Ipinahayag kahapon, Pebrero 13, ng mga komunidad ng katutubo sa Sitio Dalicno, Barangay Ampucao, Itogon, Benguet ang kanilang pagtutuol sa Application for Production Sharing Agreement 103 (APSA 103) ng Itogon-Suyoc Resources, Inc (ISRI), isang kumpanyang pagmamay-ari ng Apex Mining Corporation Inc ni Enrique Razon Jr sa kanilang lupang ninuno. Anila, maraming iregularidad sa proseso ng pagkuha ng Free, Prior and Informed Consent (FPIC) ng National Commission on Indigenous Peoples (NCIP) sa kanilang komunidad.

Sa isang press conference na pinangunahan ng Dalicno Indigenous Peoples Organization (DIPO), ibinunyag ng mga residente ang pagmanipula ng NCIP para makuha ang bogus na FPIC mula sa mga nakatatanda ng tribu. Noong Enero 29, naghain ng petisyon ang mga residente ng Dalicno para kundenahin ang pagbabasura ng NCIP sa kasong inihapag nila para bawiin ang FCIP. Anila, hindi sapat ang ibinahaging impormasyon sa mga asembliya na humantong sa pirmahan ng Memorandum of Agreement (MoA) noong Setyembre 20, 2023.

“Hindi kami sang-ayon na walang batayan ang aming reklamo,” pahayag ni Regina Sidor, pangkalahatang kalihim ng DIPO. Aniya, hindi kinuha ng NCIP ang pagsang-ayon ng mga apektadong komunidad, na siyang nararapat at dati nang proseso sa Itogon.

“Sa dating mga proseso ng FPIC, tulad ng para a Binga Dam project at sa Sal-angan Hydropower project, ang desisyon ng mga nakatatanda ng Itogon ay nakabase sa desisyon ng mga apektadong erya,” paliwanaag ni Sidor. Pero sa kaso ng APSA 103 FPIC, tanging ang mga elder na Itogon Indigenous Peoples Organization (IIPO) na inawtorisa ng NCIP ang gumawa ng desisyon nang walang pagsaalang-alang sa paninindigan ng komunidad na direktang tatamaan ng negatibong mga epeto ng proyekto, aniya.

“Hinati ng usaping ito ang mamamayang Itogon. Ang komunidad ng Dalicno, na nag-organisa sa sarili sa DICO, ay binalewala bilang ‘breakaway group’ at pinalabas na masama ng kunwa’y mga ‘awtorisadong mga indigenous organization.’ Gayunpaman, naninindigan ang Dalicno…bilang lehitimong stakeholder dahil ang lupa, buhay at kabuhayan nila ang nakasalang (sa proyekto),” pahayag ng organisasyon.

“Nananawagan kami sa aming kailian (elders) na pakinggan kami at tumanaw nang lampas sa mga nakasulat sa batas ng FPIC. Lagi’t lagi na itong minamanipula, katulad nang naranasan natin sa nakaraan,” ani Sidor. “May banta sa ating mga tahanan, pamana, at ating mga buhay kaya wag tayong malinlang,” aniya. “Ang paninindigan laban sa APSA 103 ay malinaw na deklarasyon na walang FPIC.”

#SaveDalicno

Sasaklawin ng APSA 103 ang 581 ektaryang lupang ninuno sa mga barangay ng Ampucao, Poblacion, at Virac sa Itogon, Benguet. Sasakupin ng mga operasyon ng pagmimina ang buong sityo ng Dalicno, kasama ang kanilang mga pinagkukunan ng tubig, sagradong mga libingan, mga paaralan at mga simbahan na tinawag na mga “built-up zone.”

Hindi naniniwala ang mga taga-Dalicno na dahil lamang na nakalagay sa MOU na magiging “no mining zone” ang mga “built-up zone” at magiging “buffer zone” naman ang watersources ay hindi ito maapektuhan ng mina. Anila, kitang-kita ang epekto ng pagmimina, laluna ng Apex Mining na may-ari ng ISRI, sa kagaganap na landslide sa Masara, Maco, Davao de Oro.

Tulad ng APSA, saklaw ng mga operasyon ng Apex ang buong Masara at katabi nitong barangay na Theresa kahit pa sinasabi nitong isang kilometro ang layo ng landslide sa isang “aktibong mina.”

Ano pa man ang sabihin ng kumpanya at kanilang mga abugado sa ngayon, saklaw pa rin ng mining permit nila ang buong 581 ektarya, ayon sa mga taga-Dalico.