Halin Enero tubtob Agosto subong nga tuig, halos kada duha ka adlaw may yara sang ginalunsar nga war games ang mga pwersang militar sang US sa kadutaan, kahawaan kag katubigan sang Pilipinas. Upod nila ang mga kaalyado nga pwersang militar kag mga tawo-tawo sini nga Armed Forces of the Philippines (AFP). Nalista ang mga war games nga ini sa sulod sang indi magnubo sa 105 sa 244 ka adlaw, kon sa diin pinakamadugay kag wala lak-ang halin Abril 7 tubtob Hunyo 21 (76 ka adlaw). Sa kabilogan, nakigbahin sa mga ini ang indi magnubo sa 21,000 ka tropang Amerikano, mga soldado nga Australian, Canadian, Japanese, French kag iban pa nga mga dumuluong nga tropa.

Indi pipila ka higayon nga dululungan ang duha tubtob tatlo ka war games sa pungsod. Paagi sa mga ini, permanente na nga nagatinir ang mga tropang Amerikano sa pungsod. Bag-o kag pagkatapos sang mga war games, wala-tuo nga pagsinapol, pagpangandam kag inspeksyon ang ginapatigayon sang dumuluong nga mga upisyal militar sang US sa AFP, Department of National Defense kag Malacañang.

Sobra nga ginagamit sa mga war games nga ini ang siyam ka permanente nga base militar (gintawag nga “EDCA site”) nga hayagan sa publiko kag indi magnubo sa pito ka mga likom nga pasilidad sini sa pungsod. Nakapabilin man ang tropang Amerikano sa tabon sang mga “humanitarian assistance” kag “disaster response” kag sa panahon nga nagakay-o sang mga barko nga nabal sini sa Subic Freeport.

Mga war games

Sa sulod sang walo ka bulan, ginlunsar sang US ang tatlo ka serye sang Multilateral Maritime Cooperative Activity (MMCA) nga subong nga tuig lang ginsugdan. Ginpatigayon ini sadtong Abril 7, Hunyo 16-17 kag Agosto 7-8 sa West Philippine Sea (WPS) nga gintambungan sang US, Japan, Australia, Canada kag Pilipinas. Antes sini, ginlunsar sang US ang bilateral nga Maritime Cooperative Activity (MCA) sa WPS sa tunga sang AFP kag US Indo-Pacific Command. Una nga ginlunsar ini sadtong 2023 kag ginpatigayon ang sunod nga mga serye sadtong Enero 3-4 kag Pebrero 9. Ginlunsar naman ang “pagpatrolya” sang US kag Pilipinas sa kahawaan sang WPS sadtong Pebrero 19.

Upod ang Japan, ginlunsar sa WPS ang Bilateral Maritime Cooperative Activity sadtong Agosto 2. Halos isa ka bulan ini pagkatapos pirmahan sang Pilipinas kag Japan ang Reciprocal Access Agreement sadtong Hulyo 8. Wala pa naratipikahan sang Senado ang tratado nga ini.

Pinakadako sa mga war games ang Balikatan 39-24 kon sa diin nagtambong ang 16,000 ka tropang Amerikano, 200 ka soldado nga Australian, kag tropa nga French. Nagtambong bilang tumalan-aw ang mga tropa sang 14 ka pungsod.

Pinakalawig sa mga war games ang Salaknib 2 nga ginlunsar halin Mayo 11 tubtob Hunyo 10, nga gintigayon sa Nueva Ecija kag Isabela kag gintambungan sang 1,644 ka soldado nga Amerikano. Naglawig naman sang 40 ka adlaw ang Kasangga 24-1 nga bilateral nga war games sang Pilipinas kag Australia halin Mayo 13 tubtob Hunyo 21.

Duha ka serye sang war games pangkahawaan nga Cope Thunder naman ang ginlunsar sang US, isa sadtong Abril kag isa sadtong Hulyo.

Pagpanago sa “humanitarian mission”

Wala-tuo ang mga “humanitarian mission” sang tropa sang US sa Pilipinas para himuon nga “normal” ang presensya sang mga soldadong Amerikano sa mga sibilyan nga komunidad.

Pinaka-ulihi sa mga ini ang “humanitarian mission” sa idalom sang Pacific Partnership 2024-2 sadtong Agosto 1-14 sa Legazpi City, Albay. Ika-20 ka beses na nga ginlunsar ang nasambit nga aktibidad sa gintawag nga “pinakadako nga multinasyunal nga humanitarian assistance and disaster relief preparedness” sa Indo-Pacific.

Nagdungka sadtong Hulyo 30 sa Legazpi City ang barkong nabal sang US, ang City of Bismarck, nga sakay ang 500 ka soldado nga Amerikano, Japanese kag South Korean para sa nasambit nga aktibidad. Sa Legazpi City nagpadihot ang mga Amerikano sang konsyerto sa mga mall. Nakimartsa man sila sa ginlunsar nga parade sang Ibalong Festival sa syudad. Antes sini, nakigbahin sila sa palagwaon nga pagpananom sang mga puno sa tiilan sang Bulkan Mayon kag konstruksyon sang hulot-buluthuan sa Legazpi Port Elementary School.

Kabahin man sa mga “humanitarian mission” ang “clearing operations” sang mga soldadong Amerikano sa Basco Port sa Barangay Chanarian, Basco nga natapos sadtong Hunyo. Ang matuod nga intensyon sini ang kay-uhon ang Basco Port agud nga magamit sang mga tropang Amerikano para sa mga war games. Ang Basco Port ang naga-isahanon nga pier padulong sa mga isla sa na-aminhan nga bahin sang Batanes, kabahin ang Mavulis Island, lapit sa Taiwan, nga tuyo patukoran sang US sang mga pasilidad militar, dulungkaan kag talaguan sang mga armas pang-gyera.