Daghang pagdayeg ang giyawyaw sa mga reaksyonaryo kalabot kang Gen. Fidel Ramos sukad migawas ang balita sa iyang kamatayon. Silang tanan nagpasidungog kang Ramos tungod sa giingong “kalig-on” sa nasud ug gihimo kini nga “tiger economy.” Ang halapad nga masa sa katawhang Pilipino, bisan pa man, nahibulong niini nga mga pagdayeg, tungod kay bugtong pag-antus lamang ang ilang mahinumduman sa panahon sa rehimeng Ramos. Tungod niini, natukmod kami nga maghatag og usa ka mas kritikal nga panglantaw aron tul-iron ang maong pagsulay sa pagpanindot sa iyang rehimen.

Kung maghimo kita og usa ka obhetibong pagtimbang-timbang, makaingon kita nga sa tibuok kinabuhi ni Gen. Fidel Ramos, anaa ang 99% sa iyang panahon pabor sa pasistang diktadurya ug sa neoliberal nga rehimeng palisiya. Sa iyang dungog, sa usa ka lumalabay nga higayon sa kasaysayan midapig siya sa katawhan, sa dihang iyang gibiyaan ang diktaduryang Marcos. Kadaghanan sa mga reaksyunaryong pulitiko nga nahimong mga ituy-itoy sa naghari karon nga rehimeng Marcos II, bisan pa, matngong nilikay sa paghisgot niini nga kamatuoran, bisan og ang tinuod nga laraw ni Ramos mao ang pagluwas sa nagharing semikolonyal ug semipyudal nga sistema atubangan sa pagbagsak sa diktaduryang Marcos.

Sulod sa 14 ka tuig, iyang gidepensahan ang diktaduryang Marcos ug nagsilbing usa sa mga nag-unang tigpatuman sa balaod militar. Siya ang nangulo sa PC-INP (Philippine Constabulary-Integrated National Police), ang pwersa sa kapulisan ubos sa militar, nga notoryus sa mga maduguong krimen sa masaker ug pagpamatay, ilabina sa kabanikanhan.

Isip chief-of-staff ug defense secretary ubos sa rehimeng Aquino I, ug hangtud nahimong presidente, nagpahamtang si Ramos og tulo ka kampanya sa pagpanumpo batok sa katawhan ug sa ilang mga rebolusyonaryong pwersa (Oplan Lambat Bitag I, II ug III) nga gipatuman ubos sa giya sa militar sa US ug sa doktrina niini nga “low-intensity conflict” (ubos nga intensidad sa panagbangi). Iyang gidumalahan ang pagtukod sa mga armadong grupong vigilante (sama sa Alsa Masa) ug paramilitar nga mga grupo, lakip ang CAFGU (Citizens Armed Forces Geographical Unit), bag-ong ngalan sa gikahadlukang CHDF (Civilian Home Defense Force) panahon ni Marcos. Nakahimo ang militar ug kapulisan og grabeng kalapasan sa tawhanong katungod ubos sa kumpas ni Ramos

Usa ka espesyal nga instrumento sa US si Ramos sa pagresulba sa mga panagbangi sa mga paksyon sulod sa AFP. Ang mga lider sa maduguong mga pagsulay sa kudeta ubos ni Aquino gipapush-up lamang og pipila ka beses isip silot ug gitugutan silang mahimong pulitiko, burukrata, manedyer ug negosyante. Bisag lig-on ang impluwensya sa US, nagpabiling lalum nga nasiak ang AFP sa magkasumpaking lain-laing nagharing pulitikanhong pundok.

Hingpit nga itoy sa Amerika si Ramos. Siya ang orihinal nga “American Boy.” Isip usa ka junior military officer, nagserbisyo siya sa mga gubat interbensyon sa US sa Korea niadtong 1952 ug Vietnam niadtong 1966. Isip presidente, nakigkunsabo siya sa gubyerno sa US aron mabalik ang ekstra-teritoryal nga katungod para sa mga pwersang militar sa US human maekspayr ang Military Bases Agreement ug wala na naamyendahan niadtong 1991. Naghimo siya og “status of forces agreement” ug sa kadugayan nakignegosasyon alang sa Visiting Forces Agreement. Gitugutan niini ang mga pwersa sa US nga gamiton ang bisan unsang bahin sa nasud isip ilang base militar aron maglunsad og mga interbensyon.

Gitinguha ni Ramos nga ipahigayon ang negosasyong pangkalinaw sa National Democratic Front of the Philippines (NDFP), ug sa Moro National Liberation Front, sa tumong nga pasurenderon sila. Milampos siya sa pagsurender sa MNLF niadtong 1997 sa tinguha sa Bangsamoro alang sa kaugalingong determinasyon bugti sa mga mumhong saad. Niadtong 1992, mitugot si Ramos nga mopirma sa gambalay ug mga prinsipyo sa negosasyon sa NDFP, apan hangtud sa katapusan sa iyang termino, nagdumili siya sa pagpirma sa bisan unsang kumprehensibong kasabutan sa substantibong agenda.

Gidayeg sa mga reaksyunaryo si Ramos isip usa ka “great statesman” (banggiitan nga estadista) samtang wala gisambit ang pag-usik-usik niya sa binilyong piso sa mga biyahe niini sa gawas sa nasud uban ang dagkung burgesya kumprador sa kamot sa desperadong pagsulay nga makiglambigit sa langyawng kapital. Kahinumduman kung paunsa napakyas ang “statesman” nga si Ramos sa pagluwas sa kinabuhi sa Pilipinong domestic helper nga si Flor Contemplacion, kansang gibitay sa Singapore niadtong 1995 human sa kwestiyonableng pagtaral.

Isip presidente, giablihan ni Gen. Ramos ang mga ganghaan sa liberalisasyon, deregulasyon ug pribatisasyon nga nagdenasyunalisa sa ekonomiya ug nagpailalum niini sa hinay-hinay nga kamatayon sa kamot sa langyawng multinasyunal nga korporasyon. Gipasiugdahan niya ang islogan nga “Philippines 2000” nga pagahimuon kunong industriyalisabo ang nasud sa tuig 2000. Sa 1995, iyang giduso ang pagpamyembro sa nasud sa World Trade Organization. Sa wala madugay, iyang giablihan ang ekonomiya aron tugutan ang mga langyawng multinasyunal nga magbubu og kapital sa mga pangpublikong yutilidad, mina, retail trade, serbisyong pinansyal, ug uban pang mga bahin sa ekonomiya nga kanhing gitagana alang sa mga Filipino.

Sa wala pagpanumbaling sa singgit alang sa nasyunalisasyon sa industriya sa lana, giduso ni Ramos uban sa kanhing senador Gloria Arroyo ang hingpit nga deregulasyon sa industriya sa lana niadtong 1998. Kining maong balaod naghatag og kagawasan sa kartel sa lana nga diktahan ang presyo sumala sa ilang kahakog sa ganansya. Hangtud karon, nag-antus ang katawhang Pilipino sa mga resulta sa maong mga dayag nga kontra-nasudnong balaod.

Ubos sa islogan sa pribatisasyon, gipangbaligya ni Ramos ang mga kabtangan sa gubyerno, gitugyan ang mga pangpublikong kabtangan ug mga katigayunan sa estado, lakip ang lapad nga yuta sa Fort Bonifacio, sa interes sa langyawng monopolyo ug sa ilang mga kasosyong lokal nga dagkung burgesya-kumprador. Ang tumong mao ang pun-an ang langyaw ug lokal nga utang aron matabunan ang nagkadakung depisito sa piskal ug pamatigayon.

Gitugutan niya ang mga kumpanya nga mangontrata sa mga proyekto sa imprastraktura ug enerhiya ug pribadong pagtukod sa mga upisina ug residential nga mga tore, mga pasilidad sa kalingawan ug mga subdibisyon, kadaghanan niini ang wala napuslan human ang pangkalibutang krisis sa pinansya sa 1997. Dugang pa sa kasabutan sa yuta sa Fort Bonifacio, daghan sa lain pang mga gibaligya naglambigit sa wala pa sukad matupnging korapsyon sama sa PEA-Ameri land deal, nga gihulagway isip “the grandmother of all scams” (kinadak-an sa tanang pagpanglimbong).

Human sa todo-todong pagduso ni Ramos sa liberalisasyon, deregulasyon ug pribatisasyon, gibyaan niya ang Pilipinas nga nagkaguliyang. Ang soberanya sa ekonomiya sa nasud hingpit nga nayatakan. Ang mga mamumuo, mag-uuma ug naghagong katawhan labaw pang naunlod. Ang gituuhanng “tigreng ekonomiya sa Asia” nahimong usa ka “masakitong iring.”

Iyang gisugdan ang nasud sa pagtiurok pinaagi sa neoliberal nga mga palisiyang nagbunga sa taas nga presyo sa mga palaliton, kakuwang sa serbisyo sa gubyerno, ubos nga suhulan, kontraktwalisasyon, kaylap nga kawalay trabaho, kawalay yuta ug pagpahugot sa langyawng kapitalistang kontrol ug dominasyon sa ekonomiya nga nagpadayon hangtud karon.