Kinsa ang pinakadagkung Red-tagger?

,
Kini nga artikulo adunay hubad sa PilipinoEnglishHiligaynon

Sa milabayng mga tuig hangtud sa kasamtangan, sa pagpanguna sa mga batalyon sa Armed Forces of the Philippines, mga yunit sa Philippine National Police, ingonman sa mga upisyal sa NTF-Elcac ug Anti-Terrorism Council, gihimo ang walay puas nga Red-tagging, pagpangdaut ug malisyosong paglambigit sa mga sibilyan ug ilang mga organisasyon sa armadong kalihukan. Dugay na kining ginahimo sa reaksyunaryong estado apan migrabe ug nahimong sistematiko gikan sa rehimeng Duterte hangtud sa kasamtangang rehimeng Marcos. Kabahin kini sa hugaw nga gyera kontra-insurhensiya sa reaksyunaryong estado nga mitarget sa mga sibilyan.

Sa panahon ni Duterte, walay sektor, industriya, organisasyon o indibidwal nga adunay patak sa pagka-kritikal sa iyang paghari, lakip ang mga kritiko sa iyang kriminal nga “gyera kontra-droga,” ang luwas sa iyang pagpanghulga. Niadtong 2018, sa takuban sa pagsumpo sa “Red October,” nga kuno plano aron pahagbaon ang iyang rehimen, gipahamtang ni Duterte ang kampanya sa malukpanong paglambigit sa mga pwersa ug organisasyong misukol sa iyang rehimen. Liboan ka tawong-midya, mga estudyante, mga lider ug myembro sa mga nasudnon-demokratikong organisasyon, mga atleta ug artista ang gihulga ni Duterte ug sa iyang mga upisyal militar.

Sa milabayng mga tuig hangtud sa kasamtangan, dili maihap ang mga aktibidad, porum ug pagpakaylap og mga pagpangdaut ug Red-tagging sa lain-laing mga yunit militar sa midya, mga eskwelahan ug sa kabanikanhan. Bisan niadtong panahon sa pandemyang Covid-19, napuliki ang maong mga yunit sa malisyosong paglambigit sa mga sibilyan sa armadong kalihukan aron pugos silang “pasurenderon” ug bungkagon ang ilang mga organisasyong masa. Ang maong mga yunit militar usab ang naglunsad og lain-laing mga “youth summit” sa mga unibersidad ug mga komunidad sa mag-uuma nga kanunay nakaangkla sa pagpangdaut sa mga progresibong institusyon ug mga dayag nga organisasyong masa.

Gigamit sa rehimen ang daghang upisyal sa ang-ang baryo ug munisipalidad aron pig-oton ang ilang mga katagibaryo ug ang ilimud ang krimen sa AFP sa tagsa-tagsang mga langkub.

Labing klaro nga nagapatuman sa maong taktika ang NTF-Elcac, nga yampungaran sa pinakalunod-patay nga Red-tagger sama nilang Hermogenes Esperon Jr, Colonel Harold Cabunoc, Mocha Uson, Lorraine Badoy, Jeffrey Celiz, Salvador Panelo ug daghan pang uban. Sa Senado, bag-o lang, gipasiugdahan ni Ronald “Bato” de la Rosa ang walag-too nga pag-red-tag uban ang mga nagtraydor sama nilang Noel Legaspi, Joy Saguino, Kate Raca ug uban pang nagpagamit sa AFP. Nahimong daluyan sa pinakasubsub ug grabeng pagpangdaut ug pagpanghulga ang SMNI Network nga gipanag-iyahan sa tawotawo ni Duterte ug karon puganteng si Apollo Quiboloy. Nahimong natad usab sa ilang mangtas ug makapatay nga pagpangdaut ug pagpanghulga ang Facebook, Youtube ug uban pang plataporma sa social media.

Hulga sa kinabuhi, kagawasan ug seguridad

Sa usa ka desisyon nga gisulat kaniadto pang Hulyo 4, 2023, gideklara sa Korte Suprema nga ang Red-tagging o ang malisyosong paglambigit sa mga sibilyan sa armadong kalihukan, hulga sa kinabuhi, kagawasan ug seguridad sa mga biktima niini. Ang desisyon duyog sa gipaburang petisyon alang sa writ of amparo ni Siegfred Deduro, kanhing representante sa Bayan Muna Party-list. Gipubliko ang desisyong gisulat ni Associate Justice Rodil V. Zalameda niadto lamang Mayo 8.

Kini ang unang higayon nga gihatagan sa korte og ligal nga kahulugan ang konsepto sa Red-tagging sa Pilipinas. “Ang pagtatak sa usa ka tawo isip “Red” o “Pula” sagad inubanan sa sunsun nga sarbeylans, direktang pagpamig-ot, ug sa pipila ka higayon, misangpot sa kamatayon. Sa paglambigit sa gi-red-tag nga mga indibidwal sa mga komunista o terorista, nahimong target sila sa mga vigilante, grupong paramilitar o bisan sa mga ahente sa estado ug tungod dinhi daling masabtan kung nganong pwedeng mahadlok ang usa ka indibidwal nga ma-red-tag nga naghulga sa ilang kinabuhi ug seguridad,” sulat sa Korte Suprema.

Matud sa Korte Suprema, mamahimong ihatag ang writ of amparo sa mga biktima sa Red-tagging, ingonman sa mga biktima sa “pagpangdaut, pagtatak, ug pag-ila nga sad-an pinaagi sa paglambigit (guilt by association) tungod kay dali lamang sabton ang kahadlok nga nabati sa biktima tungod niini.

Kinsa ang pinakadagkung Red-tagger?