Atubangan sa pagharihari sa liboan ka mga tropang Amerikano, dala ang ilang higanteng mga barko ug eroplanong iggugubat, mga kanyon ug klase-klaseng armas, labaw nga mitataw ang kawalay tinuod nga kaugalingnan sa Pilipinas ug ubos nga pagtrato sa nasud isip dakung base militar sa US.

Samtang anaa sa Pilipinas, nakatagamtam ang mga sundalong Amerikano sa mga ekstra-teritoryal nga katungod ug espesyal nga pribilehiyo, sagad labaw pa kaysa sa yanong mga Pilipino. Gihatag kini kanila ilalum sa Visiting Forces Agreement (VFA) ug sa Enhanced Defense Cooperation Agreement (EDCA), mga dili patas nga kasabutan pabor sa US.

Ilalum sa EDCA, gihatagan ang US sa lapad nga “gikauyunang lokasyon” sulod sa mga kampo militar sa AFP, aron gamitong ekslusibong pasilidad ug base militar. Ginagamit kini sa US nga dunggoanan, tugpahanan, han-ukanan sa krudo, puy-anan sa mga personahe, butanganan sa mga armas, sakyanan ug uban pang himang iggugubat. Ginapagamit kini sa US nga “walay abang o pagabayaran.”

Adunay absolutong kontrol ang militar sa US sa maong mga lokasyon hangtud “dili na kini kinahanglan sa United States,” nagpasabot nga bisan kanus-a niini gusto ug kinahanglan ang maong mga lokasyon. Walay soberanya o awtoridad ang Pilipinas sa mga base militar ug pasilidad sa US. Dili kini pwedeng sudlon o inspeksyunon gawas na lamang kung giaprubahan (o gitugutan) sa US.

Gihatagan usab ang US sa katungod nga gamiton sa bisan unsang oras ang pangpublikong kayutaan ug pasilidad sama sa mga kalsada, dunggoanan ug tugpahanan, ilabina kung nagkarga kini og mga kagamitan. Sukwahi sa mga balaod sa Pilipinas, gihatag usab sa US ang katungod nga magtukod og kaugalingong sistema sa telekomunikasyon ug gamiton ang “tanang gikinahanglang spectrum sa radyo” nga walay bayad, bisan ang yanong mga Pilipino walay ingon niining katungod. Dugang pa, ilalum sa EDCA, gihatagag pribilehiyo ang US nga mogamit og tubig, kuryente ug uban pang yutilidad nga pareho ang singil sa gubyerno sa Pilipinas, nga mas ubos sa pagabayran sa ordinaryong Pilipino.

Wala ginaobliga sa kasabutan ang US nga magbayad sa unsamang kadaut sa kinaiyahan nga posibleng ibunga sa paglabay sa makahilo o delikadong mga materyales. Kahinumduman nga niadtong katapusan sa 1992, gibiyaan sa US ang Clark Air Base ug Subic Naval Base nga wala man lang gilimpyuhan ang ilang mga hugaw ug basura nga milanag sa mga sapa ug kadagatan ug sa mga nabuhi dinhi.

Samtang anaa sa Pilipinas, nakatagamtam ang mga sundalong Amerikano sa espesyal nga ligal nga istatus. Gawas kung pangayoon, dili sila langkub sa mga balaod kriminal o sibil sa Pilipinas sa panahong anaa sila sa nasud. Sa milabayng 25 ka tuig, ang mga sundalong Amerikano nga nalambigit sa mga kasong kriminal (pagpatay, pagpanglugos, pagpangulata, pagpamusil ug uban pa) ang wala giaresto, gikasuhan o gipaatubang sa korte, ug papas na hinuun nga gipaipsot. Gibuhian ug gipapauli ang mga sundalong Amerikano nga nahukmang sad-an sa Subic Rape Case ug pagpatay kang Jennifer Laude.

Karong 2023, dili moubos sa 500 ka war games—mga ehersisyong militar nga pagpangandam sa gubat—ang pagalunsaron sa US sa Pilipinas. Buut ipasabot, kada adlaw sa tibuok tuig, adunay mga sundalong Amerikano sa Pilipinas aron manghagit ug manulsol og gyera. Lakip dinhi ang ehersisyong Balikatan niadtong Abril, nga pinakadaku sa kasaysayan, kung asa gidugok sa 12,600 ka tropang Amerikano ang amihanang bahin sa Luzon aron magpakitang-gilas sa China. Subsub ang pagpalupad og mga jet fighter ug helikopter sa US, paglawig sa mga kadagatan, lakip ang pagpalupad og mga misayl ug pagpanghulog og bomba nga mitugaw sa kalinaw ug miguba sa kinaiyahan. Ginagamit ang mga “giusang ehersisyo” aron siguruhong makontrol niini ang Armed Forces of the Philippines (AFP) (ginatawag sa US og “interoperability”) kung moulbo ang gyera. Ginaduso ang “modernisasyon” sa AFP aron mopalit og bilyun-bilyong pisong sarplas, gamit o karaang mga armas sa US.

Samtang nangyatak ug nagharihari sa kayutaan, kahanginan ug kadagatan, ang dakung presensya sa mga sundalong Amerikano, kini ginapagawas nga timaan sa “daw puthaw nga panaghigalaay” sa US ug Pilipinas. Dakung kataw-anan ang ginasulting anaa sa Pilipinas ang US aron depensahan ngadto sa higanteng China. Ang tinuod, kaugalingong interes ang ginapanalipdan sa US, sama nga kaugalingong interes usab ang hinungdan sa pagsakmit ug pagsakop niini sa Pilipinas sa tunga sa siglo, ug gihimong semikolonya sukad 1946 nga giharian sa mga papet nga burukrata.

Ang presensya sa US sa Pilipinas kabahin sa estratehiya niini aron liyukan ang karibal niining imperyalistang China ug pugngan ang labing pagdaku sa gahum niini sa militar ug ekonomiya. Makanunayon nga ginapadaku sa US ang pwersang militar niini sa East Asia, Southeast Asia hangtud sa Pacific islands, bisan sa India, samtang ginahulhugan ug ginapig-ot ang mga alyadong militar (lakip ang Japan, Australia, ngadto sa United Kingdom) niini nga moapil sa mga operasyong nabal sa South China Sea sa takuban sa “freedom of navigation.” Alang sa US ug sa estratehiyang heopulitikal ug militar, ang Pilipinas usa ka mahinungdanong hedkwarter tungod sa kaduul niini sa China. Alang usab sa China, ang presensya sa mga pwersang militar sa US sa Pilipinas ginalantaw nga hulga sa iyang seguridad ug siguradong mahimong target sa armadong pag-atake oras nga gamiton sa US nga natad sa panggubatan batok sa China.

Ang paghatag dalan sa nagkadakung presensya sa Pilipinas gigamit sa gubyernong Biden sa US nga kundisyon alang sa pagpadaku sa pautang, pamuhunan lakip na ang ayudang militar nga desperadong gipangayo sa rehimeng Marcos sa duha ka beses nga pagbisita niini sa US. Bugti sa direktang pagsurender sa teritoryo sa US ug pagtugot nga gamiton ang nasud isip base militar ug natad sa gyera sa US, dungan nga giaprubahan sa World Bank niining Hunyo ang upat ka pakete sa pautang nga mikabat og $1.14 bilyon, aron hulipan ang grabeng kakulangon sa badyet sa rehimeng Marcos. Ginagamit karon ang mga pautang aron iduso ang mga palisiya sa ekonomiya aron labaw pang palapdon ang interes sa langyawng mga kapitalista ug mga kasosyong burgesya-kumprador ug agalong yutaan, sa kadaut sa panginabuhian sa masang anakpawis ug yanong mga Pilipino.

Ilalum sa papet nga rehimeng Marcos, labaw pang migrabe ang kahimtang sa Pilipinas isip semikolonya sa US nga walay tinuod nga kagawasan. Ang kapin 125 ka tuig nga kontrol ug dominasyon sa US ang pinakaugat kung nganong naglunang sa krisis, atrasado, agraryo, dili industriyalisado ug dili makabarog sa kaugalingong tiil ang Pilipinas. Mas hugot karon nga ginagamit sa US ang dominasyon niini sa pulitika, ekonomiya, militar ug kultura aron ipapahamtang ang interes niini sa Pilipinas ug sa tibuok rehiyon sa Asia.

Kinahanglang ipanghingusog sa katawhang Pilipino ang pagbasura sa EDCA, sa VFA, sa Mutual Defense Treaty ug sa tanang dili patas nga kasabutang militar sa US. Walay tinuod nga soberanya ang Pilipinas samtang giharian kini sa gahum militar sa US. Kinahanglang makigbisog ang katawhan aron ilingkawas ang Pilipinas gikan sa kontrol sa US ug palambuon ang kapasidad sa nasud nga panalipdan ang kaugalingon. Makab-ot lamang kini kung adunay tinuod nga ekonomikanhon ug pulitikanhong kaugalingnan ug hingpit nga nasudnong kagawasan ang Pilipinas.