Read in: English

Atty. Desiree Pontejos
Commission on Human Rights-Region 8

Atty. Pontejos,
Mapaso nga pagbati!

Ginpapaabot namon ini nga surat agud manawagan ha iyo upisina nga ipursige an imbestigasyon ha paggamit hin lahos-ha-kinahanglan nga pag-atake han Armed Forces of the Philippines (AFP) ha ira airstrike kontra ha usa nga yunit han Bagong Hukbong Bayan (BHB) hadin Agosto 16 ha Brgy. Osmeña, Dolores, Eastern Samar.

Ginpamatian namon hin maupay an iyo interbyu ha radyo hadin Agosto 21 ha DYVL Aksyon Radyo “Balitang Bayan.” Natuod kami nga ha pagpatuman hin airstrike, naghimo an mga elemento han AFP hin panalapas ha internasyunal nga makatawo nga balaud partikular ha mga probisyon hiunong ha paggamit hin lahos-ha-kinahanglan nga kusog ha kakontra nga pwersa, sugad liwat an pagprotehir han katungod han mga hors de combat ngan mga sibilyan nga komunidad nga apiki ha lugar han atake.

1. Gin-amin mismo han AFP nga naghimo hira hin panmomba tikang ha kahanginan, pangistraping ngan panganyon tikang alas-4 han aga tubtub alas-5 han kulop. Basar ha mga patikang nga report, tulo nga helicopter ngan usa nga fighter jet han Philippine Air Force an gin-gamit ngan ginmobilisa gihap an mga tropa han 52nd Infantry Batallion ngan han 78th Infantry Batallion para ha atake ha ubos (ground attacks). Natuod kami nga sobra-sobra ini nga pangatake kontra ha gintatantiya nga target nga 50 nga Pula nga mangaraway. Bisan kun sidngon pa nga an gintarget nga yunit han BHB ginkokomponer hin puro mga maupay an kalawas nga mga combatant o armado nga mangaraway (nga kinahanglan la gihap maberipikar han report han natutungdan nga yunit han BHB), gumamit la gihapon an AFP hin lahus-lahusan ha kinahanglan nga pwersa para han ira atake.

2. An mga “smart bomb” nga ginsusuplay han militar han US ha Pilipinas ngan ha mga nasud sugad han Afghanistan, Pakistan, Palestine, Yemen, ngan Syria pauru-utro na nga naproybaran nga nagdudurot hin hiluagan nga pagkamatay han mga sibilyan. Sanglit, ha luyo han pinakaabante nga teknolohiya nga katin yana han AFP (sugad han mga drone nga gin-amin nira nga gin-gamit ha presiso nga pagtudlok han target), an mga “smart bomb” nga gin-gamit ha Dolores unob nga waray kapas paglainon an mga lehitimo nga target ha mga sibilyan, hors de combat ngan mga priso han gerra. An usa nga “smart bomb” poyde magdurot hin dako nga destroso ha hiluag nga radius ngan akos hibangon an bisan hin-o sulod hini nga radius, armado man o diri. Tiunan-o nasisiguro han AFP nga waray mga sibilyan, hors de combat o priso ha gerra sulod han radius han bumuto an ira mga “smart bomb”?

3. Mayda sadang nga rason agud ipursige an imbestigasyon ha posible nga kahibangan ha mga sibilyan nga gindurot han airstrike han AFP. Usa nga report tikang ha Manila Bulletin an nagpakita hin ritrato hin usa nga projectile nga nakaluho han usa nga balay ha apiki nga sibilyan nga komunidad. Maupay nala nga waray ini bumuto. Kundi an AFP gindiwara la gihap nga ira ini nga projectile ngan an peligro nga gindurot hini ha mga molupyo.

Ngan bisan kun sumering kita nga an airstrike han AFP waray gindurot nga direkta nga kahibangan ha mga sibilyan, an 13 kaoras nga panmomba, pangistraping ngan panganyon ha usa nga lugar nga tulo la kakilometro an kahirayo ha pinakaapiki nga barangay, magdudurot la gihapon hin psychological nga trauma ha mga residente.

Kunta makunsidera liwat niyo nga ha presente, makukurian an mga nakapalibot nga sibilyan nga komunidad nga personal nga magsalawad hin kaso ha iyo upisina diri la durot han presensya han militar nga nagkokontrol han gios han mga sibilyan kahuman han panmomba, kundi tungod liwat ha mga restriksyon ha pampubliko nga transportasyon dara han pandemya. Lugod, dugang nga kinahanglan nga an CHR-Region 8 an magpursige han imbestigasyon didto mismo ha lugar han insidente ha pinakadagmit nga panahon.

Antes pa man an panmomba hadton Agosto 16, an AFP ilarum kan Rodrigo Duterte nag-iimplementar na hin “scorched earth policy” ha ira mga pankombat nga operasyon kontra ha mga rebolusyunaryo nga pwersa. Yana pala nga 2021, nakagrekord na kami hin diri mamenos ha duha nga kaso hin paturapak nga pangatake (kalakip an dudrungan nga panmomba tikang ha kahanginan, panganyon, ngan paturapak nga pamusil) han mga pwersa han AFP ha Dolores, diri mamenos ha tulo ha Eastern Samar, ngan 15 ha bug-os nga rehiyon.

Nananawagan kami ha iyo upisina nga dagmit nga imbestigaran ini nga mga kaso, kalakip an damo nga kaso hin pangharas, pwersahay nga pagpasurender ngan panalapas ha tawhanon nga katungod nga ginhihimo han AFP ha tahub han Retoled Community Support Program nga mga operasyon ha Dolores tikang pa hadton Mayo, nga nahihitabo gihap ha ngatanan nga prubinsya ha Eastern Visayas.

Naiintindihan namon nga nahiagum liwat an Commission on Human Rights hin panarhug ngan red-tagging han AFP. Nagpapatuman an rehimen Duterte hin “whole-of-government” (“bug-os-nga-gubyerno”) nga daup ha pagsolbar ha armado nga sumpakiay kun diin ha aktwal, an iya sibil-militar nga hunta nga ginpapamunuan han National Task Force to End Local Communist Armed Cnflict (NTF-ELCAC) nagamit hin pwersa pinaagi han panarhug ngan intimidasyon, agud pwersahon an mga independyente nga institusyon sugad han iyo upisina nga pumartisipar ha ira brutal ngan kontra-kamurayawan nga kampanya “kontra-insurhensiya”.

Nananawagan kami ha iyo upisina nga manindugan ha iyo prinsipal nga mandato nga imbestigaran ngan panalipdan an katawhan kontra ha ngatanan nga porma hin panalapas ha tawhanon nga katungod, labina an mga ginhihimo han mga pwersa han estado nga panalapas ha sibil ngan pulitikal nga katungod.

Naglalaum kami han iyo madagmit nga kabatunan.

Ginpirmahan,

National Democratic Front of the Philippines-Eastern Visayas