Wala-tuo nga pagbatikos ang naagum sang rehimen Marcos sang ginpangapinan sang mga upisyal sini ang ₱21/kaon ukon ₱64/adlaw bilang talaksan sang gutom kag ₱91/adlaw bilang talaksan sang kapigaduhon. Gamit ini, ginapagwa ni Marcos nga indi na “pigado sa pagkaon” ang isa ka 5-ka tawo nga pamilya nga nagagasto sang ₱9,581/bulan. Gamit ang gin-imbento nga mga presyo kag sukot, ginapabugal sang subong nga rehimen nga “nagnubo” ang isip sang naga-antus nga mga Pilipino halin 18.1% sadtong 2021 padulong sa 15.5% sadtong 2023.

Para panubuon ang talaksan sang kagutuman, ginbag-o sang gobyernong Marcos ang unod sang “subsistence food basket” ukon listahan sang mga pagkaon para mabuhi ang tawo. Halimbawa sini ang pagtalana sang nudels bilang sud-an kag monggo nga may uga balinghon bilang kuluhaan sang protina, sa baylo nga isda ukon karne, nga ginkakas sa listahan. Ginbuhinan na ang unod sang basket, gin-imbento pa ang presyo, pareho sang ₱7/pakete para sa nudels imbes nga ₱11/pakete kag ₱4 para sa kape nga 3-in-1 imbes nga ₱8 kon baklon nga pautay-utay.

Ginpagamay sang mga upisyal ni Marcos ang gasto nga “indi pagkaon” pareho sang pabalay, tubig, kuryente, plete, serbisyo medikal kag iban pa nga sandigan nga kinahanglanon. Layo ini sa kamatuoran, tungod sukot pa lang sa kuryente sang ordinaryo nga pamilya, halos maubos na ini. Sadtong Hunyo, nagabayad na sang ₱1,890.32 (₱60/adlaw ukon ₱12/tawo) ang isa ka pamilya nga nagakonsumo lang sang 200kwh/bulan. Indi makaigo ang bilin nga ₱15 para sa minimum nga pakadto-pabalik nga plete.

Magluwas sa katuyuan sini nga magtuga sang naga-uswag nga kahimtangan sang pumuluyo, ang manipulasyon nga ini sa estadistika ang pamaagi para labi nga butungon papanaog ukon punggan ang pagsaka sang suhol kag sweldo sang mga mamumugon kag empleyado. Ginagamit ini nga rason para punggan ang paghatag sang signipikante nga pagsaka sa minimum nga sweldo, nga ginagamit man nga basehan para punggan ang pagsaka sang sweldo sang mga mamumugon nga may kahanason. Tungod sini, padayon nga nagasarurot ang lebel sang palangabuhian sang masang mamumugon, mangunguma, mga empleyado kag ordinaryo nga pumuluyo.

Sadtong 2023, gintalana lang sang estado ang pungsodnon nga talaksan sang kapigaduhon sa ₱13,873/bulan ukon ₱462.43/adlaw. Halos katunga lang ini sa pagbanta sang Ibon Foundation nga ₱26,210/bulan ukon ₱873.66 kada adlaw (nga katumbas sang ₱1,207 nga inadlaw nga sweldo sa 5-adlaw sa semana nga pagtrabaho). Ginagamit sang rehimen Marcos ang tuman ka nubo nga talaksan nga ini sang kapigaduhon agud hatagan katarungan ang sinsilyo nga dugang sweldo nga ₱35/adlaw sadtong 2023 kag ₱40/adlaw subong nga 2024.

Mas malala pa diri ang ginapatuman nga “two-tier” ukon duha ka andana nga sistemang pasweldo nga ginsugdan sadtong 2012 una sa Southern Tagalog. Ginatalana ang una nga andana nga mas manubo sa minimum nga sweldo ukon sa masami nga ginabaton nga sweldo sang mga mamumugon sa rehiyon, bagay nga labi nga nagabutong sa sweldo sang mga mamumugon. Ang ikaduha nga andana nga kuno igabase sa produktibidad, ang gintalana lang sa kapritso sang kapitalista kag kinahanglan pa nga i-agi sa negosasyon.

Makabuhi nga sweldo batuk sa kapigaduhon

Sa pagtuon sang Ibon, mas reyalistiko nga lantawon ang isip sang mga pamilyang Pilipino nga nagakabuhi sang mas manubo sa makabuhi nga sweldo para makita ang matuod nga dagway sang kapigaduhon. Hambal niya, yara sa 13.7 milyon ka pamilya ang nagakabuhi sa ₱23,000/bulan panubo. Samtang, ang 19.2 milyon nga nagakabuhi sa ₱29,000/bulan panubo ang mahimo makabig nga nakatungtong sa “poverty line.”

Sandig sa kalkulasyon sang Ibon, indi magnubo sa ₱26,261/bulan ang kinahanglanon sang isa ka 5-ka tawo nga pamilya para mabuhi sang desente. Pinakadako nga bahin sini ang magakadto sa gasto sa pagkaon (₱13,740), sunod ang balay (₱4,666), kuryente, tubig, LPG, iban pa (₱2,722), iban pa nga serbisyo (₱1,788) kag transportasyon (₱1,487). Ang nabilin (₱1,851) ang pagabahinon para sa gamit sa balay, komunikasyon, gasto sa ikaayong lawas, panapton, edukasyon, espesyal nga mga okasyon, pang-inom, panglingaw-lingaw, pang-alkansiya kag iban pa.

Sa isa ka pagtuon naman sang Ateneo Policy Center sadtong Agosto, magakinahanglan ang isa ka pamilya sang indi magnubo sa ₱693/adlaw (₱20,790 kada bulan ukon ₱138.66/tawo) para pa lang sa pagkaon. Ini para masabat ang rekisito nga dyeta nga gintalana sa “Pinggang Pinoy” sang Food and Nutrition Research Institute (FNRI) sang estado. Gamit ang pinakabarato nga mga panakot, natukiban sang pagtuon nga nagabili sang indi magnubo sa ₱46.20/kaon ang makabig nga masustansya nga dyeta sa National Capital Region, samtang ₱43.80/kaon naman ang sa iban nga bahin sang pungsod.