Bin-ig a panangpusipos iti ulo ti umili a Pilipino dagiti ambisyoso a deklarasyon ti gobyerno a US a “gayyem, kabinnulig ken kadua,” wenno ti ” nabungon iti landok a kari” a “salakniban ti Pilipinas.” Iti nadumaduma a paset ti nasurok sangagasot a tawen a pakasaritaan ti pagilian, maulit-ulit a parparuaren ti US a daytoy ket alyado ti umili a Pilipino iti pannakidangadang da para iti wayawaya. Kas idi pinaruar ti US a daytoy ti nanggibos iti 300-tawen a panangsakop ti Kastila iti Pilipinas, wenno nangpatakyas iti Japan idi maikadua a sangalubongan a gubat, parparuaren itatta ti imperyalismo a US a daytoy ti mangsalaknib iti Pilipinas maibusor iti China.

Iti panangselebrar ti maika-126 a tawen ti ubbaw a deklarasyon ti wayawaya ti Pilipinas, maitutop laeng a sukimaten ti umili a Pilipino ti sibubukel a pakasaritaan ti panangsakop ken panangituray ti imperyalismo a US iti Pilipinas, panangallilaw, panangirurumen iti umili ken panangtakaw iti kinabaknang ti pagilian.

Ad-adda a rumbeng a maipalgak dagitoy a kinaulbod ti US iti sangoanan ti dumakdakkel a peggad iti kinatalged ti Pilipinas gapo iti panangirugi ti US ti gerra idiay South China Sea maibusor iti imperyalista a karibal na a China. Kabinnulig ti aso-aso a rehimen Marcos, iturturong ti US daytoy a paset ti lubong iti armado a riribok. Maipada daytoy iti inaramid na a panangirugi ti gerra idiay Ukraine maibusor iti Russia, ken panangsuporta iti Israel iti henosidyo kadagiti umili ti Palestine idiay Gaza, a nakaro a pannakadadael ken pannakapapatay ti manopulo ribo a biag.

Ti agdama a riribok idiay South China Sea ket direkta a resulta ti panangideklara ti imperyalismo nga US a “panagbaw-ing iti Asia” idi 2011 kas maysa nga estratehiya iti panangsango ken panangkarit iti dumakdakkel a bileg iti ekonomya ken militar ti China. Bayat a pinairteng ti US ti pannakirisiris iti karibal na iti ekonomya ken komersyo, pakpakaruen na met ti armado a panangkarit kadaytoy, babaen ti panangpapigsa ti militar a presensya na kadagiti isla wenno pagilian a kaasitgan iti aglawlaw ti China.

Agtultuloy a pappapuskulen ti US ti presensya dagiti militar a puersa na idiay South China Sea. Idi napan a tawen, karaman ti tallo a carrier strike group ti US (USS Nimitz, USS Carl Vinzon, USS Ronald Reagan) a buklen ti agdagop iti 7,500 a soldado ti tunggal maysa, ti simrek idiay South China Sea ken maulit-ulit a naglayag iti aglawlaw na iti 30-35 aldaw. Masansan a sumsumrek ti US idiay Bashi Channel iti nagbaetan ti Pilipinas ken Taiwan, ken nagrikrikus idiay South China Sea ken West Philippine Sea.

Malaksid kadagitoy, adda met idiay South China Sea ken iti dadduma pay a baybay iti aglawlaw ti China ti nadumaduma a bapor a pakigubat ti US, 11 a submarino nga addaan kadagiti nukleyar nga armas, di mabilang nga eroplano ken dadduma pay nga usar, ken rinibo a tropa nga Amerikano a nangaramid ti nadumaduma a maniobra, panagsanay ken panagtiktik iti lugar. Iti napalabas laeng a tawen, kumurang ti 1,000 a daras a nagisayangkat ti US ti panagpatayab kadagiti eroplano a pangsarbeylans ken pangbomba, a pakairamanan ti 100 a daras a panangasideg dagitoy kadagiti taaw ti China a dandani nakarinnupak dagiti eroplano ti China.

Kakumplot ti US dagiti paspasurot na iti Armed Forces of the Philippines (AFP) kadagiti operasyon idiay South China Sea. Nangbangon ti US kadagiti baro a base militar iti 17 a disso, a pakairamanan ti siyam iti uneg dagiti kampo ti AFP iti sidong ti Enhanced Defense Cooperation Agreement (EDCA), tapno agserbi a pangidulinan ti armas, paginanaan dagiti tropa, ken mabalin a pangirubwatan dagiti misayl. Sumagmamanon a bapor ti nailako wenno naiyalis ti US iti AFP tapno mausar ti Philippine Navy kagiddan dagiti operasyon ti US.

Tapno masalwadan ti bukod a seguridad, agpappapigsa met ti China ti presensya na idiay South China Sea. Manipod 2013, nangibangon iti saan a kumurang iti pito a pasilidad militar idiay Spratly Islands, a pakairamanan ti tallo nga adda iti saklaw ti exclusive economic zone ti Pilipinas. Nakaro ti panagdanag ti China nga uray ti Scarborough Shoal, a nabayagen a pagraranudan dagiti mangngalap a Pilipino ken Chinese, ket plinastaran na kadagiti bantay a Coast Guard. Ipayat-payat ti China dagiti karbengan ti Pilipinas, nangruna dagiti babassit a mangngalap a Pilipino.

Agresibo met ita ti China a mangiruprupir a rumbeng a sumurot ti Pilipinas iti sigud a kari na (manipod pay idi panawen ni Arroyo) a saan a mangibangon iti permanente nga istruktura idiay Ayungin Shoal. Sungbat daytoy iti panangidumduma ti AFP iti saritaan agsipod Marso 2023, idi nangitugot kadagiti aramaten a pangkonstruksyon kadagiti “supply mission” nga agturong idi nakasanglad idiay a BRP Sierra Madre. Ti panangtagikua ti Pilipinas iti Ayungin, a sinuportaran ti International Arbitral Tribunal kas mayannurot iti United Nations Convention on the Laws of the Seas (UNCLOS) ket kamayatan nga indalan ti Pilipinas iti pormal a pannakidayalogo iti China. Ngem, idaldalan daytoy itatta ni Marcos ken ti AFP kadagiti probokatibo nga aksyon militar, iti panangisungsong ti US, a sinungbatan met ti China iti agresibo ken nauyong a wagas.

Ti panangdurdurog ti US ket mangpakaro ti riri ti Pilipinas ken ti China, nangruna kadagiti pagbeddengan ti teritoryo ti baybay da, dagiti isyu a kamayatan a pagsaritaan iti natalna a wagas, wenno uray iti legal wenno diplomatiko a tay-ak, a narigrigaten ita gapo iti panangisungsong ti militar ti US. Imbes nga irupir ti bukod a pagimbagan ti pagilian para iti natalna a panagbiag a sangsangkamaysa iti China ken dadduma pay a kabangibang a pagilian, agpapausar ni Marcos iti amo na nga imperyalista nga US ken baybay-an na a maiguyod Pilipinas ken maaramat daytoy nga instrumento iti panagtaod ti gubat.

Iti agdama a kasasaad, rumbeng a maammoan ti umili a Pilipino a ti imperyalismo a US ket saan a gayyem, kabinnulig wenno kadua, itatta wenno iti naglabas. Saan nga agtignay ti US para iti pagimbagan ti Pilipinas wenno ti aniaman a sabali a pagilian, no di ket para iti bukod na a pagimbagan a mangipataw iti hegemonya na iti nadumaduma a paset ti lubong.