Ginhukman sang International People’s Tribunal (IPT) sini nga Mayo 18 nga may sala ang rehimen Duterte kag Marcos Jr, ang gubyerno ng Rebublika ng Pilipinas (GRP), kag ang US nga gintiglawasan ni Joseph Biden, sa paglapas sa mga tawhanon nga kinamatarung sang mga Pilipino, kag sa internasyunal nga makitawhanon nga laye.

Ang IPT ang isa ka pangkalibutanon nga hukmanan nga ginabug-os sang mga ligal nga eksperto nga naga-imbestigar sa mga paglapas sa tawhanon nga kinamatarung kag internasyunal nga makitawhanon nga laye sa nagkalain-lain nga pungsod. Gintukod ini sadtong 1979 kag nakahikot na sang 46 ka sesyon, kabahin ang anom bahin sa Pilipinas.

Sandig kay Severine de Laveleye, myembro sang Chamber of Representatives sang Belgium, kag isa sa mga huwes sang IPT subong nga tuig, napamatud-an sa ila nga paghukom nga nagapadayon halin sa nagligad nga rehimen Duterte tubtob sa subong nga rehimen Marcos ang sistematiko nga paglapas sa mga tawhanon nga kinamatarung sang mga kritiko sa pagdumalahan, nga suportado sang US.

Pamatuod diri ang mga nalista nga kaso sang pagpanilag, pamahog, pag-abdak kag pilit nga pagkadula, pagpatay kag pagmasaker sang Armed Forces of the Philippines (AFP) sa mga sibilyan nga kritiko sang gubyerno sa idalom sang counterinsurgency program sang duha ka rehimen.

Pila sa mga kaso nga tingkad sa paghukom ang pagmasaker sang AFP sa mga sibilyan, kabahin na ang pamilya Fausto sa Negros, ang mga Tumandok sa Panay, kag ang boluntir nga mga manunudlo sang mga eskwelahan nga Lumad sa Mindanao.

Magluwas pa diri ang aerial bombings sa mga komunidad nga ginadikit sang militar sa Bagong Hukbong Bayan (BHB). Sa record sang Karapatan, may yara sang 378,203 ka biktima sang paglapas sa tawhanon nga kinamatarung nga kaangot sa mga pampamomba sa idalom sang rehimen Duterte, samtang 27,391 naman sa idalom sang rehimen Marcos.

Kabahin man sa ginhukman sa tribunal ang mga kaso sang indi makitawhanon nga pagkabig sang militar sa mga katapo sang BHB. Napamatud-an sa ila paghukom nga padayon sa gihapon ang pagpatay sang militar sa mga hangaway sang BHB nga hors de combat ukon wala sang ikasarang nga magbato. Magluwas pa diri, may nadokumento man nga mga kaso sang paglapas sang militar sa mga bangkay sang mga ginpatay nga mga rebolusyonaryong hangaway.

“Ang kadamuon kag kasunson sang kasubong sini nga mga kaso ang makapamatuod nga ginahimo ini isip kabahin sang patakaran sang GRP,” dugang sang mga huwes.

Kaangot sini, ginhatagan tum-ok man sang IPT ang pagsuporta sang US sa programa nga kontra-insurhensya sang gubyerno sang Pilipinas, nga suno sa ila naghalin sa estratehiya sang US.

Matandaan nga isa sa mga katuyuan sang Balikatan exercises ang pabaskugon ang sa ila kahandaon sang GRP sa counterinsurgency. Magluwas pa diri, naglab-ot na sa $1.14 bilyon ang bili sang kagamitan militar nga gintigana sang US sa Pilipinas.

Samtang, gin-uyunan sang mga grupo sa tawhanon nga kinamatarung sa Pilipinas ang hukom sang IPT.

“Ginpaslaw na sang lokal nga mekanismo ang pagpangita sang hustisya sang mga biktima diri sa Pilipinas, amo nga tuman nga dako nga patag ang International Peoples’ Tribunal para makaangkon sang kahigayunan ang mga biktima nga pamatian ang mga kaso sang paglapas sang administrasyong Duterte kag Marcos Jr sa tawhanon nga kinamatarung nila,” hambal ni Atty. Sol Taule, abogado para sa grupo nga Karapatan sa isa ka press conference.

Katuyuan sang mga grupo sa tawhanon nga kinamatarung nga ipalapnag ang hukom sang IPT sa mga komunidad kag iban pa nga mga organisasyon, kag dal-on ini sa Kongreso, isip kabahin sang ila aksyon para mapasabat ang mga may kahilabtanan sa mga paglapas sa tawhanon nga kinamatarung sa idalom sang duha ka rehimen.

“Sa pagbalik naton sang hukom sang IPT sa mga komunidad, ipa-athag naton sa aton nga mga kasimanwa nga kinahanglan sang padayon nga edukasyon kag paghulag para sa proteksyon kag pagsulong sang aton nga mga kinamatarung,” hambal ni Raymond Palatino, pangkabilogan nga tiglikom sang Bagong Alyansang Makabayan.