Wala pahuway ang pagsabwag sang kahadlok kag paglapas sa kinamatarung sang mga tumandok kag imol nga pumuluyo sang pasista nga mga pwersa sang militar, pulis kag paramilitar sa mga barangay kag komunidad sa prubinsya sang Surigao del Sur kag Agusan del Sur.

Sugod 2018, pwersahan nga nagtukod sang dugang nga 15 ka detatsment ang 3rd Special Forces Battalion (SFB) kag ginapamunuan nila nga mga yunit sang CAFGU sa mga komunidad sang Andap Valley Complex (AVC) sa Surigao del Sur. Apat diri ang sa mga komunidad sa Barangay Diatagon sa Lianga.

Samtang, nagtukod ang 75th IB sang kabilogan nga 11 ka detatsment—tag-duha sa mga barangay sang Buhisan kag Hanipaan sa San Agustin, tatlo sa Barangay Mahaba sa Marihatag, kag tag-isa sa Barangay Libas sa San Miguel kag Barangay Caras-an sa Tago.

Apat ka detatsment ang gintukod sang 3rd SFB sa dulunan sang Surigao del Sur kag banwa sang Prosperidad, Agusan del Sur. Duha diri ang yara sa Barangay Mabuhay, kag tag-isa sa mga barangay sang Libertad kag San Lorenzo.

Malaba nga listahan sang pagpang-abusar

May mga detatsment na ang 3rd SFB sa pila ka barangay sa AVC halin pa 2016. Sa lista sang mga residente sang isa ka tumpok sang mga baryo diri, may yara sang 361 ka biktima sang paglapas sa tawhanon nga kinamatarung ang batalyon. Lakip sa mga ini ang duha ka kaso sang pisikal nga pagpanakit, 33 ka kaso sang iligal nga pagpang-aresto kag detensyon, 42 ka pwersahan nga pagpasurender, 24 ka pagpasaka sang himu-himo nga kaso kag 106 ka pwersahan nga pagpalayas sa komunidad.

Ginpatuman sa mga baryo nga ini ang mga karpyu, pagpa-logbook sa mga nagagwa-sulod sa komunidad kag paglimita sa oras sang pagkadto sa uma. Kalit nga nagatukod sang mga tsekpoynt ang mga soldado para kuhaan sang laragway ang mga nagabyahe nga mga drayber kag ang ila mga pasahero kag kargamento. Ginapaidalom sa interogasyon ang mga tag-iya sang tindahan kag ginalimita ang kadamuon sang ginabakal nga suplay sang pagkaon. Sa kada mag-ilis sang upisyal ang mga detatsment, nagapatigayon sang “sensus” ang mga soldado. Ginapaandaman nila ang ginadudahan nila nga padayon nga nagapakig-angot sa Bagong Hukbong Bayan.

Tigpanguna man ang mga soldado sa dekadente nga mga aktibidad pareho sang pag-inom sang makahulobog nga ilimnon kag pagpang-gamo kada mahubog. “Nagapakig-abyan” sila sa mga residente paagi sa pagpangaluyag, bisan sa mga may asawa na. May kaso nga ginpahog ang dalaga kon mamalibad nga pangaluyagan. Kon ibalhin sa iban nga detatsment, basta na lang nga bayaan sang mga soldado ang ila ginpabusong nga mga dalagita. Ginatarget nila ang mga bata sang ginakilala nga lider sang mga tumandok nga komunidad.

Sa magkasikbit nga barangay sa banwa sang Prosperidad, nalista ang 111 ka kaso sang mga paglapas sa tawhanon nga kinamatarung sa tunga-tunga sang 2022-2023. Nagapanguna diri ang mga kaso sang intimidasyon kag pagpamahog (55), persahan nga pagpabakwit kag dislokasyon (16), sarbeylans (15), paglimita sa pagkaon nga ginabakal kag ginabaligya (7), pagpamilit (6), interogasyon (4), pag-aresto kag detensyon (2), pagtanom sang ebidensya (2) kag pagpasaka sang himu-himo nga kaso (3). Nareport man ang iligal nga pagpang-ukay sa balay sang mag-asawa nga tigulang kag pagpangkastigo sa ila soltero nga bata nga may deperensya sa paminsaron sa Barangay San Lorenzo.

Pasulit-sulit ang pagpamahog kag pagpamilit sa mga sibilyan, lakip sa mga upisyal sang mga barangay nga gin-red-tag sang National Task Force-Elcac. Madamo sa ila ang ginpapirma sa mga papel kabaylo ang mga pasalig nga benepisyo sang E-CLIP. Sa isa ka barangay, natulod nga maghikog ang isa ka residente nga may deperensya sa paminsaron tungod sa troma nga gintuga sang pasulit-sulit nga pagpatawag kag interogasyon sang mga soldado sa iya mga ginikanan.

Pinaka-ulihi nga panghitabo ang makapila ka beses nga pagpangkanyon sang SAF kag 3rd SFB halin sa Barangay Libertad, Prosperidad sadtong Agosto 2024. Nagtuga ini sang kahadlok sa mga residente ilabi na sa mga bata, mga iloy nga nagapatiti kag mga tigulang. Apektado sini ang 1,000 ka pamilya sa magkasikbit nga barangay sang San Lorenzo, Mabuhay kag Libertad. Upod man nga naapektuhan ang mga residente sa mga kasikbit nga barangay sa tupad sang karsada pareho sang Barangay Apetia, Magsaysay, Los Arcos kag San Martin sa pareho nga banwa.