Read in: English

Ang “terorismo” sa kinatibuk-an mao ang paggamit og kabangis batok sa mga sibilyan isip pamaagi sa pagsabwag og kahadlok ug kalisang ngadto sa masa sa katawhan aron ipahamtang ang gahum.

Balikbalik nga ginakundena sa United Nations General Assembly ang teroristang mga binuhatan gamit ang mas pulitikal nga paghulagway sa maong pulong, sa ato pa:

“Ang mga kriminal nga binuhatan nga nagtinguha o naglarawng maghimo og kalisang sa publiko, sa usa ka grupo sa mga tawo o sa partikular nga mga tawo alang sa pulitikanhong katuyoan (nga) sa bisag unsang sirkumstansyang dili makatarunganon, sa unsamang pulitikanhong kunsiderasyon, pilosopikal, ideolohikal, kaliwat, etniko, relihiyon o sa unsamang basihan sa mga rason niini.”

Kining maong paghulagway ug depinisyon sa terorismo ang gipahimuslan sa mga reaksyunaryong estado ug mga gubyerno aron sumpuon ang misukol nga mga indibidwal o grupo. Sa balaod sa US, pananglitan, gihulagway niini ang “terorismo” isip “bangis o kuyaw nga binuhatan.. nga lapas sa pederal o balaod sa estado… nga nagtinguhang impluwensyahan …(ug) nagkaapekto sa gubyerno pinaagi sa grabeng kadaut, asasinasyon o pagpangidnap.” Ingonman, dali lang kaayo niining giabswelto ang kaugalingon sa teroristang binuhatan nga gihimo sa gubyerno niini, sama sa gihimong atomikong pagpamomba sa Nagasaki ug Hiroshima panahon sa Ikaduhang Gubat sa Kalibutan, o sa mga gubat agresyon ug interbensyonistang gubat nga padayon niining ginalunsad human sa 9/11 sa ngalan sa iyang giingong “kalibutanong gubat batok terorismo,” nga miresulta sa dinaghang pagpamatay sa mga sibilyang populasyon sa tibuok kalibutan.

Sa pagkatinuod, ang “terorismo” ang pinakasayon nga hinagiban sa tanang madaugdaugon, mapanumpuon ug mapahimuslanong mga sistema ug pwersa aron paphaon ang tanang oposisyon, ligal man o iligal ug balidong pagsupak.

Sa kasamtangan, sa Pilipinas, kining maong matang sa terorismo ang gipag-ingnan sa “#Duterterorismo.”

Unsa kining #Duterterorismo? Kini ang sistematikong paggamit sa rehimeng Duterte sa armado ug bangis nga pagpaugos sa estado batok sa mga sibilyan aron ipreserba ang sindikato sa estado ug protektahan ang mga interes ni Duterte, sa iyang huntang militar ug sindikatong gubyernong nga nagsilbi sa iyang gipaborang nagharing grupo ug imperyalistang mga agalon nga mao ang US ug China.

Hingpit nga napatuman ang #Duterterorismo sulod lang sa usa ka tuig sukad nga milingkod sa poder si Duterte dihang iyang gilunsad ang 3 ka gubat batok sa katawhang Pilipino: nabutyag kini sa “gubat batok sa droga” (Oplan Tokhang ug Oplan Double Barrel) nga mipatay sa 30,000 ka mga Pilipinong kabus sa paturagas nga pagpamatay sa mga pulis ug vigilanteng death squads. Sa pagbaliwala reklamo sa katawhang Pilipino ug sa internasyunal nga saway, padayong gigamit ni Duterte ang gubat batok sa droga aron ipakitang aduna kining kamot nga puthaw batok sa kriminalidad, apan ang tinuod, nagmalapuson lamang kini sa pagmonopolisa sa lokal nga patigayon sa droga pinaagi sa pagpig-ot sa mga kakumpetensya niini. Sa pikas bahin, nagpabiling “dili matandog”ang mga higanteng drug lord nga suud kang Duterte sama sa iyang anak nga si Paolo ug si Peter Lim.

Gipakita sa Duterterorismo ang pinakangil-ad nga porma niini nga mao ang tanang-bahing-gubat batok sa rebolusyonaryong kalihukan ug katawhan (Oplan Kapayapaan) human unilateral nga gitapos sa rehimeng Duterte ang panaghisgot kalinaw tali sa Gubyerno sa Republika sa Pilipinas (GRP) ug National Democratic Front of the Philippines (NDFP). Gimandoan sa militaristang si Duterte ang AFP nga “patagon ang bukid” pinaagi sa paglunsad sa paturagas nga pagpamomba gikan sa kahanginan ug pagpanganyon, pagpanghadlok sa komunidad sa mga mag-uuma ug paggund-ob sa mga umahan ug kalikupan. Pinaagi sa gikombinang kabangis sa nakapukos ug lahutay nga operasyong militar, gipakusog sa militar ang pagrekluta sa mga pwersang paramilitar ug mipakatap sa kabukiran sa liboan ka mga detatsment sa militar sa tibuok nasud–kapin 600 sa Mindanao pa lang.

Paspas nga misaka ang mga kaso sa pagpanglapas sa tawhanong katungod, sama sa ekstrahudisyal nga mga pagpamatay sa mga aktibista ug tigpanalipud sa tawhanong katungod, ilegal nga pagpangaresto, pugos ug peke nga pagpasurender, pagsang-at og mga tinumo-tumong kaso, pugos nga pagpabakwit ug pagpang-hamlet sa mga komunidad, okupasyong militar sa mga eskwelahan ug sa hulgang pagbomba sa eskwelahan sa mga Lumad, harasment sa mga medya ug pagsirado sa kritikal nga mga institusyon sa midya, ug red-tagging sa mga demokratikong organisasyon, progresibong mga personalidad, sa mga relihiyoso ug pribadong mga lumulupyo.

Labaw nga migrabe #Duterterorismo pinaagi sa minugna niining gyera batok sa Bangsamoro. Sa takuban sa “rebelyon,” gilunsad sa rehimeng Duterte ang usa ka bangis nga pag-atake sa Marawi City nga milutad sa 147-ka-adlaw. Ang US ang nagdireher sa maong atake nga midislokar ug naghatag og grabeng kadaot sa dul-an 500,000 ka mga sibilyang lumulupyo ug sa kasikbit nga mga lungsod. Human niini, gisabwag ni Duterte ang kalisang sa entero isla sa Mindanao pinaagi sa pagpahamtang og balaod militar aron kuno “pukanon ang terorismo.” Paspas niining giaprubahan ang Bangsamoro Basic Law aron labaw pang hikawan ang katawhang Moro sa ilang katungod sa kaugalingong paghukom ug pakusgon pa ang nasudnong pagdaugdaug kanila. Ang BBL ni Duterte nagsilbi lang aron wad-ag gahum ang katawhang Moro pinaagi sa pagdis-arma kanila ug dugang silang pahimuslan piaagi sa pagbaligya sa ilang yutang kabilin ngadto sa mga dagkung negosyo ug langyawng mga negosyante, lakip na ang Liguasan Marsh nga bahandianon saa lana og mineral.

Human sa pagpangatakeng militar sa Marawi, gideklara ni Duterte nga ang pagatutukan na sa mga operasyon sa AFP ang Communist Party of the Philippines (CPP) ug New People’s Army (NPA) ug nagsaad nga “puuhon” ug “himuong walay pulos” ang rebolusyonaryong kalihukan sa katapusan sa 2018. Apan human sa pakyas niing pagkab-ot sa gipahamtang niining dedlayn, giirog niini ang dedlayn ngadto sa tungatunga sa 2019, unya ngadto na sa katapusan sa 2019, ug ngadto na sa 2020, ug bag-o lang, ngadto na gyud sa katapusan sa iyang termino sa 2022. Iya dayong giproklama ang Executive Order 70 nga nagtukod sa National Task Force to End Local Communist Armed Conflict (NTF-ELCAC), ug gibutang ang tibuok makinarya sa gubyerno ubos sa kamandoan ni Duterte ug sa iyang grupo sa huntang militar alang sa ilang “whole-of-nation” (tibuok-nasud) nga terorismo.

Ang tulo ka gyera ni Duterte sa dinaghang pagpamatay, militarisasyon ug kaguliyang mao ang pinakadakung teroristang krimen niya sa katawhang Pilipino. Kining maong tulo ka gubat milambo na ngadto sa mas sistematiko, malukpanon ug makadaut nga atake batok sa katawhang Pilipino pinaagi sa pagbalaod sa Anti-Terror Act (ATA). Nahimo nang ligal ang #Duterterorismo pinaagi sa ATA, nga nag-il sa matag usa, sa tanan, o sa kinsamang nagsupak sa gubyerno ug sa mga palisiya ni Duterte ug sa mga nagpadayag sa ilang katungod sa gawasnong pagpadayag, isip “terorista” o “tigsuporta sa mga terorista.”

Giangkon mismo ni Duterte nga ang nag-unang nakapokus ang ATA sa rebolusyonaryong kalihukan nga giila niyang mao ray tinuod nga hulga sa iyang sindikaro nga rehimen. Ug kun idapat ang hiwi nga lohika sa #Duterterorismo, bisan kinsang mopadayag og pagsupak o moprotesta batok sa rehimen awtomatikong i-redtag isip mga “komunistag terorista” o ilang tigsuporta sama sa mga iladong tawo (celebrity) nga silang Liza Soberano, Angel Locsin ug Catriona Gray.

Apan sukwahi sa gituohan ni Duterte, si kanhing Supreme Court Justice Antonio Carpio nagpamatuud nga walay unsamang ligal nga basehanan nga ideklarang terorsita ang CPP ug NPA ubos sa ATA. Sa iyang opinyong legal kabahin sa ATA, gitumbok ni Carpio nga ang CPP ug NPA naglunsad og rebelyon ug ang mga “rebelde dili terorista ug dili mahimong ideklara nga terorista.” Dugang niyang gidut-an nga ang rebelyon sa CPP ug NPA nagtinguhang “wagtangon sa unsamang teritoryo o pwersang militar sa Pilipinas sa iyang pagkamatinud-anon ngadto sa Gubyerno o sa iyang mga balaod” ug busa, lahi kaayo kini sa hilabihan ka lapad ug luag nga depinisyon sa “terorismo.”

Tin-aw nga sa desperasyon ni Duterte nga pukanon ang CPP-NPA, ang tinuod nga katuyoan sa ATA mao ang paghikaw ug pagguba sa pagkamakatarunganon sa tanang mga rebousyonaryong pwersa pinaagi sa pagpakaminus sa rebelyon isip nagsupaksupak lang sa balaod, insurhensiya o pagkabandido. Tumong niining ihimulag ang katawhang Pilipino sa ilang batakan ug istorikal nga katungod nga mogunit og armas batok sa usa ka madaugdaugon ug mapahimuslanong rehimen pinaagi sa pagwagtang sa kalainan tali sa mga teroristang binuhatan ug sa rebolusyonaryong kabangis nga nagdepensa sa ilang kagawasang sibil, nasudnong patrimonya ug soberanya.

Ang CPP ug NPA sa teorya ug praktika dili mga teroristang organisasyon. Mga rebolusyonaryo sila nga naglunsad og makatarunganong gubat. Gibatukan ug gisuklan nila ang terorismo sa tanang porma. Usa sila ka rebolusyonaryong pwersa nga mibatok sa terorismo sa estado sukad pa sa pasistang diktadurya ni Marcos hangtud sa misunod nga mga mini nga demokratikong reaksyonaryong rehimen. Naglunsad sila og nasudnon demokratikong rebolusyon aron palagputon ang madaugdaugon, mapahimuslanon ug dunot nga mga nagharing hut-ong sa katilingban nga girepresentahan karon ni Duterte.

Gilunsad sa NPA ang armadong pakigbisog nga lalum nga nakagamot ug nag-unang nakasandig sa suporta sa masa. Nagsubay kini sa istriktong mga lagda sa disiplina ug sa internasyunal nga makitawhanong mga balaod. Kanunay ginahinumduman sa mga kumander ug Pulang manggugubat sa NPA nga dili mokuha bisan usa ka putol sa tanud ug dagum gikan sa masa, nga magmatinahuron sa pagpamulong ug buhat, nga tahuron ang kababayen-an sa tanang panahon, nga dili dauton ang pananum ug mga umahan sa masa, ug nga atimanon pag-ayo ang mga bihag sa gubat.

Sukwahi niini, gimandoan ni Duterte ang mersenaryong AFP nga “pusilon sa kinatawo ang mga babayeng NPA” ug misulting iyang depensahan ang militar “bisan og lima ka higayon pa nilang luguson ang babayeng NPA,” “sa pagpamomba sa mga komunidad sa Lumad,” “sa pagpugot sa ulo sa NPA” ug iya na hinuong gipasaylo ug giawhag ang pagpangilog sa yutang kabilin sa mga kumpanya sa mina ug agrikultura.

Boluntaryong ginapatuman sa NPA ang puthawng disiplina ug matinud-anon sa pagdepensa ug pagprotekta sa kinabuhi, interes ug kaayohan sa mga masa sa katawhan. Ang iyang mga kaaway mao ang mersenaryong armadong pwersa, pulis, mga paramilitar ug uban pang mga armadong grupo sa AFP nga nalambigit s kontrare-bolusyonaryong terorismo batok sa katawhan.

Sa pikas bahin, nagtumong ang #Duterterorismo nga puuhon ug pahilumon ang tanang kaaway sa politika sa rehimen sa iyang desperasyon nga mokapyot sa gahum sa unsamang pamaagi ug ikonsentra ang tanang korapsyon sa iyang kaugalingon ug sa sindikato niining militar.

Pinaagi sa ATA, nagtinguha si Duterte nga sumpuon ug babagan ang nagkadakung protesta ug pagsupak sa katawhan, sama sa gihimo sa iyang idolong si Marcos dihang gideklara niini ang balaod militar. Apan dili bulahan si Duterte tungod kay lagmit nga mahitabo usab kaniya ang pagkahagba sa pasistang idolo niini. Imbes nga hadlokon ug lisangon ang katawhan, gipakusog ug gipadaghan na hinuon sa ATA ang lapad nga nagkahiusang prenteng anti-Duterte.

Gitukmod niini ang lain-laing demokratikong mga sektor ug partido nga maghiusa aron ilunsad ang tanang porma sa pagsukol batok sa #Duterterorismo. Gipukaw lang niini ang daghan pang katawhan aron batukan ug suklan ang #Duterterorismo ug maglunsad og armado ug dili-armadong pagsukol. Ang kaylap nga pagpanglapas sa tawhanong katungod ug ang nagkagrabeng pagpanumpo ug tiraniya labaw pang miagni sa katawhan sa armadong rebolusyon, sa pagsuporta ug pagsalmot sa rebolusyonaryong pakigbisog alang sa nasudnon ug katilingbanong kalingkawasan.