Puro pagpanginto sa pumuluyong Pilipino ang tayog nga deklarasyon sang gubyernong US nga pagka “abyan, katimbang kag kadampig,” ukon sang ila “putos sa salsalon nga pasalig” nga “pangapinan ang Pilipinas.” Sa nagkalain-lain nga hugna sang masobra isa ka siglo nga kasaysayan sang banwa, pasulit-sulit nga ginapagwa sang US nga ini ang alyado sang pumuluyong Pilipino sa ila paghimakas para sa kahilwayan. Pareho sang ginapagwa sang US nga ini ang nagtapos sa 300-tuig nga pagpanakop sang Kastila sa Pilipinas, ukon indi gani nagpalayas sa Japan sadtong ikaduha nga gyera pangkalibutanon, ginapagwa subong sang imperyalismong US nga ini ang magapangapin sa Pilipinas batuk sa China.

Sa okasyon sang ika-126 tuig nga deklarasyon sang peke nga kahilwayan sang Pilipinas, nagaka-angay lang nga balik tun-an sang pumuluyong Pilipino ang bug-os nga kasaysayan sang pagpanakop kag paghari sang imperyalismong US sa Pilipinas, pagpaniplang, pagpamigos sa banwa kag pagpangawat sa manggad sang pungsod.

Ilabi subong nga dapat ilantad ang mga kabutigan nga ini sang US sa atubang sang nagadako nga pamahog sa kaluwasan sang Pilipinas tungod sa pagpanulsol sang US sang gyera sa South China Sea batuk sa imperyalista nga karibal sini nga China. Katimbang ang papet nga rehimen Marcos, ginaduso sang US ang ini nga bahin sang kalibutan sa bibi sang armado nga kinagamo. Mapaanggid ini sa ginhimo sini nga pagpanulsol sang gyera sa Ukraine batuk sa Russia, kag pagsuporta sa Israel sa henosidyo batuk sa pumuluyong Palestino sa Gaza, nga pareho nagresulta sa malapad nga pagkawasak kag pag-utas sa pila ka linibo nga kabuhi.

Ang mga kinagamo subong sa South China Sea ang direkta nga resulta sang gindeklarar sang imperyalismong US nga “lubag pa Asia” sadtong 2011 isip estratehiya sa pag-atubang kag paghangkat sa nagadako nga gahum sa ekonomya kag militar sang China. Samtang ginpasingki sang US ang pakigbanggi sa karibal sini sa ekonomya kag baligyaanay, ginapabaskog man sini ang armado nga paghangkat diri, ilabi na paagi sa pagpabaskog sang presensya militar sini sa mga isla ukon pungsod nga pinakamalapit sa palibot sang China.

Padayon nga ginapadamol sang US ang pesensya sang mga pwersa militar sini sa South China Sea. Sadtong nagligad nga tuig, kabahin ang tatlo ka carrier strike group sang US (USS Nimitz, USS Carl Vinzon, USS Ronal Reagan) nga may tinawo sang tubtob 7,500 ka tropa kada isa, ang nagsulod sa South China Sea kag pasulit-sulit nga nagpa-utaw-utaw sa palibot sini sang 30-35 ka adlaw. Masami nga nagasulod ang US sa Bashi Channel sa tunga sang Pilipinas kag Taiwan, kag nagalibot-libot sa South China Sea kag West Philippine Sea.

Magluwas sa mga ini, yara man sa South China Sea kag iban pa nga kadagatan sa palibot sang China ang nanari-sari nga mga barko pang-gyera sang US, 11 ka submarino nga may dala nga mga armas nukleyar, indi maisip nga mga eroplano kag iban pa nga mga kagamitan, kag linibo ka tropang Amerikano nga naglunsar sang nagkalain-lain nga maniobra, paghanas kag pagpanilag sa lugar. Sadto lang nagligad tuig, indi magnubo sa 1,000 ka sulit nga nagpatigayon ang US sang pagpalupad sang mga eroplano pangsarbeylans kag pamomba, kabahin ang 100 ka beses nga pagpalapit sang mga ini sa mga baybayon sang China nga hapit maka-away sang mga eroplano sang China.

Ginakasabwat sang US ang mga tinawo sini sa Armed Forces of the Philippines (AFP) sa mga operasyon sa South China Sea. Nagtukod ang US sang bag-o nga mga base militar sa 17 ka lugar, kabahin ang siyam sa sulod sang mga kampo sang AFP sa idalom sang Enhanced Defense Cooperation Agreement (EDCA) para magserbe nga imbakan sang armas, pahuwayan sang mga tropa, kag posible nga lunsaran sang mga misayl. Pila ka barko na ang ginbaligya ukon ginbalhin sang US sa AFP para magamit sang Philippine Navy kadungan sang mga operasyon sang US.

Para matipigan ang kaugalingon nga seguridad, nagapabaskog man ang China sang presensya sini sa South China Sea. Halin 2023, nagtukod ini sang indi magnubo sa pito ka pasilidad militar sa Spratly Islands, kabahin ang tatlo nga yara sa sakop sang exclusive economic zone sang Pilipinas. Tuman ang kahangawa sang China nga mangin ang Scarborough Shoal, nga may malaba na nga kasaysayan nga ginasaluhan sang mga mangingisda nga Pilipino kag Chinese, ang ginpwestuhan na sini sang bantay nga mga Coast Guard. Ginatapak-tapakan sang China ang mga kinamatarung sang Pilipinas, partikular na sang gagmay nga mangingisda nga Pilipino.

Agresibo man subong nga ginaduso sang China nga dapat magsunod ang Pilipinas sa daan nga pasalig sini (sugod pa sa panahon ni Arroyo) nga indi magtukod sang permanente nga istruktura sa Ayungin Shoal. Sabat ini sa lantaran nga pagpahigad sang AFP sa hambalanay sugod pa sang Marso 2023, sang magdala sang mga kagamitan pangkonstruksyon sa mga “supply mission” padulong sa nagasangyad didto nga BRP Sierra Madre. Ang pag-angkon sang Pilipinas sa Ayungin, nga gin-uyunan sang International Arbitral Tribunal sandig sa United Nations Convention on the Laws of the Seas (UNCLOS) ang nagakadapat nga gin-agi sang Pilipinas sa pormal nga pagpakigdayalogo sa China. Sa baylo, gin-agi sini subong ni Marcos kag sang AFP sa mga probokatibo nga aksyon militar, sa sulsol sang US, nga ginsabat naman sang China sa agresibo kag mapanghangkat nga pamaagi.

Ang pagpanghagyat sang US ang nagpalala sang kinagamo sang Pilipinas kag sang China, partikular na sa mga dulunan sang tagsa nila ka teritoryo pagdagat, mga hambalon nga nagakadapat plantsahon sa malinong nga estoryahanay, ukon mangin sa patag ligal ukon diplomatiko, nga subong nangin mabudlay himuon tungod sa pagpanulsol sang militar sang US. Sa baylo nga iduso ang kaugalingon nga interes sang pungsod para sa malinong nga pakigpangabuhi sa China kag iban pa nga mga katambi nga pungsod, nagapagamit si Marcos sa amo nga imperyalistang US kag ginatugutan nga guyuron ang Pilipinas kag gamiton ini nga instrumento sa pagpanulsol sang gyera.

Sa atubang sang subong nga sitwasyon, dapat mahibal-an sang pumuluyong Pilipino nga indi nila abyan, katimbang ukon kadampig, subong ukon sang nagliligad, ang imperyalismong US. Nagahulag ang US indi para sa interes sang Pilipinas ukon sang ano man nga pungsod, kundi para sa kaugalingon nga interes nga ipapanaog ang hegemonya sa nagkalain lain nga habig sang kalibutan.