Dihang gipahamtang sa diktaduryang US-Marcos ang balaod militar niadtong Setyembre 1972, direktang gibawal sa rehimen ang mga konseho sa estudyante, mga organisasyon, fraternity ug mga publikasyon sa mga unibersidad ug eskwelahan. Kabahin kini sa kinatibuk-ang pagpanumpo sa demokratikong katungod sa mga kabatan-onan ug sa tibuok katawhan.

Giila ni Marcos nga hulga sa iyang pagharing militar ang unsamang panagtapok sa mga estudyante ug kabatan-onan. Nagpadala siya og napuloan ka mga ahente sa mga unibersidad nga nagpatoo nga mga estudyante, magtutudlo o empleyado aron matiktik ug itudlo ang mga kritikal sa iyang rehimen.

Dayag nga gikontrol sa diktadurya ang mga administrasyon sa mga unibersidad. Pipila ka hugna usab kining nagsulay nga bungkagon ang natibuok nga panaghiusa sa mga kabatan-onan pinaagi sa brutal nga pag-aresto, intimidasyon ug militarisasyon sa mga unibersidad.

Luyo niini, wala napukan ang diwang palaban sa mga kabatan-onan ug estudyante. Naningkamot sila sa pagpukaw, pag-organisa ug pagpalihok sa susama nilang kabatan-onan alang sa ilang mga demokratikong katungod.

Una nilang gihagit ang diktadurya sa mga hilum nga martsa, mga pinakilab nga protesta, pagpetisyon, pagpamolyeto, pagdikit og mga poster ug pagpintal og panawagan ug uban pang mamugnaong pamaagi aron maabot sa mas lapad nga masa ang kahimtang ilalum sa rehimen. Nagsilbi usab nga daluyan sa panawagan ug pakigbisog sa mga estudyante ug masang Pilipino ang mga publikasyon sa kampus. Kadugayan, nagbunga kini sa usa ka madasigong kalihukang protesta.

Rali sa 200,000 ka kabatan-onang estudyante

Lima ka tuig human ang deklarasyon sa balaod militar, gitay-og ang diktaduryang Marcos sa dagkung rali sa mga kabatan-onang estudyante alang sa ilang mga demokratikong katungod. Misangpot kini sa usa ka dakung rali kaniadtong Hulyo 1977 nga gisalmutan sa halos 200,000 ka estudyante gikan sa 10 ka kolehiyo ug unibersidad. Giboykot nila ang ilang mga klase sa University of the Philippines, Araneta University Foundation, University of the East, Adamson University, Trinity College, Philippine College of Commerce, University of Santo Tomas, Philippine Women’s University, Feati University ug Philippine College of Criminology.

Nagkahiusa sila ilalum sa Alyansa ng Mag-aaral Laban sa Pagtaas ng Tuition Fee. Gilatag niini ang pito ka pangayo, nag-una ang pagpahawa sa tanang tropa ug ahente sa reaksyunaryong Armed Forces of the Philippines gikan sa mga kampus; pagbalik sa mga konseho sa estudyante nga gibawal ilalum sa balaod militar; ug ihunong ang pagsaka sa matrikula.

Tungod sa kalapad sa protesta, natukmod ang diktaduryang Marcos nga ihunong ang planong pagpataas sa matrikula sa mga pribadong eskwelahan sa misunod nga semestre. Nahimong insipirasyon kini aron labaw pang pakusgon ang paningkamot sa kalihukang kabatan-onan aron iduso ang diktaduryang Marcos nga ilhon ang ilang demokratikong mga katungod. Sa misunod nga tuig, hinay-hinay na nga napaduso sa lain-laing unibersidad ang pagpabalik sa mga konseho sa estudyante ug pagkabanhaw sa mga mantalaan sa kampus.

Padayon nga ginapakigbisogan

Pipila ka dekada human napalagpot si Marcos Sr, mahinungdanong padayon nga huptan ang mga demokratikong katungod nga napadaug sa kalihukang estudyante ilalum sa balaod militar. Lakip dinhi ang aktibong pagtukod sa mga konseho ug pagdumala sa mga mantalaan. Labaw nga nahimong mahinungdanon kini atubangan sa padayon nga imperyalistang opensiba sa kultura ug ideolohiya aron ipakaylap ang indibidwalismo ug liberalismo aron magkatibulaag ug mag-iya-iya ang kabatan-onan ug wagtangan sila og lakas isip pwersa sa katilingban ug kasaysayan.

Sa taas nga panahon, gigamit sa mga estudyante ang ilang mga konseho ug mantalaan sa kampus isip kusog ug tingog batok sa mapanumpuong administrasyon sa kampus. Labaw nga krusyal kini sa kasamtangang panahon atubangan sa panginahanglang pakgangon ang mga atake sa rehimeng Marcos, partikular sa National Task Force-Elcac, ug ang paghibalik sa mga ahente ug pwersang militar ug pulis sa mga kampus.

“Kinahanglang protektahan ug panalipdan sa mga estudyante ug mga institusyon ang usag usa,” matud sa usa ka manunulat pangkampus.