Sa pagsulod sa panahon sa tag-ulan, hilabihang nabalaka ang katawhan sa Northern ug Central Luzon sa perwisyo ug pagbaha nga ibunga sa mga dam nga planong tukuron sa rehimeng Marcos sa Cordillera. Kapin 100 ka negosyong hydropower dam ang nakatakdang tukuron sa rehiyon. Dili moubos sa 20 ang pagatukuron sa mayor nga mga suba sa Kalinga.

Nagsilbing tinubdan sa maiinum nga tubig ug irigasyon ang mga sapa ug suba sa Kalinga. Mayor nga produkto dinhi ang humay, mais, kape, saging ug lain-laing klase sa beans.

Ang Chico River ang nag-unang suba sa prubinsya gikan sa Mountain Province. May gitas-on kining 175 ka kilometro ayha mokunekta sa Cagayan River. Imbes nga ampingan ang maong katubigan, ug palambuon alang sa pagpataas sa produksyon ug panginahanglan sa katawhan, gibaligya kini sa rehimeng Marcos sa mga langyaw ug lokal nga kapitalista. Ilalum sa pagpalambo sa “renewable energy,” ginaduso sa rehimeng Marcos ang mga hydropower dam isip tinubdan sa kuryente.

Gikonsidera ang Cordillera nga adunay pinakadakung potensyal para sa hydropower. Naglaway si Marcos ug ang iyang mga alipures ang pondong ibubo sa mga imperyalistang nasud sa pagtukod og mga dam sa ngalan sa “pag-atubang sa krisis sa klima.” Gihatag niya ang daghang mga pribilehiyo sa mga kumpanya, lakip na ang paglibre sa pagbabayad og buhis ug uban pang insentibo.

Lakip usab sa pag-engganyo sa mga langyaw ang pagpadali ug pagpasayon sa pag-apruba sa ilang aplikasyon. Gigamit ang mga ahensya sa gubyerno aron ilaron, bahin-bahinon, ug pugson ang mga grupo sa nasudnong minorya nga suportahan ang maong mga proyekto. Gideploy usab ang AFP aron magbantay sa mga proyekto ug sumpuon ang pagsupak sa katawhan.

Ang pinakadaku sa mga proyekto mao ang Chico River Hydropower Project nga giingong adunay kinatibuk-ang kapasidad nga 150 megawatts. Gipasiugdahan kini sa San Lorenzo Ruiz Piat Energy ug Water, Inc.

Malukpanong kadaut

Walay laing epekto sa mga lumad sa Kalinga ug Cordillera, ug katawhan sa mga kasikbit nga rehiyon, ang maong mga proyekto kundili malukpanong kadaut. Daghang mga kahoy ang putlon para sa konstruksyon sa mga dam, mahugaw ug maguba ang kayutaan. Angkunon sa mga kumpanya ang mga mineral nga makuha sa yuta.

Adunay mga komunidad nga mabahaan, samtang adunay mawad-an og tubig. Ang mga komunidad sa ubos sa dam makasinati og kalit nga mga pagbaha. Ingon niini ang kasinatian sa Cagayan Valley sa dihang mihampak ang bagyong Ulysses niadtong Nobyembre 2020. Nalubog sa baha ang 60 ka lungsod ug syudad human kinahanglang ablihan ang Magat Dam tungod sa pagsaka sa mga sapa. Kapin 300,000 ka mga tawo ang naapektuhan.

Samtang, ang mga komunidad sa ilalum o unahan sa dam makasinati og siltation o pagbabaw sa sapa, nga resulta sa pagtapun-og sa lapok ug pag-usab sa daloy sa tubig.

Bisan unsa pa ang disenyo sa dam, makibhangan ang tubig nga libreng ginapahimuslan sa katawhan alang sa irigasyon ug gamit pangbalay. Bisan pa man og isulti sa mga kumpanya nga “mga gamay nga dam” ang itukod, kung serye o magkasunod sa usa ka sapa, pareho ra gihapon sa dagkung dam ang epekto niini sumala sa Cordillera People’s Democratic Front (CPDF)-Kalinga.

Maaapektuhan usab sa daloy ug gilalumon sa tubig ang mga hayop ug tanum nga nabuhi sa katubigan. Mahimo silang maanod tungod kay milalum ang tubig sa dam o nahimong mas kusog ang daloy sa tubig paingon sa tunnel. Mamatay usab ang mga hayop ug tanum sa ibabaw kung mabaw ang tubig ug magkadaghan ang lapok.

Atubangan niini, hagit sa CPDF-Kalinga ang pagtukod sa pinakalapad nga panaghiusa sa katawhan sa Cordillera aron hiniusang panalipdan ang ilang yuta ug rekurso. Kinahanglang gamiton ang mga porma sa panaghiusa sama sa mga progresibo ug rebolusyonaryong bodong, pagtukod og rebolusyonaryong gubyerno sa katawhan sa Cordillera (CPRAG o Cordillera People’s Revolutionary Autonomous Government) ug mga balangay sa CPDF.

Panawagan usab nila nga makighiusa sa katawhan sa uban pang mga rehiyon sa Pilipinas ug sa uban pang mga nasud nga mibarog batok sa pagpangilog sa mga negosyong kapitalista sa ilang yuta ug rekurso.

Gikan sa praymer sa CPDF-Kalinga, Mayo 2024.