Gihukman sa International Peoples’ Tribunal (IPT) niining Mayo 18 nga sad-an ang rehimeng Duterte ug Marcos Jr, ang gubyerno sa Republika ng Pilipinas (GRP), ug ang US nga girepresentahan ni Joseph Biden, sa paglapas sa mga tawhanong katungod sa mga Pilipino, ug sa internasyunal nga makitawhanong balaod.

Ang IPT usa ka kalibutanong hukmanan nga gilangkuban sa mga ekspertong ligal nga nag-imbestiga sa mga paglapas sa tawhanong katungod ug internasyunal nga makitawhanong balaod sa lain-laing nasud. Gitukod kini niadtong 1979 ug nakapahigayon na og 46 ka sesyon, lakip ang unum nga mahitungod sa Pilipinas.

Matud ni Séverine de Laveleye, myembro sa Chamber of Representatives sa Belgium, ug usa sa mga maghuhukum sa IPT karong tuiga, napatud-an sa ilang pagdungog nga nagpadayon gikan sa miaging rehimeng Duterte hangtud sa kasamtangang rehimeng Marcos ang sistematikong paglapas sa mga tawhanong katungod sa mga kritiko sa gubyerno, nga suportado sa US.

Pamatuud dinhi ang mga natahong kaso sa pagpaniktik, pagpanghadlok, pagpangdagit ug pugos nga pagkawala, pagpatay ug pagmasaker sa Armed Forces of the Philippines (AFP) sa mga sibilyang kritiko sa gubyerno ilalum sa counterinsurgency program sa duha ka rehimen.

Pipila sa mga tataw nga kaso sa pagdungog mao ang pagmasaker sa AFP sa mga sibilyan, lakip na ang pamilyang Fausto sa Negros, ang mga Tumandok sa Panay, ug ang boluntir nga mga magtutudlo sa mga eskwelahang Lumad sa Mindanao.

Dugang pa dinhi ang aerial bombings sa mga komunidad nga ginadikit sa militar sa Bagong Hukbong Bayan (BHB). Sa rekord sa Karapatan, adunay 378,203 biktima sa paglapas sa tawhanong katungod nga may kalabutan sa mga pagpamomba panahon sa rehimeng Duterte, samtang 22,391 usab ilalum sa rehimeng Marcos.

Lakip usab sa gidungog sa tribunal ang mga kaso sa dili makitawhanong pagtrato sa militar sa mga myembro sa BHB. Napamatud-an sa ilang pagdungog nga padayon pa gihapon ang pagpatay sa militar sa mga manggugubat sa BHB nga hors de combat o wala nay kapasidad nga mosukol pa. Dugang dinhi, aduna usay nadokumento nga mga kaso sa pagpasila sa militar sa mga lawas sa gipatay nga mga rebolusyonaryong manggugubat.

“Ang kadaghan ug kasubsub sa maong mga kaso nagpamatuud nga gihimo kini isip kabahin sa palisiya sa GRP,” ang mga hukum nagkanayon.

Kalabot niini, gihatagag duut usab sa IPT ang pagsuporta sa US sa programang kontra-insurhensiya sa gubyerno sa Pilipinas, nga matud nila kopya sa estratehiya sa US.

Kahinumduman nga usa sa mga laraw sa Balikatan exercises mao ang pakusgon ang matud nila kaandamon sa GRP sa counterinsurgency. Dugang pa, mikabat na sa $1.14 bilyon ang balor sa himang militar nga gigahin sa US sa Pilipinas.

Samtang, giuyunan sa mga grupo sa tawhanong katungod sa Pilipinas ang hukum sa IPT.

“Gipakyas na sa lokal nga mekanismo ang pagpangita og hustisya sa mga biktima dinhi sa Pilipinas, maong daku kaayong natad ang International Peoples’ Tribunal aron adunay higayon ang mga biktima nga dunggon ang mga kaso sa paglapas sa administrasyong Duterte ug Marcos Jr sa ilang tawhanong katungod,” matud Atty. Sol Taule, abugado alang sa grupong Karapatan sa usa ka press conference.

Tumong sa mga grupo sa tawhanong katungod nga ipakaylap ang hukum sa IPT sa mga komunidad ug uban pang mga organisasyon, ug dalhon kini sa Kongreso, isip kabahin sa ilang aksyon aron mapanubag ang mga nalambigit sa mga paglapas sa tawhanong katungod ilalum sa duha ka rehimen.

“Sa pagdala nato sa hukum sa IPT sa mga komunidad, atong ipasabot sa mga sama natong Pilipino nga kinahanglan ang padayon nga edukasyon ug paglihok para sa proteksyon ug pagpanalipud sa atong mga katungod,” matud ni Raymond Palatino, pangkinatibuk-ang kalihim sa Bagong Alyansang Makabayan.