Kunkundenaren ti New People’s Army (NPA)-Cagayan ti nabiit a pablaak ken inuulbod ti lokal a gobyerno iti Cagayan kanaig iti panangited da kano iti trabaho kadagiti “sumukong dating rebelde” ita a tawen. Babaen iti PTF-Elcac ken Local Peace Panel nga idadauloan mismo ni Manuel Mamba, tinudingan kas rebelde dagiti kameng ti Anakpawis, Kaguimongan ken dagiti mannalon a nagtignay ken nangilaban kadagiti karbengan ken kalikagum da, nangruna iti tiempo iti kalamidad ken didigra.

Ilawlawag ken paspasingkedan ti NPA-Cagayan a mannalon ken sigud nga aktibista dagitoy, saan a “rebelde.” Ken kangrunaan iti amin, awan ti “rebelde” a simmuko kadaytoy umuna ken maikadua a kwarto iti tawen, ken saan nga armas ti NPA dagiti “insuko”, kasinnupadi iti iparparayag dagiti militar ken pulis. Dagiti inparang da a “surenderi” kano ket nababayagen nga awan iti intar ti NPA. Dagiti met senior citizens a “rebelde” a nagtignay kano idiay Marag idi ket tiempo kupong-kupong pay laeng nga awanen iti intar.

Ti panangipaidam ti PNP kadagiti nagnagan ken impormasyon dagiti ibagbaga da a “surenderi” ket nalawag laeng a pakakitaan nga inuulbod ken parparbo ti katatao dagiti tinudingan da kas “surenderi.” Ngem nu sukisuken a nalaing basar kadagiti naglabas a report iti PNP, dagiti mannalon iti Abulug, Alcala, Allacapan, Buguey, Amulung, Baggao, Lal-lo, Piat, Pamplona, Rizal, Sanchez Mira, Sta Teresita kdpy nga ili a dimmanon iti nasurok 160 katao – manipud laeng idi maudi a lawas iti Pebrero inggana iti agdama – a nangiyuna para iti relief operations idi bagyong Ompong ken Lawin, nangilaban iti excise tax iti tabako, nangibasura iti back accounts iti NIA ken nangipababa iti interes iti pautang ket isu ti binirngasan da kas “simmuko a rebelde.” Ngamin, awan sabali nga accomplishment a maipanakkel ti PNP-Cagayan nu di ket dagiti daan ken recycled a tattao ken datos. Kasilpo na, agkamkamakam pay ti AFP para iti maireport to segun iti inkeddeng da a dedlayn nga ita a bulan ket maparmek amin dagiti panlaban nga yunit iti NPA.

Ubbaw nga E-CLIP

Laksid a nasagsagen dagiti iparparayag da a “surenderi” a namin-anon nga inpresentar iti publiko, dakkel a pagkwartaan ken pagkurakutan iti militar ken reaksyunaryo a gobyerno ti E-CLIP wenno ti programa a panagpasuko kadagiti sibilyan. Malaksid a nagbuntog ti panagproseso kam pay idi kadagiti dokumento para iti nasao a programa, maregmeg laeng nu arigen dagiti kari a livelihood ken financial assistance kumpara iti nailatang a badyet iti daytoy. Mayaten nu adda gungguna dagiti “surenderi” a dua kilo a bagas ken maysa lata sardinas. Ken saan met a panagtagibassit ngem parais-is iti kubeta iti munisipyo wenno kapitolyo ti nagtinnagan a trabaho iti kaaduan a “surenderi” nga ibagbaga da. Adayo nga amang iti inkeddeng a gungguna a ₱60,000.00 tunggal maysa a “rebelde.” Daytoy ti pagbakbaknangan dagiti opisyal ken heneral ti militar ken pulis isu a saan nga agpatpatingga ti kannigid-kannawan a “panagpasuko” kadagiti sibilyan. Agasem ‘ta ₱9.6 milyon a gatad para kadagiti amin a “napasurender” da iti unos laeng iti innem a bulan!

Sipud nabukel ti EO70 ken NTF-Elcac, nainstitusyunalisan ti peke-pwersado a panagpasurender kadagiti aktibista, nangruna kadagiti dasig nga anakling-et. Atiddogen iti kaso ti 5th ID ken RTF-Elcac iti malisyoso ken arbitraryo a Red-tagging ken terrorist-labeling. Kadaytoy laeng napalabas a bulbulan, killaat nga inparang kas surenderi dagiti mangmangged iti kaunasan idiay Isabela, nga awan pulos pammalubos ken kaammoan dagiti maseknan. Babaen iti sigud a taktika da a panagsensus wenno attendance kadagiti ipapaayab da nga aktibidad, dagiti dimmar-ay ken nangited iti personal nga impormasyon ket pinagbalin da “rebelde” ken “surenderi.”

Awan ti rumbeng nga “isuko”

Dagiti laeng napepeklan a kriminal ti nasken a sumuko kas kada Rodrigo Duterte ken Marcos Jr a napaneknekan iti International People’s Tribunal a nagbasol iti krimen iti gubat (war crimes). Ngem nu dagiti nakukurapay ken maidaddadanes nga umili a mangilablaban para iti narang-ay a panagbiag ket awan ti rumbeng nga isuko na. Ta umuna iti amin, saan a dakes ken saan a krimen ti iruprupir da.

Demokratiko a karbengan ti umili a Pilipino a tumipon ken lumaok kadagiti organisasyon ken timpuyog (politikal, espiritwal, pang-ekonomiya) a kayat da a pakapaunegan. Nainkalintegan ti dangadang nga isaysayangkat iti umili ta naindaklan a panggep na daytoy a ruk-atan ti dana para iti gimong nga adda pudpudno a demokrasya, wayawaya ken hustisya. Saan a terorismo iti panangirupir iti kalintegan. Kasta met a saan a terorista dagiti mangilablaban ken magitantandudo iti singasing iti nalawa nga umili para iti pudno a reporma ti daga, desente a trabaho para iti amin, nangato a sueldo, libre ken dekalidad nga edukasyon ken panagpaagas, ken panangpunas iti kultura iti impunidad.

Inggana agraraira ti pangkagimongan nga inhustisya, saan a malapdan nga adda latta iti agtignay ken mangilaban para kadagiti karbengan. Nangruna ta nalawlawag ngem init a makitkita ken mapadpadasan iti umili ti saan a panagpapada-pada, kriminal a panangbaybay-a iti gobyerno ken ranggas iti estado. Dagitoy a panagsagaba ket saan a maep-epan iti sangapirit a relip wenno maay-ayo iti panagpasemento iti mano dippa a lasong-lasong a kalsada. Panagsasao pay ngarud iti dadduma, “Ag-NPA kami pay laeng ngarud sakbay kam’ maaddaan iti trabaho wenno matulungan iti gobyerno.”