Read in: English

Ipadpadanon ti Cordillera People’s Democratic Front (CPDF) ti nabara a kablaaw ken panagabrasa iti umili ti Bakun babaen kadagiti panglakayen da ken ti organisasyon-masa a Bakun Indigenous Tribes Organization (BITO) iti panangirupir ti karbengan da iti ansestral a daga ken kinabaknang. Linappedan da ti panangpabaro ti Hedcor iti permit to operate kalpasan nga aggibus ti 25 a tawen a napnuan iti saan a nainkalintegan, nakusit ken bangking a probisyon a Memorandum of Agreement (MOA) ti nasao a kumpanya. Uston didiayen! Daytoy ti nalawag a mensahe ti umili ti Bakun kalpasan ti panaganus da iti nasurok 25 a tawen ti saan a panangtungpal ti Hedcor Inc. iti MOA. Bunga ti awan nagmaayan na a baro a negosasyon iti baet ti Hedcor Inc. ken ti umili ti Bakun para iti nainkalintegan ken maakseptar a bingayan iti benepisyo, dagiti maseknan nga umili ti Bakun babaen iti BITO ket nagpirma ken nangipasa iti Resolution of No-Consent, panangipadanon ti napigsa ken kolektibo a panagkedked iti panangituloy ti Hedcor Inc. nga ag-opereyt. Iti las-ud ti 25 a tawen, naimatangan ti umili ti saan a mapmapnek a kinaagum ti kumpanya ti enerhiya a kukua ti Aboitiz a mangak-akup ti ganansya babaen iti panagusar na iti danum a resorses ti umili bayat nga an-anusan ti host communities ti tedda a bingay da.

Numanpay gaggararaen ti kumpanya a lisian ti bingayan iti host community a royalty, saan pulos a maakseptar ti addang ti Hedcor Inc. a mangipilit iti host communities ti saan a nainkalintegan a diaya na a 1.25 sentimos kada kilowatt hour bayat nga agak-akop ti kumpanya iti binilyon a super ganansya a mangpatpatalinaed iti pamilya nga Aboitiz a maysa kadagiti tuloy-tuloy a kabaknangan a bilyunaryo a Pilipino! Iti bangir na, ti takder ti umili a mangusar iti kinabaknang da a danum para iti garden ken taltalon ket adayo a mangbenepisyo kadakuada tapno mapaadu ti makan nangruna itatta a panawen ti pandemya.

Notoryus ti Hedcor Inc. a mangar-aramat kadagiti taktika a manggudua ken agturay ken dadduma pay a manangliput nga addang tapno magun-od laeng ti panagannamong dagiti maseknan a host communities kadagiti hydropower a planta na iti Cordillera. Daytoy ti napasamak iti hydropower a planta ti nasao a kumpanya iti Sabangan, Mountain Province. Nangibbunga daytoy iti pannakagudua-gudua ken saan a panagtitinnalek ti umili manipud iti proseso a panagala na iti panagannamong dagiti komunidad inggana iti bingayan iti benepisyo. Pinili na ti maysa inggana dua a komunidad a nangipaayan na iti sangkakusing a tinawen a kumpensasyon a nailaksid ti nalawa ken am-amang pay nga epekto iti kabiagan ken ansestral a daga dagiti umili. Iti pagayusan ti danum, naawanan ti danum dagiti irigasyon a linaktawan ti nai-usok a danum. Kasta met a babaen kadagiti maiyan-anud a darat, magaburan dagiti irigasyon a naisulbong iti karayan, mangdisdisturbo ken mangpaidam iti danum para kadagiti taltalon iti baba kada dumakkel ti karayan. Iti met ngato ti power plant, maipapaidaman dagiti umili a makaala iti danum kadagiti puon nga ubbog para iti mainum iti balbalay gapu ta saklaw kano ti water rights ti planta dagitoy.

Tumakder kami a makikaykaysa iti pangngeddeng ti umili ti Bakun nga irupir ti karbengan da iti ansestral a daga ken kinabaknang iti sangoanan ti panaggamgam iti daga ken panaggamrud iti rekurso dagiti gangannaet ken lokal a kapitalista a mangak-akup iti dakkel a ganansya kasukat ti panagsakripisyo dagiti host communities. Paregtaen mi a pairutan da pay ti panagkaykaysa ti umili ti Bakun ken iyabante ti dangadang da iti amin a mabalin a maaramat a ligal a pamuspusan. Numanpay kasta, nabaknang ti pakaistoryaan ti dangadang ti umili a nagadawan ti adal nga inggana a saan a maingato iti maysa a tukad ken maisilpo iti rebolusyonaryo a dangadang ti umili a Pilipino, dagitoy a nagun-odan ket makadanon laeng iti maysa a tukad. Ti pananggun-od iti aspirasyon tayo para iti pudpudno a panangbigbig ti karbengan iti bukod a pangngeddeng ken demokrasya ket magun-od laeng babaen iti demokratiko a rebolusyon ti umili nga addaan sosyalista a perspektiba na.

Makikaykaysa kami kadagiti mangmangged a maawanan trabaho no matuloy nga agrikep ti hydropower a planta. Kas kadagiti umili ti Bakun, pareho dagiti mangmangged a nagsagrap iti pannakagundaway ken panangidadanes manipud iti Hedcor kadagiti napalpalabas a tawen. Babaen iti unyon wenno organisasyon da, maawis da a pairutan ti nareppet a pigsa tapno kiddawen iti kumpanya a rumbeng nga ited na amin dagiti nainkalintegan a kumpensasyon ken naurnong a benepisyo para kadakuada. Dagiti mangmangged kas kadagiti mannalon ti Bakun ket pareho nga adda iti sango ti produksyon tapno umandar ti ekonomya. Ti nainkabsatan a panagtutungtong ket mabalin a maiyaramid tapno mabirok dagiti pamuspusan nu kasano nga agtitinnulong iti daytoy a kasasaad. Kadagiti mangmangged a residente iti lugar, ti komunidad ket addaan nainsigudan a silulukat a wagas tapno matulongan nga agsubli nga agtalon.

Inggana a ti panagdur-as ken panagusar iti ansestral a daga ken natural a kinabaknang ket saan a tengngel ti umili, gamgamruden dagiti imperyalista ken dagiti lokal nga ahente da iti pinansya ken linnakuan manipud iti agar-ari a dasig, ti interes ken pagimbagan dagiti partikular a host communities ken ti kabuklan a nailian a minorya ket saan da nga ikankano iti timbangan ti naagum a negosyo da. Babaen laeng iti panangiyabante iti nailian demokratiko a rebolusyon tapno marebbek ti malakolonyal ken malapyudal a sistema nga iturturayan dagiti dadakkel nga appo’t daga, burukrata kapitalista , burgesya kumprador kairamanan ti pamilya nga Aboitiz ken dagiti amo da nga imperialista ken maisilpo a dagus ti sosyalista a konstruksyon a maimplementar ti maksimum a programa ti pudpudno nga reporma ti daga ken nailian nga industryalisasyon a magun-od ti pudno ken naan-anay a benepisyo manipud iti ansestral a daga ken kinabaknang. ##