Pahirap sa kanilang buhay at pagyurak sa kanilang karapatan. Ito ang hatid ng Retooled Comunity Support Program Operations (RCSPO) ng 203rd Infantry Brigade ng Philippine Army sa buo-buong komunidad ng mga katutubong Mangyan. Kasalukuyang nakapwesto ang laking platung pwersa ng RCSPO unit ng AFP sa So. Mantay, Brgy Monteclaro, San Jose, sa So. Batosingit, Brgy Manoot at Brgy Limlim sa bayan ng Rizal ng Occidental Mindoro, So. Mausoy/Sinariri ng Brgy. Panaytayan, Mansalay, sa So. Naswak, Balangkawan at Bayang ng Brgy Hagan, Bongabong at sa So. Rimas, Brgy Lisap, Bongabong ng Oriental Mindoro.

Hindi pa nakuntento ang mga pasista sa halos linggu-linggo nitong operasyon mula pa noong 2019 nang umarangkada ang EO70 (NTF-ELCAC) sa Mindoro, kinampuhan pa ng mga ito ang mga pamayanan ng mga katutubo. Sa gitna mismo ng kanilang mga bahayan at pambulikong mga pasilidad itinayo ang mga kampong ito.

Labag sa karapatan ng mga mamamayan at maging sa internasyunal na makataong batas ang pagkakampo ng mga pwersang militar sa mga sibilyang pamayanan.    Mula Mayo hanggang sa kasakukuyan, nagmistulang baraks na ng mga militar ang Sityo Mantay. Pumwesto sila sa eskwelahan, multi-purpose hall at mga bahayan ng nasabing sityo.

Sa pagkakampo, sapilitang ipinataw ang batas ng mga sundalo sa pamayanan. Ang kamay na bakal ay naramdaman sa anyo ng pagkakaroon ng curfew at pagkontrol sa dami ng pwedeng bilhing pagkain at pangangailangan ng bawat pamilya. Kinontrol din ang oras ng pagpunta sa bukid at kaingin at itinakda ang pwedeng gamiting kasuotan. Ipinagbawal ang paggamit ng flashlight at iba pang aktibidad na dating normal na kairalan sa kanilang pamayanan. Inoobliga ang mga katutubo na manilbihan sa mga sundalo tulad ng paggigiya sa operasyon, pagbabantay habang may aktibidad ang mga militar, paghahakot ng kanilang bigas, at pagkuha ng mga kagamitan at suplay sa pagkakampo nang walang anumang kabayaran.

Habang nakakampo sa Sityo Mantay, sapilitang ipinatatawag ang mga lider at residente ng mga karatig sityo at    pamayanan. Malala ang pagtrato nila sa mga ipinatatawag kung saan isinasalang sa interogasyon habang nilalapatan ng pisikal at mental na tortyur.

Noong Mayo 2, limang sityo lider ang na-trauma sa proseso ng interogasyon, Dumanas sila ng pambubugbog, sinukloban ng plastic sa ulo hanggang hindi na makahinga, pinaipitan ng mga bala ang mga daliri, dinurog ang sili sa ari, inalpasan ng hantik sa loob ng kanilang kasuotan, inilublob sa lubluban ng kalabaw at kinulata ng mga baril sa dibdib. Isang katutubo ang tatlong beses na hinimatay habang isinasagawa ang mga kalaspatanganang ito.

Matapos ang ganitong pagtrato, saka ipapasok sa programang E-CLIP ang kanilang biktima kaya walang ibang opsyon para sa mga katutubo kundi ang sumuko at “magpalinis” ng pangalan. Isang panggagantso at malinaw na raket ng mga opisyal militar ang “pagpapalinis ng pangalan” na ito. Binubulsa lamang ng mga opsiyal ng AFP-PNP ang ipinagmamalaking tulong at pabuya na ibinibigay sa mga pekeng surrenderees.

Ang mga residente sa sityo ng Buswak at Sangay na kalapit ng Mantay ay napilitang lumikas Mayo hanggang Hulyo bunsod ng takot sa mga sundalo. Naiwan nila ang kanilang mga bukid at kaingin kahit na malapit nang anihin ang kanilang mga tanim hanggang sa nasira ang mga ito o nakain ng mga daga at ibang hayop. Gutom ang dinanas nila sa paglikas. Naggiit silang makabalik sa kanilang pamayanan dahil sa di-masikmurang kalagayan na ipinataw sa kanila ng pasistang mga sundalo at pulis.

Hindi pa tapos ang kalbaryo ng mga taga-sityo Mantay at mga karatig nito, nakita nila na malaking palabas ang pagdalaw doon ng matataas na opisyal ng militar at ng lokal na pamahalaan sa pangunguna ng takot sa sundalong gobernador ng probinsya na si Gob. Eduardo Gadiano.

Sa ibang bahagi ng Occidental Mindoro, kasalukuyan ding isinasagawa ng isa pang yunit ng 203rd Brigade ang RCSPO sa So. Batosingit. Sumailalim din ang mga pamayanan dito sa iligal na interogasyon, pambubugbog sa anim na lider at sapilitang pagpapasuko. Isang residente ang nawawala at di pa matagpuan ng mga kamag-anak mula Mayo. Ang biktima’y hinarang sa daan ng mga nag-operasyong mga sundalo sa So. Albunan na karatig ng So. Batosingit.

Napilitang lisanin ng mga taga-sityo Anapla, Tagayo, Tayong at Tagisian ang kanilang pamayanan dahil sa banta ng mga militar. Dahil pinaratangan silang kumukupkop ng NPA, tinipon sila sa So. Bato Gulong ng Brgy. Manoot upang mabilis silang mamonitor at makontrol. Mistulang namatayan ang dating masisiglang pamayanan. Sa kultura ng mga Mangyan, iniiwan lamang nila ang kanilang bahay at pamayanan kapag may namatay na kapamilya o maramihang namamatayan sa panahon ng mga epidemya.

Sa Oriental Mindoro, kinampuhan ang So. Rimas noong Mayo-Hunyo at mula Agosto hanggang sa kasalukuyan. Ginawang baraks ng mga militar ang isang simbahan. Ang paglapastangan sa kanilang sagradong lugar ay inireklamo ng mga taong simbahan. Matapos ang insidente, ginamit ng mga sundalo ang bahayan bilang headquarters at himpilan ng kanilang mga tauhan. Nagsalansan sila ng mga bato at sandbags sa paligid ng sityo kung kaya nagmistulang warzone ang pamayanan. Tulad sa So. Mantay, inilapat din ang kamay na bakal at pasistang mga patakaran sa mamamayan. Sapilitan ding ipinailalaim ang mga residente sa E-CLIP.

Kasalukuyang nakapwesto pa rin ang mga tauhan ng RCSPO sa gitna ng sityo. Nagrereklamo na ang mga taga-sityo dahil sa abala at perwisyong dulot nito. Gabi kung isalang sila sa iligal na interogasyon batay sa kapritso ng mga opisyal militar. Kung sa ibang lugar ipinagbabawal ng gobyerno ang pagtitipon at inuman bilang bahagi ng health protocol sa COVID-19, sa Rimas ay nag-iinuman hanggang dis-oras ng gabi ang mga elemento ng RCSPO unit dito habang nagvi-videoke sa tindahan na kalapit ng bahay na kanilang inookupa. Inirereklamo din ng mga magulang ng mga batang Mangyan ang mga sundalo dahil hinuhubuan at ginagawan ng sari-saring pang-aalipusta ang mga bata kapag lumalapit sa kanila. Isang kabataang Mangyan-Buhid ang nagbigti noong Hunyo matapos sumailalim sa ilang beses na interogasyon at tortyur sa kamay ng RCSPO unit na ito.

Kinampuhan din ang mga bahayan sa So. Balangkawan, Brgy Hagan mula Hulyo hanggang unang linggo ng Agosto. May mga pamilya rito na naobligang makituloy sa ibang bahay habang okupado ang kanilang pamamahay.    Inilublob din sa ilog hanggang kapusin ng hininga ang lider ng pamayanan at sinira ang kanyang motor. Pinwestuhan din nila ang mga Sityo ng Naswak at Bayang naturang barangay.

Sindak, pagkabahala at ligalig ang hatid ng RCSPO ng 203rd Brigade sa mga pamayanan ng Mangyan. Ang mga sundalong ito ang tunay na terorista sa buhay ng mga Mangyan. Ang mga proyektong itinayo sa kanilang mga pamayanan ay mga pantabing lamang upang mabigyang katwiran ang presensya ng mga sundalo na ang tunay na hangarin ay kontrolin sila upang umayon sa nais ng rehimeng Duterte na maging bulag na tagasunod anuman ang naisin nito.    Nagsisilbing simbolo ng karahasan laban sa kanilang hanay ang mga proyekto.    Alam nilang pakitang    tao ito dahil sa karaniwan naman ang mga multi-purpose hall ay naitatayo ng mga sibilyang kontratista pero sa kaso nila, mga sundalo ang nagtatayo nito. Palatandaan ito ng pagkamuhi sa kanila ng rehimeng Duterte na nagsabing “Ang mga tao mula sa tulay pa-hulo ay mga NPA na lahat” noong 2018.

Malalim ang talab sa kamalayan ng mga katutubo na galit ang rehimeng Duterte sa kanila. Banta ito sa kanilang pag-iral at hinahangad nitong maagaw ang kanilang mga lupain at likas na yaman. Salot din sa malayang pamumuhay nila ang presensya ng mga armadong sundalong nagagawa silang saktan, bugbugin, murahin, pagbantaan, paputukan, ikulong at paslangin. Tahasang ipinagyayabang ng mga sundalong ito na wala silang ibang sinusunod kundi ang utos lamang ng rehimeng US-Duterte.

Bukod sa pagmamalupit at paglabag ng kasundaluhan sa kanilang karapatan, nababahala din sila na posibleng mahawahan ng COVID-19 dahil labas pasok ang mga sundalo sa pamayanan nang hindi man lang nagkakwarantina o nagsasagawa ng standard health protocol bukod pa sa perwisyong gabi-gabing inuman at videoke sa kalapit na tindahan. Gumagala sila nang walang suot na mga facemask at hindi nagpapatupad ng physical distancing.

Nilalapastangan ng 203rd Infantry Brigade kahit ang nilalaman ng Saligang Batas ng Gubyerno ng Republika ng PIlipinas laluna ang tungkol sa karapatan ng mamamayan. Nilalabag din nito ang Geneva Convention ng 1949 at kaakibat na Protocol II ng internasyunal na batas ng digma na ni!agdaan ng GRP noong 1986. Paglabag    din ito sa Comprehensive Agreement on Respect for Human Rights and International Humanitarian Law (CARHRIHL) na pinirmahan ng GRP noong 1998. Sa pagpirma sa mga batas at kasunduang ito ay may tungkulin ang gobyerno ng PIlipinas, kabilang ang mga armadong tauhan na kilalanin, ipatupad at isulong ang proteksyon ng mamamayan laban sa pang-aabuso sa gitna ng nagaganap na gera sibil sa pagitan ng GRP at ng rebolusyonaryong mamamayan sa pangunguna ng CPP-NPA-NDFP.

Hindi pagkakampo ng 203rd Brigade/PNP-IVB sa mga pamayanan ang kinakailangan ng mga Mangyan. Ang mga proyektong dala ng rehimeng Duterte sa pamamagitan ng RCSPO tulad ng kubeta, multi-purpose hall, basketball court ay hindi maipantatakip sa karahasang ginagawa ng mga yunit na ito sa mamamayang sumasailalim sa barbariko at di makataong pagtrato ng AFP-PNP. Sa gitna ng pagharap sa COVID-19, kinakailangang lutasin ang kawalan ng panlipunang katarungan, batayang serbisyong panlipunan at pasilidad. Hindi RCSPO ang solusyon sa kanilang kalagayan.

Makatarungan lamang na labanan ang paghahasik ng karahasan sa kanilang pamayanan at pagmamalupit sa kanilang hanay. Ganap ng nalantad sa mga katutubong Mangyan at mamamayan ng Mindoro na ang rehimeng US-Duterte ay marahas, anti-mamamayan at anti-katutubo. Imbes na matakot, tinuturuan at itinutulak ng mga ito ang mga katutubo na mag-armas at lumaban.

Kailangang magkaisa ang buong sambayanan sa paglaban at pagtutol sa militarisasyong nagaganap sa kanilang pamayanan. Tanging sa lakas ng nagkakaisang mamamayan at sa kanilang armadong paglaban maibabagsak at magagapi ang pasista, diktador at tiranikong rehimeng US-Duterte. ###