Sa Barangay Ned, Lake Sebu sa South Cotabato, halin pa 2022, wala untat ang pagkutkot sang karbon sang dalagko nga makinarya sang Daguma Agro Minerals Inc kag Bonanza Energy Resources Inc, mga kumpaniya sang San Miguel Energy Corporation(SMEC). Padayon ang pagmina sa pihak sang pagpamatuk sang mga residente, tawong-simbahan, mga manunudlo nga maki-kapalibutan kag bisan ang pangprubinsya nga gubyerno diri. Ang anay berde nga ulumhan subong amo na ang maitom nga duta nga naputos sang indi maagwanta nga aso kag yab-ok.

Halin sa aga tubtob sa gab-i, nagagwa-sulod diri ang dalagko nga trak para itambak ang namina nga karbon sa pyer sa Barangay Kalaong, Maitum, Saranggani. Sa bana-bana sang mga residente, ginatipon ang karbon para sa planta nga pang-enerhiya sang SMEC sa Davao. Nagasuplay man ini sang karbon sa planta nga de-karbon sa Maasim, Saranggani nga ginapanag-iyahan sang mga Alcantara, kahimbon ang kumpanya nga Japanese nga Toyota Tsusho Corporation.

Gin-agaw sang SMEC ang 17,000-ektarya nga kalasangan kag dutang agrikultural sa Daguma Mountain Range. Dako nga bahin sini ang dutang panublion sang Dulangan-Manobo kag sang tribu nga T’boli. Madamo man ang mga setler diri nga nagdako sa Panay. Kakunsabo ang sangguniang pangprubinsya sang South Cotabato (magluwas sa sadto gubernador), gintanyag sang SMEC ang pagmina bilang “tigdul-ong sang kauswagan” sa Barangay Ned. Nagbutang ang kumpaniya sang mga dalan kag nagtakod sang kuryente para kuno sa gamit sang taga baryo. Nagpasalig man ini nga kuhaon ang mga residente bilang trabahador sang mina.

Apang sang nagbukas ang minahan, ginsugdan sang SMEC ang pagpalayas sa mga residente sa palibot sini. Madamo sa ila ang napilitan nga ibaligya ang duta sa kumpaniya tungod man sa pagduso sang lokal nga gubyerno nga maghalin sa ginhimo nga “lugar de peligro” ukon danger zone sang minahan. Ginbakal sang SMEC ang ila mga ulumhan sa tuman ka barato nga bili (₱80,000-₱100,000 kada ektarya).

Gina-ipit sang kumpaniya ang mga mangunguma nga namalibad nga magbaligya sang ila nga duta. Sadtong Abril 30, gindakop, ginpasakaan sang himu-himo nga kaso kag ginpapriso sang mga gwardya sila ni Ricks Mosquero kag asawa nga si Meljean, kag sila ni Helberth Mosquero kag asawa nga si Analie sa Sityo Aboy sa Barangay Ned. Napilitan nga mag-agi ang apat sa atubang sang minahan tungod narumpag na ang duta sa daan nila nga alagyan pakadto sa ila ulumhan.

Nagatuga ang pagmina sang polusyon, kontaminasyon sang tubig kag pagkaguba sang mga katubigan sa Daguma. Ginakahangaw-an sang mga residente nga hiluan sang mina ang mga suba sang Kabulnan kag Allah nga naga-ilig padulong sa Liguasan Marsh, isa ka malapad nga bakhawan nga nagaserbe nga bilidhon nga pangisdaan. Ang Allah River, sa pihak nga bahin, ang nagapanguna nga ginakuhaan sang irigasyon sang malapad nga humayan sa South Cotabato kag Sultan Kudarat.

Ginahambal sang SMEC nga nagagamit ini sang pamaagi nga “side-stripping” sa pagmina. Apang suno sa mga eksperto, wala sang kinalain ang metodo nga ini sa mapangwasak nga open-pit mining nga ginadumili sa South Cotabato sugod 2010. Sa report sang Mines and Geosciences Bureau sadtong 2019, ang pagmina sang karbon sa buhaghag nga duta pareho sang sa Barangay Ned ang magaresulta sang mga landslide kag paglubong sang mga komunidad tuga sang posible nga mga buho sa idalom sang duta.

Sa pagkamatuod, pila ka panahon pa lang ang operasyon sang mina, nakareport na ang mga ahensya sang prubinsya sang mga sinkhole ukon paglamon sang duta sa Barangay Ned. Sadtong Marso 2022, nag-antus man ang Barangay Ned sang gulpi nga pagbaha kag pagkarumpag sang duta nga nagpatay sa isa kag nagpalayas sa 300 ka residente. Sadtong Septyembre sa pareho nga tuig, isa pa ka landslide ang nahitabo nga nagpahalin sa 117 ka pamilya.

Sa malawig nga panahon, napunggan ang SMEC tungod sa grabe nga pagpamatuk sang pumuluyo sa Barangay Ned. Gindumog sang militar ang barangay. Nagtuga ini sang pagmasaker sa walo ka Lumad sadtong Diyembre 3, 2017. Sa amo nga adlaw, ginpatay sang mga soldado ang lider sang Tboli-Dulangan Manobo nga si Datu Victor Danyan, ang duha niya ka bata nga sila ni Victor Jr kag Artemio kag sila ni Pato Celardo, Samuel Angkoy, To Diamante, Bobot Lagase, kag Mateng Bantel. Tubtob subong, wala sa gihapon sila sang naangkon nga hustisya.