Bukambibig ni Rodrigo Duterte ang “maghintay sa bakuna” para pagtakpan ang kainutilan at kapalpakan ng kanyang rehimen na apulain ang pandemyang Covid-19 sa bansa. Gayunpaman, wala siyang suporta sa mga Pilipinong siyentista sa pagsisikap na tumuklas nito. Walang saysay at pakitang-tao lamang ang kanyang P10-milyong pabuya sa unang makatutuklas kung wala namang pondo para sa pananaliksik. Bukod dito, wala rin siyang ginagawa para baguhin ang kawalan ng bansa ng kakayahan na magmanupaktura ng anumang bakuna at labis na pagsalalay ng Pilipinas sa pag-aangkat ng gamot.

Walang balak ang rehimen na bakunahan ang mayorya ng mga Pilipino. Ayon kay Duterte, 20 milyon lamang na “pinakamahihirap” sa 110 milyong Pilipino ang ibibili ng gubyerno ng bakuna. Kulang na kulang ito para sa 30 milyong mag-aaral, guro at istap na pinangakuan niya ng bakuna bago buksan ang mga eskwelahan, mga manggagawang pangkalusugan at mga manggagawang nagtatrabaho sa hindi ligtas na mga pagawaan at lugar. Masahol pa, uunahin ni Duterte ang militar. Lagi’t lagi niyang idinadahilan ang kawalan ng pondo, kahit pa mahigit $8 bilyon (P400 bilyon) na ang inutang ng kanyang rehimen para panlaban diumano sa pandemya.

Kontrol ng mga monopolyong kapitalistang Big Pharma

Hawak ng mga monopolyong kapitalista sa industriyang pharmaceutical (pagmamanupaktura ng gamot) na tinatawag ding Big Pharma ang pananaliksik, pagmanupaktura, distribusyon at pagpepresyo sa mga gamot at bakuna sa buong mundo. Ang pinakamalalaking kumpanya ay kinabibilangan ng Johnson & Johnson (US), Roche (Switzerland), Sinopharm (China), Pfizer (US), Bayer (Germany), Novartis (Switzerland), Merck & Co. (US), GlaxoSmithKline (UK), Sanofi (France) at AbbVie (US). Noong 2019, umabot sa $512 bilyon ang pinagsanib na netong kita ng mga kumpanyang ito.

Ang nasabing mga kumpanya ang nag-uunahan ngayon sa pagpapaunlad ng bakuna para sa Covid-19. Nagkakarera sila, hindi dahil sa kawanggawa o mataas na layong makatao, kundi dahil habol nilang kontrolin ang pamilihan o malaking bahagi nito at gayo’y garantiyahan ang kanilang dambuhalang kita. Tinatayang kumita na ang Pfizer ng $2 bilyon sa unang tatlong buwan ng pandemya. Dagdag ito sa $16-bilyong tubo ng kumpanya noong 2019. Ang Johnson & Johnson naman ay nakatakdang magkamal ng dagdag na $5-bilyon sa tubo ngayong taon, o mas mataas ng halos kalahati sa naitala nito noong nakaraang taon.

Noong Hulyo 28, mayroon nang 226 kandidatong bakuna pero 25 lamang dito ang nasa clinical trial o sinusubok na sa tao, at lima pa lamang ang umabot sa pangatlo at huling yugto. Ang mga bakunang ito ay pinauunlad ng Pfizer (US) at BioNTech (Germany), Moderna (US), Oxford at AstraZeneca Plc (UK), Sinovac (China) at Sinopharm (China). Ang bakunang pinauunlad ng Sanofi (France) at GlaxoSmithKline (UK), gayundin ang isa pang gawa ng Johnson & Johnson (US), ay nasa ikalawa at ikatlong yugto na ng clinical trial. Sa Setyembre pa nakatakdang simulan ang ikatlong yugto nito.

Nagkakani-kanya at mahigpit na naglilihiman ang mga kumpanyang ito sa pananaliksik at pag-eeksperimento sa paggawa ng bakuna sa Covid-19. Walang makapagsasabi kung totoo o hindi ang inilalabas na mga pahayag sa publiko na “malapit na” o may breyktru na ang kanilang pananaliksik. Bahagi ito ng mga taktika para sa manipulasyon ng kapitalistang pamilihan at para itulak paitaas ang presyo ng kanilang mga produkto at sapi sa stock market.

Gayunpaman, ayon sa mga ekspertong nagmomonitor ng industriya, malamang sa huling bahagi pa ng 2021 o di kaya’y sa 2022 masisimulan ang malakihang produksyon ng bakuna. Ang mailalabas na mga bakuna sa 2021 ay malamang na aaprubahan para lamang gamitin sa mga kasong pang-emergency. Sa karanasan ng industriya, pinakamaiksi na ang lima hanggang pitong taon ng tuluy-tuloy na pagpapaunlad sa isang bakuna bago ito bigyan ng lisensya.

Tinutuklas pa kung ligtas at epektibo ang mga bakunang inieksperimento. Ang bakunang pinauunlad ng Oxford ay nag-ulat ng di kanaisnais na mga epekto (side effect) tulad ng pananakit ng katawan, panghihina at lagnat sa mga tinurukan nito. May katulad ding epekto ang natuklasan sa unang bahagi ng inieksperimentong bakuna ng Moderna. Wala sa limang umabanteng bakuna ang inaasahang mabibigyan ng lisensya bago ang katapusan ng taon.

Sa kabila ng wala pang linaw kailan magkakabakuna, nag-uunahan na ang mga imperyalistang bansa na kopohin ang suplay nito. Mayroon nang mga kasunduan sa pagitan ng mga gubyerno at mga kumpanya ng gamot sa mga imperyalistang bansa para sa 250 milyong dosis kahit hindi pa tapos ang mga pag-eeksperimento. Kabilang sa mga ito ang gubyerno ng UK na nakipagkasundo na sa GlaxoSmithKline and Sanofi para bumili ng 60 milyong dosis. Dagdag ito sa kasunduang 100 milyong dosis ng bakuna ng Oxford/AstraZeneca Plc. Ang US, sa kabilang banda, ay nakipagkasundo sa Pfizer at BioNTech para bumili ng 60 milyong dosis ng bakuna sa halagang $1.8 bilyon. Mayroon na ring mga kasunduan ang European Union at Japan sa nabanggit na mga kumpanya.

Sa tindi ng pag-uunahan, nabili o naipangako na ang mahigit isang bilyong dosis ng iba’t ibang bakuna kahit hindi pa ito minamanupaktura. Mag-aaagawan ang iba pang mga bansa sa matitira o maghihintay kung kailan makapagmamanupaktura ng mas marami ang Big Pharma. Kung aabutin ang lahat ng tao sa mundo, kakailanganin ng lahat ng mga kumpanyang magprodyus ng hanggang 14 bilyong dosis para sa mga bakunang kailangan ng dalawang turok. Magtatagal pa ito laluna’t may mga tayang sa unang kwarto pa ng 2022 maabot ang target ng pagmamanupaktura ng 1 bilyong dosis.

Dahil sa pag-uunahan ng mayayamang imperyalistang bansa, nawawalan ng saysay ang deklarasyon ng alyansang Covax para isulong ang layunin ng pantay na akses sa bakuna. Ang alyansa ay pinangunahan World Health Organization at Coalition of Epidemic Preparedness at kinabibilangan ng 145 mahihirap na bansa. Bahagi ng Covax ang Pilipinas.