Napabalita noong Hulyo ang plano ng 79th IB, isang kumand sa ilalim ng 303rd IBde, na maghulog ng mga bomba sa Minapasuk Mandalagan Mountain Range sa Negros. Bahagi diumano ang planong ito para sa kampanyang kontra-insurhensya laban sa Bagong Hukbong Bayan (BHB). Bago ang binalak na 3-araw na pambobomba, tinangka nang palayasin ng militar ang mga residente ng 21 sityo sa dalawang barangay sa Calatrava sa pamamagitan ng walang awat na pananakot, pambabanta at intimidasyon na nagbunsod ng mahigpit na pagtutol ng mga residente at lokal na ahensya.

Tatamaan ng planong pambobomba ang Northern Negros Natural Park, isang susing pook pangkalikasan (biodiversity area) at isa sa pinakamalawak na protektadong lugar sa Northern Negros. Isasapeligro ng pambobomba ang mga hayop at halaman na matagal at masusi nilang inalagaan.

Ang insidenteng ito ay isa lamang sa puu-puong kaso ng pananalasa ng Armed Forces of the Philippines (AFP) sa mga sibilyang komunidad at kagubatan sa ngalan ng operasyong pagtugis sa mga yunit ng hukbong bayan.


Walang patumangga

Mula sa mga ulat na natanggap ng Ang Bayan (AB), hindi bababa sa 591 bomba ang inihulog mula sa ere, 589 na bomba ang pinakawalan mula sa mga kanyon, at 74 serye ng mga istraping mula sa helikopter ang isinagawa ng AFP mula 2017 hanggang Hulyo 15 ngayong taon. Tinatayang mas mataas pa rito ang aktwal na bilang dahil hindi lahat ng mga aerial strike at panganganyon ay naiuulat sa AB o sa masmidya. Sa mga ito, pinakamarami ang naganap na pambobomba (56 na insidente) noong 2021.

Naglunsad ng mga pambobomba sa 36 o 44% ng mga prubinsya. Sa ulat, pinakamarami ang naitala sa Bukidnon (22), kasunod ang Northern Samar, Davao del Norte, Surigao del Sur, Agusan del Sur, Agusan del Norte, North Cotabato, Cagayan, Quezon, Negros Occidental, Sultan Kudarat, Maguindanao, Camarines Sur at Mountain Province.

Sa mga bombang inihulog, 109 o 18.44% lamang ang may tinamaang kampuhan ng BHB. Mas marami pang tinamaang sundalo at pulis ng reaksyunaryong estado (68 patay at 20 sugatan) sa walang patumanggang mga aerial strike kaysa sa mga Pulang mandirigma (66 patay at 15 sugatan). Hindi bababa sa 10 sibilyan ang naiulat na napatay at apat ang nasugatan.

Pinakamalaki ang pinsala sa sibilyang buhay sa direktang pambobomba sa isang komunidad ng Moro sa Maguing, Lanao del Sur at sa kampuhan ng maliitang minero sa Santa Clara, Gonzaga, Cagayan. Nagdudulot ang mga pambobomba ng di kanais-nais na epekto sa mga buntis at matatanda at malalalim na troma sa mga bata. Sa kabuuan, umaabot sa 10,339 pamilya o humigit-kumulang 60,000 indibidwal ang napilitang magbakwit dahil sa mga ito.

Mahihinuha sa mga datos na walang malinaw na target ang kalakhan ng mga pambobomba ng AFP. Tanging 6% lamang sa mga insidente ng pambobomba ang may tinamaang kampo ng BHB. Ang 82% ay isinagawa sa magugubat na bundok kung saan walang tinatamaan o presensya man lamang ng mga yunit ng BHB. Ang 35% sa mga ito ay isinagawa direkta o malapit sa mga sibilyang komunidad at puminsala sa mga sakahan at mga imprastruktura.

Sa kada pambobomba sa pinaghihinalaang mga kampo ng BHB, di bababa sa 10 bomba ang ihinuhulog ng AFP. Ang mga ito’y lumikha ng malalalim na butas sa lupa at malalakas na ingay na gumugulantang sa mga residente, kanilang mga alagang hayop, pati na rin sa mga hayop sa gubat.

Alinsunod sa datos, kailangang magbagsak ng 10 bomba at maraming serye ng bala ang AFP para makatama ng isang Pulang mandirigma. Sobra-sobra ang lakas-pamutok na ginagamit ng AFP (mga 500 at 250-libras na bomba) laban sa mga tent at gawang-kahoy na temporaryong silungan ng BHB. Ang gayong kalalakas na bomba ay ginawa para pumulbos ng mga gusaling gawa sa semento at bakal. (Sa susunod na isyu: Masasamang epekto ng aerial bombing sa kalikasan).