Sa wala pa ang sunud-sunod nga kadaut sa mga bagyo niining tuiga, gihampak na sa pandemyang Covid-19 ug palpak nga tubag dinhi sa rehimeng Duterte ang sektor sa mangingisda. Gipagrabe sa krisis sa pangpublikong panglawas ang kanhi nang krisis sa panginabuhian sa usa sa pinakakabus nga sektor sa katilingban. Gipagrabe pa ang ilang kahimtang sa lockdown, nga nagpahamtang sa mga restriksyon ug naghikaw sa ilang panginabuhian. Adunay 1.7 milyong rehistradong mangingisda sa tibuok Pilipinas.

Isa sa mga restriksyon ang arbitraryong pagpatuman sa Philippine Coast Guard (PCG) sa “no sail zone” sa mga mayor nga pangisdaan sa Metro Manila ug mga kasikbit nga rehiyon niadtong Marso 16. Paspas nga nakapadayag sa pagbabag dinhi ang mga mangingisda tungod kay daku ang mahimong epekto sa pagbawal pareho sa panginabuhian sa gagmayng mangingisda ug sa seguridad sa pagkaon sa nasud. Dili nagatapuk-tapuk ang pagpangisda busa dili makarunganong ilakip kini sa lockdown. Gibawi kini sa estado human ang pipila ka adlaw.

Bisan og nakapangisda, nahimong nag-unang problema sa mga mangingisda kung asa ibaligya ang ilang mga nakuha. Suspendido ang transportasyon busa naglisud sa pagbyahe sa mga produkto ngadto sa mga mayor nga fish port ug bagsakanan sa Metro Manila ug mga sentrong syudad. Nataho ang mga banye-banyerang tamban nga wala-maibaligya sa Sorsogon, Camarines Sur ug Misamis Oriental. Nabalaka usab ang mga mag-uuma sa seaweed sa Coron, Palawan sa mga dili-mabaligya nilang produkto. Adunay mga positibong lakang ang pipila ka lungsod sama sa Sorsogon nga direktang ginapalit ang nakuha sa mga gagmayng mangingisda apan dili kini ang gisunod sa tibuok nasud.

Dili igo, kundili man walay ayuda

Mihagba ang panginabuhian sa mga mangingisda. Kung kanhi mokabat lamang sa ₱300 hangtud ₱500 ang ilang kita bisan maayo ang panahon, karon anaa sa ₱100 hangud ₱150 na lang ang ilang kita aron buhion ang ilang mga pamilya.

Luyo niini, tulo ka beses lamang nakadawat ang daghang komunidad sa mangingisda sa ayuda gikan sa ilang lokal nga gubyerno sa kapin tulo ka bulan nga enhanced community quarantine (ECQ). Nagkantidad lamang ang matag relief pack og ₱200-₱300 o katugbang sa tulo ka kilong bugas ug pipila ka delata. Kasagarang ₱6,500 lamang ang ginadawat sa mga pamilyang mangingisda. Gikan tunga-tunga sa Marso hangtud sa katapusan sa Mayo, mikabat lamang sa abereyds nga ₱100 matag adlaw ang ayuda gikan sa rehimen.

Walay taho kung asa napadulong ang ₱3-bilyong ayuda sa Department of Agriculture (DA) alang sa agrikultura, ug wala kanus-a man nahisgutan o nalakip ang sektor sa mangingisda. Ang sigurado, wala kini miabot kanila. Niadtong Oktubre, gianunsyo sa DA ang ₱96.53 milyong pondo alang sa mangingisda, apan dili ayuda kundili pautang ang pondo.

Mihagba sa 3.2% ang produksyon sa pangisdaan sa unang kwarto sa tuig kumpara sa parehong kwarto niadtong milabayng tuig. Ang programa sa DA alang sa agrikultura panahon sa pandemya, sama sa Plant, Plant, Plant Program o ang “Ahon Lahat, Pagkaing Sapat (ALPAS) Laban sa Covid-19” nakapunting lamang sa kung unsaon mahatod ang pagkaon sa merkado, ug dili kung unsaon mapakusog ang produksyon sa kabanikanhan pinaagi sa suporta sa mga mag-uuma ug mangingisda aron sigurohong adunay produktong madala sa merkado.

Pangayo sa mga mangingisda: ₱15,000 subsidyo aron masiguro nga nagapadayon ang ilang panginabuhian. Krusyal ang ilang pagtrabaho sa suplay sa pagkaon sa tibuok nasud.

Mga pakanang neoliberal

Giratsada sa rehimeng Duterte ang pag-apruba ug pagpatuman sa mga proyektong magbunga sa malukpanong demolisyon taliwala sa istriktong lockdown ug hugot nga ginapatuman sa rehimen ang “stay-at-home policy.” Paspas nga giaprubahan sa Senado ug Kongreso ang prangkisa sa San Miguel Corp. Aerotropolis Project sa Bulacan. Gikural usab ang pangisdaan sa mga taga Cavite alang sa proyektong reklamasyon sa Manila Bay. Wala gipahunong sa pandemya ang planong pribatisasyon sa Manila Bay, lakip ang paghanok og dolomite o mga pekeng “white sand” sa baybayon sa atubangan sa Roxas Boulevard.

Sa gibanabanang pagtiurok pa sa produksyon sa isda sa ulahing bahin sa tuig, nagsugyot gilayon ang DA sa bag-ong hugna sa importasyon sa isda. Mokabat sa 400,000 metriko-toneladang burot, tilapya, ug uban pang nag-unang pagkaong isda ang planong i-import aron kuno mahulipan ang kakulangon ug makontrol ang pagsaka sa presyo sa isda sa merkado. Nahimong kasagarang tubag na sa rehimen ang importasyon sa nagapadayon ug sistematikong krisis sa agrikultura.