Komite Sentral, Partido Komunista sang Pilipinas
Hulyo 1992
Insureksyong Urban kag Adbenturismong Militar
Malala ang kakulangan sang paghangop sa teorya sang inaway banwa kag sa estratehikong linya sang paglikup sang kasyudaran halin sa kaumhan. Ang estratehikong linya nga ini indi isa ka abritraryong mandu para sa isa ka permanenteng kundisyon. Nagakahulugan lang ini nga kon indi pa masarangan nga agawon sang hangaway sang banwa ang mga syudad, ang mga rebolusyonaryo nga pwersa kinahanglan nga magtipon anay sang pwersa sa kaumhan sa diin ang reaksyunaryong gahum kag kontrol relatibo nga mas mahina kag may malapad nga lugar sa pagmaniobra sang hangaway sang banwa para sa paglunsar sang mga opensibang taktikal, pagtipon sang armadong pwersa kag pagpartisipar sa hilikuton masa.
Magatuhaw sa palaabuton ang mga kundisyon nga magapasugot sa hangaway sang banwa kag sa pumuluyong nagaalsa sa pagpamuno sang Partido na desaysibo nga agawon ang mga sentrong banwa, kabisera, menor na syudad kag mayor na syudad sa pareho sini nga laban-laban na pagkakasunud-sunod. Apang pagpapadalus-dalos ang paniniwala na maaaring mapukan ang Metro Manila sa isa ka pag-alsa sa pagpamuno sang Partido sang mas temprano sa panahon sang nabali na sa kaumhan ang taludtod sang mga pwersa sang kaaway ukon antes sila magkadto sa proseso sang katapusan nga pagkabungkag.
Embolbado pareho sa pag-alsang EDSA sadtong 1986 ang isa ka rebelyong militar kag isa ka pag-alsang anti-Marcos ukon antipasista, apang ang US, ang mga reaksyunaryong sahi, ang Armadong Pwersa sang Pilipinas kag ang Simbahang Katoliko yara sa pusisyon sa gihapon para magtalana sa pagadangatan sang pag-alsa. Nabal-an nila ang balanse sang mga pwersa nga pabor sa ila. Katuyuan lang nila nga islan ang isa ka reaksyunaryong nagaharing hubon sang isa pa, bisan pa may popular nga pag-alsa.
Ang hulu-halintang nga pagtukod sang hangaway sang banwa ginahimo nga kaladlawan sang pila ka elemento nga indi gid man matuod nga nakatuon sa teorya sang inaway banwa kag maathag nga wala nagapati nga kinahanglan nga dugmukon sang BHB ang mga armado nga pwersang reaksyunaryo kag islan sini sa katapusan ang ulihi. Nakita naton kon paano nga nagsugod sa halos wala sadtong 1969 ang BHB kag nagdaku. Ang inaway banwa pat-ud nga magaagi sa isa ka nahanunga nga halintang sang pag-uswag antes lubos kag desaysibo nga mapyerde sini kag maislan ang mga pwersa sang kaaway.
Ang panugod, nahanunga kag pang-ulihi nga halintang sang inaway banwa indi mahimo nga ipahigad bilang mga konsepto nga walay-kapuslanan sang mga nagauyat sa oportunistang ideya nga ang insureksyong urban kag mga imported nga mabug-at nga mga armas sarang makailis sa lubos nga pag-uswag sang inaway banwa. Kon sa pagtumod sa mga halintang sang inaway banwa ginagamit ang tinaga nga laban-laban (mas malapit sa katumanan sangsa sa tinaga nga posible) tigaylo nga pat-ud, ginahatagan-lugar ang indi-pagkatuman ukon pagkalutos bunga sang mga paglihis kag kasaypanan nga pareho sang nahimo sang Komisyon sa Mindanaw batok sa linya sang inaway banwa ukon bunga indi ayhan sang pilit ngaf pag-atras sa atubang sang dumuluong nga agresyon.
Ang paghambal nga ang Nawala nga oportunismo nagasanto kon nagatumod sa pagdabok kag pagsakay sa natural nga kagustuhan sa madasigan kag mahapos nga kadalag-an apang ginadala naman sang mga rebolusyonaryo nga pwersa sa pagkalutos kag pagwasak sa kaugalingon. Ang insureksyunismong urban kag adbenturismong militar ang pinakamalala nga dagway sang Nawala nga oportunismo sa kasaysayan sang Partido halin 1968 tubtob na subong. Ang mga ini pag-atras sa linya sang pagpakig-away gerilya sa syudad (Carlos Marighela) kag sa teoryang foco (ginsakdag ni Regis Debray), nga gintilawan ipalapnag sang pila ka elemento sa sulod sang Partido sadtong temprano nga bahin sang mga tuig nga 1970 apang epektibo nga napamatukan sang Partido.
Antes pa man liwat nga matukod ang Partido sadtong 1968, may halos isa ka dekada na sang kalabanan nga hilikuton syudad sa kubay sang mga mamumugon kag estudyante, nga gintigayon sang bag-ong-tubo nga mga proletaryong kadre upod sang pila ka beterano sang rebolusyonaryo nga kahublagan. Sang liwat nga tukuron ang Partido, mas madamo ang proletaryong kadre sa kasyudaran sangsa kaumhan. Produkto sila sang pagpanibagong-kusog sang anti-imperyalista kag antipyudal nga kahublagan masa nga nakabase sa Metro Manila.
Wala nagdugay pagkatapos sang liwat nga pagtukod sang Partido, sang wala pa sa 200 ang katapu sang Partido nga nakakonsentra sa Metro Manila, natigayon sang Partido ang Pugada sang Unang Kwarto sang 1970 kag iban pa nga aksyong masa sadtong panahon sang 1970-72. Halin sa mga aksyong masa nga ini nagtuhaw ang pila ka libo ka aktibistang masa nga nangin mga katapu sang Partido.
Dungog sang Partido nga halin pa sang liwat nga tukuron ini, padayon nga ginsakdag sini ang pangkabilugan nga linya sang bag-o nga demokratikong rebolusyon paagi sa inaway banwa. Sa amo nga pamaagi, namuklat kag nabuyok ang mga proletaryong kadre halin sa Metro Manila nga magsimpon sa mga maayo nga nabilin sa daan nga hangaway sang banwa agud tukuron ang Bag-ong Hangaway sang Banwa sa kaumhan sadtong 1969. Kag sang ipapanaog ang layi militar kag pasistang diktadura, handa ang pamensaron sang mga katapu sang Partido kag mga aktibista sa kasyudaran, madamuan sila nga nagpadulong sa kaumhan sadtong 1972 kag pagkatapos nagpartisipar sa matutom nga paglatag kag pagtukod didto sang mga pwersang armado kag rebolusyonaryong kahublagan masa nga nagserbi nga tungtungan kag taludtod sang madasig nga pagsulong sadtong mga tuig 1980.
Ang gayo amo ang pagkadto sa kaumhan sang mga kadre nga produkto sang kahublagan masa nga nakabase sa kasyudaran. Kon wala ang pareho sini nga gayo nga ginabuyok kag ginaorganisa sang Partido, wala ukon kulang gid ang kadre para sa pagtukod sang hangaway sang banwa, mga organisasyong masa kag mga organo sang gahum pangpulitika sa kaumhan. Ginsakdag sang sini nga sistema ang inaway banwa.
Apang halin temprano nga bahin sang mga tuig nga 1980, may nagapalala nga pagliso sa nasambit nga sistema. Ginsuguran ini sang sentral nga pamunuan sa konsepto sang bug-at nga 60-40 sang hilikuton kaumhan kag hilikuton syudad kag paghatag-tum-ok sa malapad nga kahublagan pangpulitika kag malapad nga hilikuton alyansa nga nakabase sa kasyudaran, sandig sa gintalana nga prayoridad nga palagson ang hilikuton syudad kag masangkad nga alyansa sa mas abanse nga hilikuton kaumhan kag sandigan nga alyansa, amo man sa pila ka panan-awan nga ang amo nga bug-at ang nagasanto sa lebel sang urbanisasyon sang pungsod. Halin 1981 nag-untat na ang pagpadala sa kaumhan sang mapuslanon nga isip sang kadre kag aktibista halin kasyudaran. Nagsugod kag naglala man ang tendensya sa pagbase sa syudad sang mga sentral kag pungsudnon nga organo kag ulihi nga bahin, bisan sang madamo nga nagapamuno nga komite kag organong istap sa mga rehiyon.
Ang mga nagapamuno nga komite kag kadre sang Partido nabutong nga nabutong sa mga halambalanon kag katungdanan nga nakasentro sa kasyudaran kag nagapalayo nga nagapalayo sa gilayon nga mga halambalanon kag katungdanan sa komprehensibo nga pagpauswag sang hangaway sang banwa, baseng masa kag organisasyon sang Partido sa kaumhan, nga daan na nga indi bastante nga naasikaso. Ang mga kadre nabutong sa mga organo nga nagapamuno kag istap nga nakabase sa kasyudaran, mga ligal nga organisasyong masa kag mga ligal nga institusyon ukon indi gani nagsimpon sa mga armadong partisano sa syudad, tigaylo nga magkadto sa kaumhan. Wala nila mahangpan nga ang masang mangunguma sa kaugalingon nila indi makapatuhaw sang tipo sang kadre kag iban pa nga tauhan nga mapatuhaw sang kasyudaran kag kinahanglanon sang kaumhan.
Sa ubay kuno sang tatlo ka estratehikong koordinasyon (nga gintransporma nila sa tatlo ka estratehikong kumbinasyon) kag sang timbangang 60-40, ang mga nagapamuno nga kadre sang Komisyon sa Mindanaw nagpwesto sa gagmay nga syudad sa Mindanaw (mga sentrong syudad kag kaiping nga mga banwa), nagsakdag sang linya sang pagpasingki sang paghimakas nga pulitiko-militar sa puting erya, kag sa ulihi nagsistematisa sini sa isa ka bilog nga linya sang armadong insureksyong urban nga impluwensyado sang kadalag-an sang mga Sandinista. Kinumbina nila ini sa adbenturistang linya sang madamuan nga pagtukod sang mga pormasyong kumpanya kag pagpasingki sang mga operasyong kumpanya-kadaku sa kaumhan nga nagapadumdom sa pagkapadasu-daso sang pamunuang Jose Lava sa pagtukod sang mga kumpanya kag batalyon sadtong 1949 kag 1950 nga wala sang nagakaigo nga igtalupangod sa pagtukod sang partido kag sang baseng masa, buot silingon, mga organo sang gahum pangpulitika kag mga organisasyong masa, sang ginwarik ang pangkabilugan nga katungdanan halin pagpalapad sang pagpakig-away gerilya kadto sa pagpasingki kag pagkatapos sa pagpasaka sang lebel sini.
Duna sa linya sang paghandum nga mag-agaw sang gahum paagi sa mga pag-alsang urban, sa bulig sang pila ka adelantadong ginpadaku nga yunit sang BHB nga wala nagaagom sang malapad kag madalum nga baseng masa, ang pagpaluya kag pagpakagamay sang interes sang mga katapu sang Partido kag mga aktibistang masa nga magkadto sa kaumhan agud didto magtungod sang rebolusyonaryo nga hilikuton. Sa kadugayon, labina halin 1983 tubtob pagkatapos mapukan si Marcos, indi lamang nag-untat ang pagpadala sang kadre sa kaumhan kundi madamo-damo ang mga kadreng nakatalana sa kaumhan ang nabutong pa padulong sa kasyudaran.
Kadungan sang linya sang insureksyong urban, ang linya sang pagpasingki kag pagpasaka sang lebel sang pagpakig-away nangin linya halos sang madasigay nga kadalag-an militar. Gindugangan ang mga uslob sang kumand kag istap sang hangaway kag gintukod ang mga kumpanya nga wala ginahangop ang kinahanglanon nga balanse kag angtanay sang pormasyong militar kag sang baseng masa. Gintukod ang mas dalagku nga pormasyong militar kag dugang nga uslob sang istap kag nagbutong sang mga kadre kag mga rekursong materyal palayo sa mga yunit nga nagadumala sa lain-lain nga dagway sang hilikuton pangmasa, hilikuton militar kag hilikuton partido sa mga lokalidad, nga tuman na ka nipis, kulang sa tinawo, kulang sa kahanasan kag kulang sa armas. Sadtong 1984 kag 1985, sang ilarga na ang pagtukod sang mga kumpanya kag pagpasingki sang mga operasyong kumpanya, amo pa lamang ginpalagas ang pagtukod sang mga seksyon halin sa bag-o nga rekrut nga mga kadre kag katapu sang Partido nga kulang katama sa ihibalo kag ikasarang nga pulitikal kag militar. Dugang pa ang pagsutsot sang pila ka nagapamuno nga kadre sa Komisyon sa Mindanaw sa pagpakagamay sang igtalupangod sa edukasyon, propaganda kag antipyudal nga paghimakas kag pagpalapnag sa kahublagan masa sa kaumhan sang linya nga halos puro antipasista. Nalansang sa relatibo manubo nga lebel ukon indi gani nagpanaog pa ang kalidad sang baseng masa, hilikuton partido kag hilikuton militar sa madamo nga lokalidad.
Sa malip-ot nga panahon, halin 1983 tubtob 1984, nangin epektibo sa Mindanaw ang mga opensibang militar sang mga kumpanya, ginpadaku nga kumpanya kag mga kompanyang koordinado. Tuig-tuig madasig nga nakarekrut sang mga hangaway kag nakakumpiska halin sa kaaway sang ginatos ka riple nga mataas ang kalibre. Apang sang dugang nga nagdamo ang pwersang militar sang kaaway kag natukod ang mga pwersang paramilitar kag mga anti-komunistang sektang panatiko sa nagapalapad sang nagapalapad nga lugar, wala na nasarangan sang mga yunit sa hilikuton pangmasa kag mga lokal nga yunit gerilya ang pagpadayon sang hilikuton pangmasa kag hilikuton militar sa nagapadamo nga baryo. Sa amo nga panahon, ang baseng masang labi pa ka bag-o, nagpundo ang pag-uswag ukon indi gani may pag-usmod bunga sang mga kakulangan ginsulong pa sa mas masingki nga sitwasyon militar kag gani, mas madasig nga nagkitid kag nagbuhaghag. Sadtong 1985-87 dalagku nga tipak sang baseng masa kag sang mga prenteng gerilya ang bilog-bilog nga nadula sa atubang sang salampawanay nga hanot sang dalagkuan nga opensibang militar sang kaaway, mga kahalitan kag demoralisasyon nga tuga sang Kampanyang AHOS, disoryentasyon sa kagyat nga sitwasyon pagkapukan kay Marcos, kag malala nga kakulangan sa pag-ubay kag pagsuporta sang mga mataas nga komite sang Partido.
Maathag ang katuyuan sang kaaway: dugmukon ang rebolusyonaryo nga baseng masa, ipiton ang mga kumpanya kag ginpadaku nga kumpanya sang hangaway sang banwa sa isa ka sitwasyong lunsay-militar sa diin magamit sang mga pwersa sang kaaway sa ila pabor ang kalabanan nila sa militar. Pinakaepektibo nga magamit sang hangaway sang banwa ang prinsipyo sang konsentrasyon sa mga opensiba kon may ara ini sang malapad kag madalum nga baseng masa kag madamo nga kadre sang Partido kag mga pwersang gerilya sa mga lokalidad. Apang sa isa ka sitwasyong lunsay-militar, yara sa bentahe kag magadaog syempre ang pwersang militar nga tunay nga mas daku.
Bangud sa malala nga pagkabuhin sang baseng masa bunga sang sala nga linya kag pagpanghalit sang Kampanyang AHOS, amo man tuga sang mga opensiba sang kaaway, madamo sa gagmay kag maluya nga mga yunit sa hilikuton pangmasa kag yunit gerilya sa mga lokalidad ang tuman nga nangin bulnerable kag nadugmok sang kaaway. Samtang nagadugay, bisan ang mga kumpanya nabutang sa pusisyon nga pasibo kag peligroso kag indi na gawa makalunsar ukon makapadaog sang mga opensibang taktikal. Nagsalampawanay ang mga problema sa pagrekrut, moral, pagmaniobra, koordinasyon, paniktik kag suplay. Bunga sang mga problema nga ini kag bilang tugon sa maathag na nga kinahanglan asikasuhon anay ang baseng masa sa madamo nga lugar, nag-inisyatiba ang mga komite sang Partido sa mga rehiyon nga hungod nga pagamayon ukon pabay-an nga maggamay sa platun-kadaku ukon ginpadaku nga platun ang mga kumpanya. Sadtong 1987 ang isip sang kumpanya sa bilog nga isla nagpanaog sa lima.
Sa mga syudad sang Mindanaw nga gagmay kag mahapos nga panilagan (Ang Syudad sang Davao indi gid man pinakadaku nga syudad sa kalibutan; kaumhan ini pagkalapaw sa isa ka kilometro kwadrado nga komersyal nga tunga sini), ang mga nagapamuno nga kadre nga lakip ang mga yara sa listahan sang ginapangita sang kaaway naganoy sang ila pamensaron nga "insureksyunaryo" kag naghayag sang ila kaugalingon sa mga lugar nga pangpubliko sa panahon sang mga aksyong masa kag nangin masako sa pagkontak sa mga alyado kag pagkoordina sang mga aksyong masa tigaylo nga magpatupad kag mag-ubay sa solidong hilikuton pang-organisasyon. Sang magdugay, madasig nga pagsugod sa mga kumprontasyon kag madasig nga pagpasingki ang pagsulundan kag talaksan nga nangin importante sa tanan.
Ang mga welgang bayan nga ginkabig nga "isa ka proseso nga nagapadulong sa popular nga pag-alsa" nga nagaserbi sa pagpadasig sang polarisasyon sa pulitika, pagbuyagyag sa pagkainutil sang gobyerno, pagbaid sa masa, kag pagpalupok sa kabilugan nga sitwasyon. Sa praktika, ang mga ini labi nga paralisasyon sang transportasyon tigaylo nga mga higante nga rali sang pumuluyo. Sa mga okasyon nga ini, ang mga armadong yunit nagatukod sang mga "tsekpoynt" para lambatan ang mga haywey kag sa mga lugar sang pangmasang pagtipon nga pila ka gatos kag pila ka libo ka tawo lamang ang nagatilipon. Sa ato man nga mga panahon, ginapainit sang mga armadong partisano ang gagmay nga syudad nga ini sang sobra sa kapasidad nga magtago sang mga kadre nga ginapangita sang kaaway. Sadtong 1984 ang mga nagapamuno nga kadre sang Komisyong Mindanaw maathag nga tam-an na nga nabudlayan nga magpabilin sa Mindanaw kag napilitan nga magsaylo sa syudad sang Cebu, nga gwa sa ila sakop. Sang punsukan sang kaaway ang natumod nga mga base kag prenteng partisano, dugangan ang paniktik sa kahublagan nga likom, paikiton ang mga tsekpoynt kag pagsona kag militarisahon ang mga target nga komunidad kag syudad, madasig nga nagdaku ang kahalitan sa kubay sang mga pwersa sa puting erya kag nabudlayan nga imentinar ang mga hilikuton sa nagapadamo nga lugar.
Sa kahimtangan nga may mga pagkalutos sa mga puting erya kag nagadaku ang kabudlayan sa mga prenteng gerilya bunga sang nagasingki nga atake sang kaaway, kag may ara nga paabot halin sa sentral nga pamunuan bahin sa pag-alerto sa impiltrasyon sang kaaway, ang mga nagapamuno nga kadre sa lebel sang prente, rehiyon kag Mindanaw madasig nga tinapikan kag naganoy sang sobra nga pagduda kag kakugmat sa posibilidad nga madamo ang ahente sang kaaway sa ila kubay nga nagaluib sa ila. Nangin madali ang pagwaslik sa mga panggwa nga kabangdanan nga pareho sang impiltrasyon kag pagpangsalakay sang kaaway agud ipaathag ang mga kahalitan nga naagom, sa kahimtangan nga abi nila'y husto kag madinalag-on ang ila linya kag indi nila makita ang kasaypanan kag mga matuod nga epekto sini.
Batay sa ulat sang isa ka anay detenido pulitikal kag mga indi beripikado nga impormasyon nga napuga paagi sa tortyur sa pila ka ginadudahan nga impiltrador nga inumpisahan nga arestuhon sa isa ka prenteng gerilya sadtong temprano nga bahin sang 1985, madasig sila nga nagpati nga may mga deep penetration agents (DPA) sang kaaway sa sulod sang Partido, hangaway sang banwa, mga organisasyong masa kag mga ligal nga institusyon. Nag-aresto sang iban pa nga ginadudahan nga mga nagapangsabotahe kag impiltrador kag ginpaagi sila sa tortyur para makapuga sang mga pahayag nga nagaumid sa kaugalingon kag nagaako bahin sa ila mga krimen kag kahimbon. Nakumbinse sila nga daku nga numero sang DPA sang kaaway ang nakasulod sa Partido sa sulod sang malawig nga panahon paagi sa mga organisasyon sa puting erya kag ginapahulag na para pukanon kag dugmukon ang rebolusyonaryo nga kahublagan sa mga ulihi nga bahin sang 1985 ukon temprano nga bahin sang 1986. Ang mga organisasyon sang Partido nga sobra nga naglapad kag nagpabaya sa konsolidasyon sa ideolohiya, pulitika kag organisasyon labi nga mahapos nga mabuyo sa pagdinudahay sa tunga sang mga kadre kag katapu sini. Gani, sadtong 1985 kag pagkatapos, nagsugod kag nagpangdalasa sa Mindanaw ang isteryang anti-impiltrador.
Walay tupong katumbas sa bilog nga kasaysayan sang rebolusyong Pilipino ang pagkawasak nga gintuga sini. Bisan san-o man wala nakapanghalit sang amo kadaku ang kaaway sa mga pwersang rebolusyonaryo sa amo kalip-ot nga panahon. Ang sala nga linya pangpulitika nagbunga sang mga pagkalutos kag problema nga nagsugod na nga mabatyagan sadtong 1984. Sa gayong sitwasyon, madasig nga nagtapik ang isteryang anti-impiltrador nga nagdangat sa pagwasak sa kaugalingon sadtong 1985 kag pagkatapos. Sa basehan sang simple nga duda, halos isa ka libo ka tawo (lakip ang mga kadre kag katapu sang Partido kag mga aktibistang masa) ang nangin biktima sang mga paglapas sa mga kinamatarung sibil kag malala nga pagsilot. Lubos nga ginpahigad ang husto nga proseso samtang nagapangibabaw ang kakugmat kag pagsalimuang. Nag-usmod ang katapuan sang Partido halin 9,000 tubtob 3,000. Ang baseng masa nga manabaw kag buhaghag pa sa daku nga bahin naggamay sang 50 porsyento. Ang 15 kumpanya kag 30 platun nangin 2 kumpanya kag 17 platun na lang.
Ang mga nagapamuno nga kadre sang Komisyon sa Mindanaw nagatumod sa "unang burador sang Kalayaan (Dulunan sang Quezon-Bikol)" nga ila ginatamdan bilang ubay kag may pila ka panahon na nga nagdeklara sang rebolusyonaryo nga kadalag-an sa pagtapna sang mga ahente sang kaaway kabaylo sang naumid nga pila ka pilo nga mas madamo nga inosenteng kaupod kag indibidwal sa sulod sang Partido kag rebolusyonaryo nga kahublagan. Sa tantos kag absoluto nga numero, ang pagkawasak nga natuga sang kampanya indi san-o man nahimo sang kaaway sa atubangay nga away sa amo kalip-ot nga panahon. Ginlapakan ang mga sandigan nga kinamatarung sibil nga ginagarantiyahan sang Lista sang mga Kinamatarung sa mga Pagsulundan sang Probisyunal nga Rebolusyonaryo nga Gobyerno nga ginpagwa sadtong 1972 kag sang Konstitusyon sang Partido kag sang Mga Pagsulundan sang Bag-ong Hangaway sang Banwa. Ang natabo maathag nga isa ka malala nga paglapad sa mga indibidwal nga biktima, sa pumuluyo, sa Partido kag sa rebolusyonaryo nga kahublagan.
Madamo sa may responsabilidad sa natabo nga pagkawasak kag pagpangbiktima sa mga kaupod kag kinaandan nga pumuluyo sa Mindanaw tampad nga nagahinulsol sa natabu nga pagsalimuan kag nagtinguha nga manabat sa mansig nila bahin. Apang ang nahimo nga pag-usoy sa mga salabton, sa pinakamaayo, parsyal pa lamang. Ang pila sa mga wala pa manabat ukon wala pa naatubang agud manabat sa ila responsibilidad nabatak pa sa mga katungdanan nga pungsudnon sa sulod sang Partido kag nakapagpalapnag sang ila sala nga linya sa mas malapad pa nga sakop.
