu­lis nga si­gu­ra­dong mag­re­sul­ta sa la­baw pang pag-a­bu­so sa ga­hum.

Sa nia­ging mga tuig, wa­lag tuo ang pag-a­ku­sa sa AFP ug PNP sa mga or­ga­ni­sa­syo­n, kri­ti­ko ug per­so­na­he isip mga “com­mu­nist front” o “su­mu­su­por­ta” o “na­ka-ug­nay sa Par­ti­do Ko­mu­nis­ta ng Pi­li­pi­nas at Ba­gong Huk­bong Ba­yan.” Mga pa­na­ti­kong an­ti-ko­mu­nis­ta si­la nga pu­la ang pag­tan-aw sa kin­sa­mang ma­ki­ta ni­la nga mi­ba­rog sa pag­pa­na­li­pod sa in­te­res, kaa­yu­han ug ka­tu­ngod sa mga di­na­ug­da­ug ug pi­na­hi­mus­lan. La­baw pa king pag­ra­be­hon sa gi­su­mi­teng sug­yot ba­la­od­non.

Gi­na­ga­mit ni Du­ter­te ang “an­ti-te­ro­ris­mo” aron ila­ron ug ipa­da­wat sa ka­taw­han ang mga ma­pa­num­pu­on nga ba­la­od nga mo­ya­tak sa ilang ba­ta­kang mga ka­tu­ngod. Sa mi­la­bayng mga tuig, gi­na­pa­ga­was sa mga pa­sis­ta nga mga “te­ro­si­ta” ang mga ko­mu­nis­ta, re­bo­lu­syo­nar­yo ug bi­san ang mga ak­ti­bis­ta. Sam­tang ang mga ko­mu­nis­ta, sa­ma sa ta­nang mi­ba­rog alang sa de­mok­ra­sya, ang la­kip sa pi­na­ka­mi­li­tan­teng kaa­way sa pag­ga­mit sa te­ro­ris­mo aron li­sa­ngon ug had­lu­kon ang ka­taw­han.

Sa aktwal, ang pi­na­ka­da­kung te­ro­ris­ta ka­ron sa Pi­li­pi­nas wa­lay lain kun­di­li si Du­ter­te mis­mo nga nag­man­do sa pag­pa­tay sa na­pu­lo­an ka li­bo sa pe­keng drug war ug nag­man­do sa pag­gun-ob sa Ma­ra­wi City. Si­ya ang nag­man­do sa pu­lis ug mi­li­tar nga ipa­tu­man ang mga reyd sa mga bar­yo ug pag­ma­sa­ker sa mga mag-uu­ma. Si­ya usab ang nag­man­do sa ma­luk­pa­nong pag­pa­nga­res­to, oku­pa­syon sa mga ba­ra­ngay, pag­ga­mit og mga he­li­kop­ter pa­ra sa te­ro­ris­tang pag­pa­mom­ba ug uban pang pa­sis­tang kri­men.

Gu­nit ang ab­so­lu­tong ga­hum, da­hu­mon na kay Du­ter­te ang mas gra­be pang mga por­ma sa ko­rap­syo­n, hing­pit nga pag­su­ren­der sa so­be­ran­ya sa im­per­ya­lis­mong US ug Chi­na, pag­lu­bong sa na­sud sa utang, pag­pa­ham­tang og du­gang nga bu­wis, pag­lan­sang sa su­hu­lan, pag­pa­bor sa lang­yawng mga ka­pi­ta­lis­ta, pag­wal­das sa pon­do aron ipa­lit sa mga fighter jet, he­li­kop­ter ug mga bom­ba, ug pag­pa­ham­tang sa mas gra­be pang pa­li­si­yang neo­li­be­ral nga la­baw pang mag­pa­li­sud sa ka­taw­hang Pi­li­pi­no.

Ka­la­yo sa la­pad nga ka­su­ko sa ka­taw­han ang gi­sug­nu­ran ni Du­ter­te sa pag­du­so nii­ni sa Anti-Ter­ror Bill ta­li­wa­la sa pan­dem­yang Covid-19. Ang pa­sis­mo ug ko­rap­syon sa re­hi­men sa nia­ging mga bu­lan—gi­kan sa di­li pang­la­was nga mi­li­ta­ris­tang lockdown ngad­to sa pag­pa­hu­nong sa ope­ra­syon sa ABS-CBN, ang pag-a­res­to sa mga kri­ti­ko ug mga dray­ber sa dyip, pag­pa­mom­ba sa mga ko­mu­ni­dad sa ka­ba­ni­kan­han, pag-a­res­to sa mga tsek­poynt ug ba­ngis nga pag­si­lot sa na­pu­lo­an ka li­bo, sa pag­pa­tay sa li­der-ka­bus nga si Car­li­to Ba­di­on, ang maa­no­mal­yang pag­pa­lit sa mga ga­mit pang­ka­lu­wa­san ug ka­hi­ma­nan nga sob­ra ang pa­tong sa pre­syo ug pag­kaw­kaw sa bi­nil­yong pon­do sa pa­na­hon sa emer­hensiya—ang la­baw pang moig­ting oras nga pir­ma­han ni Du­ter­te ang Anti-Ter­ror Bill.

Gi­na­aw­hag sa Par­ti­do ang ta­nang de­mok­ra­ti­kong sek­tor—ang mga ma­mu­mu­ong pang­la­was, mga dray­ber, ka­ba­ba­yen-an ug mga ba­ta, mga ta­wong-mid­ya, mga ar­tis­ta ug ma­mu­mu­ong pang­kul­tu­ra, mga mag­tu­tud­lo ug emple­ya­do sa gub­yer­no, mga ka­ba­tan-o­nan ug es­tud­yan­te, mga per­so­na­li­dad sa te­le­bi­syon ug si­ne, gag­mayng pro­pe­syu­nal, ta­wong-sim­ba­han ug ta­nang ma­mu­muo, mag-uu­ma, ka­bus sa ka­syu­da­ran ug wa­lay pa­ngi­na­bu­hi­an—nga mag­ka­hiu­sa ug hug­pu­ngon ang ta­nan ni­lang mu­lo ug ba­ru­ga­nan.

Na­tuk­mod ang ka­taw­hang Pi­li­pi­no nga mo­li­hok. Ki­na­hang­lan ni­lang idu­so ug pa­na­lip­dan ang ilang mga ka­tu­ngod ay­ha ki­ni hing­pit nga ihi­kaw sa pa­sis­tang re­hi­men. Ki­na­hang­lang mag-or­ga­ni­sa ang ka­taw­han. Ki­na­hang­lang idu­so ni­la ang ka­ga­wa­san sa mid­ya ug ang ka­tu­ngod sa pag­pa­ma­ha­yag. Ki­na­hang­lan si­lang mo­su­kol ug sub­sub nga magpro­tes­ta.

Ki­na­hang­lan si­lang mo­li­hok sa ilang mga kam­pus ug ko­mu­ni­dad, sa mga pab­ri­ka ug upi­si­na, sa mga sim­ba­han ug par­ke, ug pa­na­lip­dan ki­ni isip so­na sa ka­ga­wa­san, kung asa ni­la pwe­deng hug­pu­ngon ang ku­sog sa ka­taw­han. Ki­na­hang­lang pas­pas ni­lang ian­dam ang ilang han-ay, pu­ka­won ang ti­bu­ok ka­taw­han, pa­lig-o­non ang ilang de­ter­mi­na­syon nga ma­kig­das­mag sa an­ti-de­mok­ra­ti­kong mga pwer­sa sa re­hi­men hang­tud nga mai­ba­su­ra ang Anti-Ter­ror Bill o hang­tud ma­pa­lag­pot si Du­ter­te.