Panahon na usab sa pagdungog sa nasudnong badyet sa Kongreso. Sama sa gidahum, binilyong piso na usab ang gipangayo sa National Task Force (NTF)-Elcac para sa programa niini nga Support to the Barangay Development Program (SBDP). Sa gisumiteng National Expenditure Program niadtong Hulyo 28, naggahin si Ferdinand Marcos Jr og ₱7.8 bilyon para sa pasistang ahensya. Niadtong miaging tuig, nakadawat kini og ₱2.16 bilyon para sa 864 nga “cleared” nga mga barangay. Sukwahi sa saad nga pagauswagon ang kinabuhi sa mga mag-uuma (aron kuno dili na mosuporta sa armadong pakigbisog), nagpabiling naglisud ang masa ug labaw pang gidaugdaug tungod kay gigamit sa pasistang militar ang SBDP isip pantabon sa labaw pang pagpaantus sa katawhan.

Pag-antus sa Barangay Hitapi-an

Usa sa mga barangay nga lakip sa SBDP sa NTF-Elcac ang Hitapi-an sa Catubig, Northern Samar, nga nakadawat og ₱20-milyong pondo niadtong 2021. Duha pa ka barangay sa Catubig (Osang, Nagoocan) ang nalakip sa SBDP sa NTF-Elcac niadtong tuiga.

Daghan ang gipangsaad nga mga kalsada (farm-to-market road o FMR), klasrum, programa alang sa panginabuhian ug ayudang pangpinansya sa mga residente bugti sa ilang “pagbawi sa suporta” sa Bagong Hukbong Bayan. Lakip niini ang proyektong “pastry” (paghimo og pan), ug pag-alima sa kanding ug pato. Apan human sa tulo ka tuig, napalpak ang tanan. Sa Osang, natanggong lamang ang gitambak nga mga makina sa pagtahi tungod kay walay magpatahi.

Gibasol sa 20th IB ug NTF-Elcac ang mga kapalpakan niini sa “kawalay pagbansay” sa mga residente ug kakulang sa paunang pagtuon nga kuno angay unta giandam sa lokal nga gubyerno. Tubag sa lokal nga mga upisyal, wala sila gikonsulta sa pagplano ug unang pagpatuman sa maong mga proyekto.

Miabot og halos upat ka tuig sa ayha nahuman sa NTF-Elcac ang pagsimento sa 400-metrong kalsada sa Hitapi-an. Sa kakulang sa maayong plano, gihimo kini sa mga sundalo sa tunga-tunga sa humayan nga miguba sa mga umahan. Nagkantidad ang proyekto og mitaginting nga ₱14 milyon, o ₱35,000 kada metro sa kalsada. Layo nga mas mahal kini bisan sa susamang mga FMR sa ahensya sa ubang rehiyon, indikasyon sa dakung anomalya. Ang grabe, miabot lamang ang kalsada sa tumoy sa kasikbit nga barangay ug layo kaayo sa “merkado” o sentro sa komersyo. Gihulagway pa gihapon kini isip “lapok, layo ug anaa sa tunga sa humayan” ang byahe gikan sa sentro sa Catubig hangtud Hitapi-an. Sunod nga plano nga buhaton sa AFP maon ang pagtukod sa evacuation center, giingon nga pinakadaku kini sa lungsod, bisan dili kini prayoridad sa barangay.

Gipailalum ang Hitapi-an ug ang klaster sa mga barangay nga target sa SBDP sa Retooled Community Support Program (RCSP) sa 20th IB. Nahimong rekisito sa mga residente nga “mosurender” sa wala pa makadawat og mga benepisyo. Gipailalum ang baryo sa hugot nga paghari sa militar. Gikan Enero 2021 hangtud Hunyo 2024, nakarekord ang Ang Bayan og dili moubos sa 26 ka kaso sa seryosong mga paglapas sa tawhanong katungod sa tibuok Catubig. Lakip niini ang ekstrahudisyal nga pagpamatay, pagdagit, paturagas nga pagpamusil ug intimidasyon. Partikular sa Hitapi-an ug Osang, narekord sa AB ang pagbungkag sa kabtangan, iligal nga pagpangrekisa ug pagpangilog, ug pagpanghulga sa mga sibilyan.

Niadtong 2023, gitambak sa maong klaster ang pipila ka yunit sa 74th IB aron “tabangan” ang 20th IB nga “inutil” sa pagbungkag sa giingong pipila na lamang ka Pulang manggugubat ang nahibilin sa Northern Samar. Nagkabikil pa ang duha ka batalyon sa pag-unhanay nga moangkon sa mga “napa-clear” nga sibilyan aron makakubra og reward ug pondo sa programang Enhanced Comprehensive Local Integration Program.

Taliwala sa duha ka yunit-militar, balik-balik nga gipahamtang sa maong mga barangay ang hugot nga lockdown gikan sa miaging tuig. Nataranta ug nabalaka ang mga sundalo sa paghunahuna nga gipalibutan sila sa mga tawo nga padayong nagasuporta sa rebolusyonaryong kalihukan, ug nahadlok nga bisan unsang orasa mahimong atakehon sila sa BHB. Hugot nilang ginabantayan ang matag lihok sa mga residente ug ginalimitahan bisan ang ilang oras sa trabaho. Hugot usab ang pagbantay sa pagawas-sulod sa barangay, ug ginapa-logbook ang bisan kinsa sa kahadlok nga “malusutan” sa BHB. Ginalimitahan nila ang pagpalit sa pagkaon, panggatong ug uban pang pangkonsumo sa pagtuo nga ihatag kini sa mga Pulang manggugubat.