Tion na naman sang pagtalakay sang pungsodnon nga badyet sa Kongreso. Pareho sang ginalauman, binilyon ka piso naman ang ginapangayo sang National Task Force-Elcac para sa programa sini nga Support to the Barangay Development Program (SBDP). Sa ginpasa nga National Expenditure Program sadtong Hulyo 28, nagtigana si Ferdinand Marcos Jr sang ₱7.8 bilyon para sa pasista nga ahensya. Sadtong nagligad nga tuig, nagbaton ini sang ₱2.16 bilyon para sa 864 “cleared” nga mga barangay. Supak sa pasalig nga pauswagon ang kabuhi sang mga mangunguma (para kuno nga indi na magsuporta sa armado nga paghimakas), nagapabilin nga pigado ang masa kag labi pa nga pigos tungod gingamit sang pasistang militar ang SBDP nga pangtabon sa mas pa nga pagpaantus sa pumuluyo.

Pag-antus sa Barangay Hitapi-an

Isa sa mga barangay nga kabahin sa SBDP sang NTF-Elcac ang Hitapi-an sa Catubig, Northern Samar, nga nagbaton sang ₱20 milyon nga pondo sadtong 2021. Duha pa ka barangay sa Catubig (Osang, Nagoocan) ang lakip sa SBDP sang NTF-Elcac sa amo nga tuig.

Wala-tuo ang mga pasalig nga karsada (farm-to-market road ukon FMR), klasrum, programa para palangabuhian kag ayuda pangpinansya sa mga residente kabaylo sang ila nga “pagbawi sang suporta” sa Bagong Hukbong Bayan. Kabahin diri ang proyekto nga “pastry” (pagluto tinapay), kag pagsagod sang kanding kag pato. Pero pagkatapos sang tatlo ka tuig, napalpak ang tanan nga ini. Sa Osang, wala man nagamit ang gintampok nga mga makina sa pagpanahi tungod wala man sila sang may nabaton nga order sa pagpanahi.

Ginbasol sang 20th IB kag NTF-Elcac ang mga kapalpakan nga ini sa “kawad-on sang paghanas” sang mga residente kag kawad-on sang pasiuna nga pagtuon nga kuno dapat gin-andaman sang lokal nga gobyerno. Sabat sang lokal nga mga upisyal, wala man sila ginkonsulta sang planuhan kag una nga ginpatuman ang nasambit nga mga proyekto.

Naglab-ot sang halos apat ka tuig bag-o natapos sang NTF-Elcac ang pagpasemento sa 400-metro nga karsada sa Hitapi-an. Tuga sang kawad-on sang maayo nga plano, ginhimo ini sang mga soldado sa tunga sang humayan nga nag-guba sa mga talamnan. Nagabili ang proyekto sang nagalagting nga ₱14 milyon, ukon ₱35,000 kada metro sang karsada. Sobra nga mas mahal ini bisan sa pareho nga mga FMR sang ahensya sa iban nga rehiyon, indikasyon sang dako nga anomaliya. Malala, naglab-ot lang ang karsada sa punta sang katambi nga barangay kag tuman ka layo sa “market” ukon sentro sang komersyo. Ginalaragway man sa gihapon nga “lutakon, layo kag yara sa tunga sang humayan” ang byahe halin sa sentro sang Catubig tubtob Hitapi-an. Ang sunod nga plano nga himuon sang AFP ang pagpatukod sang evacuation center, ginasiling nga pinakadako sa banwa, bisan indi ini prayoridad sang barangay.

Ginpaidalom ang Hitapi-an kag ang klaster sang mga barangay nga target sang SBDP sa Retooled Community Support Program (RCSP) sang 20th IB. Nangin rekisito sa mga residente nga “magsurender” bag-o makabaton sang mga benepisyo. Ginpaidalom ang baryo sa hugot nga paghari militar. Sugod Enero 2021 tubtob Hunyo 2024, nakalista ang Ang Bayan sang indi magnubo sa 26 ka kaso sang seryoso nga mga paglapas sa tawhanon nga kinamatarung sa bilog nga Catubig. Kabahin diri ang ekstrahudisyal nga pagpamatay, pag-abdak, patarasak nga pagpaniro kag intimidasyon. Partikular sa Hitapi-an kag Osang, nadokumento sang AB ang pagpangwasak sang mga propyedad, iligal nga pagrekisa kag pagpang-agaw, kag pagpaandam sa mga sibilyan.

Sadtong 2023, gintampok sa klaster nga ini ang pila ka yunit sang 74th IB para “buligan” ang 20th IB nga “inutil” sa pagpierdi sa sadto ginasiling nga pipila ka Pulang hangaway nga nabilin sa Northern Samar. Naga-ilinaway pa ang duha ka batalyon sa pagpalumbaanay nga angkunon ang mga “nagpa-clear” nga sibilyan para makakubra sang premyo kag pondo sa programa nga Enhanced Comprehensive Local Integration Program.

Sa tunga sang duha ka yunit militar, pasulit-sulit nga ginpapanaog sa mga barangay nga ini ang hugot nga lockdown halin sang nagligad nga tuig. Nagasala kag indi mapahamtang ang mga soldado sa pagpaminsar nga napalibutan sila sang mga tawo nga padayon nga nagasuporta sa rebolusyonaryo nga kahublagan, kag nagakabalaka nga ano man nga oras mahimo sila nga sulongon sang BHB. Hugot man nila nga ginapanilagan ang tagsa ka hulag sang mga residente kag ginalimitahan bisan ang ila oras sa trabaho. Hugot man ang pagpanilag sa paggwa-sulod sa barangay, kag ginapapirma ang sin-o man sa logbook sa kahadlok nga “malutsan” sang BHB. Ginalimitahan nila ang pagbakal sang pagkaon, panggatong kag iban pa nga pangkonsumo sa pagpati nga ipasa ang mga ini sa mga Pulang hangaway.