Aktibong naghahanap ng mga “dayuhang kasosyo” ang dinastiyang Villar para buksan ang King-king Copper-Gold Project, isang minahan sa Davao de Oro, ang prubinsyang idineklarang mapanganib sa pagmimina at bulnerable sa pagguho ng lupa. Nitong Pebrero lamang, lampas 100 ang napatay nang gumuho ang lupa sa Masara, Maco dulot ng matagal at masaklaw na pagmimina ng Apex Mining Corporation Inc. sa lugar.

Kasalukuyang pinatatakbo ng mga Villar ang St. Augustine Gold and Copper Ltd. (SAGCL), na siya ngayong may hawak ng titulo at lisensya para minahin ang King-king tenements sa Pantukan, Davao de Oro (dating Compostela Valley). Pangalawang pinakamalaking proyekto ito ng pagmimina, kasunod lamang sa Tampakan Gold Mining Project sa Far South Mindanao. Matagal at madugo ang kasaysayan ng mga paglaban ng mamamayang Lumad at mga grupong maka-kalikasan laban sa parehong proyekto.

Pinaglalawayan ng mga Villar ang tinatayang produksyon ng mina na 3.1 bilyong libra ng tanso (copper), 5 milyong onse ng ginto at ipinapalagay na 10 milyong onse ng pilak (silver). Inilulusot nito ang mapanganib, mapaminsala at maruming operasyon ng pagmimina ng copper ng isasagawa sa paraang open-pit bilang “tugon sa climate change.” Malaki ang demand sa tansong mamimina rito para sa pagmanupaktura ng electric battery para sa mga sasakyan patatakbuhin ng kuryente.

Tiyak na abuso at mga sakuna

Mula’t sapul, tinutulan na ng mga residente, Lumad, mga grupong makakalikasan at para sa karapatang-tao ang pagmimina ng noo’y Nadecor at St. Augustine sa Pantukan. Ayon sa Panalipdan-Southern Mindanao, banta ang proyektong pagmimina sa ekolohiya, mga komunidad, buhay at kabuhayan ng mga residente sa lugar. Hindi pa man ito nagsisimulang gumana, mahaba na ang rekord nito sa pamamaslang, pang-aaresto at pagpapalayas sa tangkang supilin ang pagtutol sa pagbubukas ng mina.

Sinasabing “natuklasan” ng Nationwide Development Corporation (NADECOR) ang potensyal na mineral sa King-king noon pang 1966. Sa pagitan nito hanggang 1997, nagmina sa lugar ang Mitsubishi Corporation (Japan), ang Benguet Corporation, and Echo Bay Mining (Canada). Noong 2009, napasakamay ng Russell Mining and Minerals, Inc. (RMMI), isang kumpanyang Amerikano na noo’y may-ari rin ng SAGCL, ang karapatan, titulo at interes para ituloy ang pagmimina sa King-king.

Noong 2011, iginawad ng RMMI sa subsidyaryo nitong St. Augustine Gold and Copper Limited ang buong proyekto, at inirehistro ang kumpanya sa Canada. Binili ng dinastiyang Villar ang mga sapi ng kumpanya na kalauna’y napasakamay nila. Sa ilalim ng mga Villar, pasasaklawin pa ang operasyon ng mina nang dagdag na 1,656 ektaryang lupang ninuno ng mga Mansaka sa prubinsya.

Noong 2016, sisimulan na sana ang operasyon ng mina, pero nabalam ito nang ipagbawal ng noo’y kalihim ng DENR na si Gina Lopez ang open-pit mining sa buong bansa. Sinalubong ng mawalak na pagtutol ang pagbubukas nito matapos sipain si Lopez sa DENR at pinabwelo ng rehimeng Duterte ang pagmimina sa lahat ng bahagi ng Pilipinas. Ginantihan ang kontra-minang kilusang ito ng walang kapantay na karahasan ng estado.

Noong 2016, pinatay ng mga sundalong tagapagtanggol ng mga interes ng mina (noo’y 46th IB) si Teresita Navacilla, 60-taong gulang. Myembro si Navacilla ng Save Pantukan Movement, isang network ng mga Lumad sa Compostela Valley, na nakikibaka laban sa pang-aagaw ng Nadecor at St. Augustine sa kanilang lupang ninuno. Isa siya sa mga lider na namuno sa paglaban sa pagpasok ng mga dayuhang kumpanya sa pagmimina sa lugar at para sa mas mahihigpit na batas sa pagmimina, laluna sa kaso ng King-king Mining.

Tinukoy ng Save Pantukan Movement ang pinsalang idudulot ng malakihang pagmimina sa kagubatan ng Compostela Valley. Ayon sa isang pag-aaral noong 2013 (Technical Report and Preliminary Feasibility Study of M3 Engineering & Technology), pipinsalain ng pagmimina ng SAGCL ang 12 “bulnerable o critically endangered” o nanganganib na mga halaman (at puno), 74 species o mga uri ng ibon, 17 species ng mga mammal, 10 species ng mga reptile, na nabubuhay sa lugar. Malaki rin ang mga pinsala ng pagmimiba sa ekosistema sa baybayin at katubigan na aabutin ng mga basura sa pagmimina. Kabilang sa mga dumadayo sa malapit na karagatan ang mga dugong at pagong sa dagat na itinuturing ding endangered.