Gipirmahan ni Rodrigo Duterte niadtong Abril 14 ang Executive Order 130 nga mitapos sa 9 ka tuig nga moratoryum sa pag-abli sa mga bag-ong minahan. Gipahamtang ang moratoryum niadtong 2012 sa rehimeng Aquino III sa pipila ka protektadong mga lugar samtang wala pa nausab sa Kongreso ang tantos sa pagbuhis sa mga kumpanya sa mina. Sa maong panahon, adunay nakalatag nga dili moubos sa 291 ka bag-ong aplikasyon sa mina. Nakasubay ang kamandoan sa Philippine Mining Act nga gibalaod niadto pang 1995.

Patung-patong nga kadaut sa katawhan ang ibunga sa pagbasura sa moratoryum ug pagpadayon sa magun-ubong pagmina sa nasud. Dugang sa bulto-bulto nga ginaeksport sa mga kumpanya sa mina ang hilaw nga materyales gikan sa mga minahan (lakip ang yuta), pagagamiton kuno ang rebenyu na makuha dinhi isip pangbayad sa binilyong pisong giutang sa estado. Nakalambigit usab kini sa pag-agni sa langyang kapital nga gilauman ni Duterte nga maghatag pondo sa iyang maanomalya ug makilangyawng mga proyektong imprastruktura ilalum sa programang Build, Build, Build.

Lakip sa nahisgutan nga pagatugutang mag-opereyt ang malukpanong minahan sa Sagittarius Mines Inc. (SMI), KingKing Mining Corporation ug Silangan Mindanao Mining Corporation. Kining tanan anaa Mindanao ug dugay nang gibabagan sa katawhan.

Matud sa mga upisyal sa rehimen, makakuha kuno og ₱21 bilyon ang gubyerno kung tugutan nga mag-abli ang 100 ka bag-ong minahan. Apan matud sa Center for Environmental Concerns, anaa sa 8%-10% lamang ang nasingil sa gubyerno gikan sa mga kontrata sa pagmimina. Bugti sa maong rebenyu gibanabana nga mokabat sa ₱210 bilyong kantidad sa mga mineral ang ipagawas sa nasud sa maong mga kumpanya, imbes nga mapahimuslan sa lokal nga ekonomiya.

Sa aktwal, hilabihan ka gamay ang gitampo sa sektor sa mina sa ekonomiya sa nasud. Niadtong 2020, anaa sa 0.75% lamang kini sa kinatibuk-ang gross domestic product sa nasud. Matud sa Ibon Foundation, dyutay lamang nga ₱15.5 bilyon ang nakuha sa estado gikan sa industriya sa dagway sa mga buwis, balayrunon ug royalties. Katugbang lamang kini sa 0.07% sa kinatibuk-ang buhis nga nasingil sa rehimen.

Wala pay 1% ang ginaempleyo sa industriya. Sigon sa datos sa gubyerno, anaa sa 190,000 lamang ka mamumuo ang nakaempleyo sa pagmina niadtong 2019. Ang ginabanabana nga 42,000 bag-ong trabaho nga mamugna sa bag-ong kamandoan dili igo kumpara sa ihap sa mga trabahong nawala ug padaton nga nawala tungod sa sobra ka dugay nga lockdown.

Sa pikas bahin, nabulahan sa kita ang mga lokal ug langyawng kumpanya sa mina bisan atol sa pandemya. Usa sa pinakamihakop og tubo ang Nickel Asia, ang nagaopereyt sa Taganito Mining Corporation, Rio Tuba Nickel Mining Corporation, ug Cagdianao Mining Corp/ East Coast Mineral Resources Corporation. Midaku ang netong kita sa Nickel Asia ngadto sa ₱4.07 bilyon niadtong 2020, 53% nga mas taas sa ₱2.63 bilyong kita niini niadtong 2019. Mikabo usab ang Philex Mining Corporation nga nagtaho sa netong kita nga ₱1.16 bilyon, o 645% nga mas taas kumpara sa 2019. Ang maong mga kumpanya ang nagaopereyt sa pipila ka pinakamagun-ubong mga minahan sa nasud. Wala ug too nga pagbabag sa mga tigpanalipod sa kinaiyahan, sa simbahang Katoliko ug mga demokratikong sektor ang misugat sa EO 130. Matud sa mga grupo, magdala lamang ang maong kamandoan og dugang nga kamatayan ug kadaut sa nasud. Lakip sa mibabag ang diyosesis sa Marbel ilabina sa pag-abli sa minahan sa SMI sa Tampakan, South Cotabato. Nagpadayag usab og pagbabag sa maong kamandoan ang Caraga Watch, Bayan Muna, Kalikasan Network, Panalipdan Mindanao ug daghan pang uban nga deka-dekada nang misupak sa magun-ubong mina.

Matud sa Kalikasan Network, ang pag-abli sa mga bag-ong minahan magresulta sa dugang nga kadaut sa kinaiyahan. Subli-subli na nga napamatud-an ang dautang epekto sa mga minahan sa suplay sa tubig ug pagkaon, ingonman sa kalasangan ug biodiversity niini. Lakip sa mga epekto niini ang mas sagad ug makapatay nga mga pagbaha nga nagbunga sa binilyong kadaut sa kinabuhi ug panginabuhian sa katawhan.