Walag-too nga saway ang naangkon sa rehimeng Marcos dihang gipanalipdan sa mga upisyal niini ang ₱21/kaon o ₱64/adlaw isip sukdanan sa gutom ug ₱91/adlaw isip sukdanan sa kalisud. Pinaagi niini, ginapagawas ni Marcos nga wala na “naglisdu sa pagkaon” ang usa ka pamilya nga may 5-ka-tawo nga nagagasto og ₱9,581/bulan. Gamit ang imbentong mga presyo ug singil, gipanghinambog sa kasamtangang rehimen nga “miubos” ang ihap sa naglisud nga mga Pilipino gikan 18.1% niadtong 2021 ngadto sa 15.5% niadtong 2023.

Aron ipaubos ang sukdanan sa kagutuman, giusab sa gubyernong Marcos ang sulod sa “subsistence food basket” o listahan sa mga pagkaon para mabuhi ang tawo. Pananglitang niini ang pagtakda sa nudels isip sud-an ug monggo nga may bolinaw isip tinubdan sa protina, imbes nga isda o karne, nga gipapha sa listahan. Gikulangan na gani ang sulod sa basket, giimbento pa ang presyo, sama sa ₱7/pakete nga nudels imbes nga ₱11/pakete ug ₱4 nga kapeng 3-in-1 imbes nga ₱8 kung tingi-tingi nga paliton.

Gipagamay sa mga upisyal ni Marcos ang galastuhon sa “dili pagkaon” sama sa sa pabalay, tubig, kuryente, pamasahe, serbisyong medikal ug uban pang batakang panginahanglan. Layo kini sa kamatooran, tungod kay singil pa lang sa kuryente sa yanong pamilya, halos mahurot na kini. Niadtong Hunyo, nagbayad na og ₱1,890.32 (₱60/adlaw o ₱12/tawo) ang usa ka pamilyang nagakonsumo lamang og 200kwh/bulan. Dili paigo ang mabiling ₱15 alang sa minimum nga balikang pamiliti.

Gawas sa laraw niining magmugna og nagkalambong kahimtang sa katawhan, ang maong manipulasyon sa estadistika usa ka paagi aron labaw pang birahon paubos o pugngan ang pagsaka sa suhulan ug sweldo sa mga mamumuo ug empleyado. Ginagamit kining rason aron pugngan ang paghatag sa mahinungdanong umento sa minimum nga suhulan, nga ginagamit usab nga basihan aron pugngan ang pagsaka sa suhulan sa mga mamumuong may kahanas. Tungod niini, padayon nga miubos ang ang-ang sa panginabuhi sa masang mamumuo, mag-uuma, mga empleyado ug yanong katawhan.

Niadtong 2023, gitakda lamang sa estado ang nasudnong sukdanan sa kalisud sa ₱13,873/bulan o ₱462.43/adlaw. Halos katunga lamang kini sa banabana sa Ibon Foundation nga ₱26,210/bulan o ₱873.66 kada adlaw (nga katugbang sa ₱1,207 nga inadlawang suhulan sa 5-ka-adlaw sulod sa usa ka semana nga pagtrabaho). Ginagamit sa rehimeng Marcos ang maong ubos kaayong sukdanan sa kalisud aron hatagag pangatarongan ang sinsilyong dugang-suhulan nga ₱35/adlaw niadtong 2023 ug ₱40/adlaw karong 2024.

Mas grabe pa dinhi ang ginapatuman nga “two-tier” o duha ka andana nga sistema sa suhulan nga sisugdan niadtong 2012 una sa Southern Tagalog. Gitakda ang unang andana nga mas ubos pa sa minimum nga suhulan o sa kasagarang ginadawat nga suhulan sa mga mamumuo sa rehiyon, butang nga labaw pang nagpaubos sa suhulan sa mga mamumuo. Ang ikaduhang andana na kuno ibase sa produktibidad, gitakda lamang sa kapritso sa kapitalista ug kinahanglan pang iagi sa negosasyon.

Makabuhi nga suhulan batok sa kalisud

Sa pagtuon sa Ibon, mas reyalistikong tan-awon ang ihap sa mga pamilyang Pilipino nga nabuhi sa mas mababa sa makabuhi nga suhulan aron makita ang tinuod nga dagway sa kalisud. Matud niini, anaa sa 13.7 milyong pamilya ang nabuhi sa ₱23,000/bulan paubos. Samtang, ang 19.2 milyon nga nabuhi sa ₱29,000/bulan paubos mamahimong ilhon nga nakatungtong sa “poverty line.”

Subay sa kalkulasyon sa Ibon, dili moubos sa ₱26,261/bulan ang panginahanglan sa usa ka 5-katawong pamilya aron mabuhi og disente. Pinakadakung bahin niini ang mapadulong sa gasto sa pagkaon (₱13,740), sunod sa pabalay (₱4,666), kuryente, tubig, LPG, uban pa (₱2,722), transportasyon (₱1,487), uban pang serbisyo (₱1,788). Ang nahabilin (₱1,851) itagudtagod alang sa gamit pangbalay, pangkomunikasyon, panglawas, alang sa sanina, edukasyon, espesyal nga mga okasyon, bino, panglulinghayaw, tigum ug uban pa.

Sa usa ka pagtuon usab sa Ateneo Policy Center niadtong Agosto, manginahanglan ang usa ka pamilya sa dili moubos sa ₱693/adlaw (₱20,790 kada bulan o ₱138.66/tawo) para pa lang sa pagkaon. Kini subay sa rekisitong diyeta nga gitakda sa “Pinggang Pinoy” sa Food and Nutrition Research Institute (FNRI) sa estado. Gamit ang pinakabaratong mga sangkap, natuki sa pagtuon nga nagkantidad sa dili moubos sa ₱46.20/kaon ang matawag nga himsog nga diyeta sa National Capital Region, samtang ₱43.80/kaon usab ang sa laing bahin sa nasud.