Kabaliskaran sang pagpangabudlay sang mga manugniyog ang pagbuy-unan sang mga agalon nga mayduta, komersyante kag monopolyo nga mga korporasyon. Sa kasagsagan sang pandemya, labi pa nga nagtampok ang paghuthot sa manggad sang kopra nga tuga sang mga manugniyog.

Sang Disyembre 2020 sa isa ka baryo sa Camarines Sur, nagkita lang sang ₱4,900 ang isa ka pamilya nga tenante sa apat ka ektaryas nga niyugan. Sa napatubas nga 661 kilo nga kopra, 20% (ukon balor nga ₱3,960 sa presyo nga ₱30 kada kilo) wala ginabayaran sang komersyante. Ano man kaayo ang pagkaluto sa kopra, arbitraryo gihapon ini nga ginakuhaan sang resiko.

Nagabululigan na lang ang magpamilya sa produksyon para makabuhin sang gasto sa pagtrabaho. Pagkatapos mabuhin ang gasto sa transportasyon, ang balor sang nabilin nga 529 kilo nagtibusok pakadto ₱14,700 halin ₱15,870. Sa partehanay nga tersyo, duha ka parte sang balor sini ang nagkadto sa agalon nga mayduta. Ang sangkatlo nga parte sang manugniyog (₱4,900) katumbas na lang sang ₱109 kada adlaw nga paigu-iguon sa masunod nga 45 adlaw sa walo-katawo nga pamilya.

Bangud sa nagsulunod nga mga bagyo nga nag-agi sa katapusan sang 2020, labi nga naggamay ang kita sang mga manugniyog sa amo nga baryo. Nakatuwang sa ila ang pagtanom sang mga prutas kag utanom, kag pag-insister nga ipaiway ang pagbayad sa renta sa duta sa sulod sang duha ka pagkopra.

Samtang ginagutom ang mga mangunguma sa niyugan, nagatinambak nga ganansya ang ginakuripon sang agalon nga mayduta kag mga komersyante sa manggad nga kopra nga ila gintuga. Suno sa Philippine Coconut Authority, daku ang gintibusok sang presyo sang kopra halin ₱54 kada kilo sang Enero 2017 pakadto ₱13.39 kada kilo sang Enero 2019. May mga lugar nga naglab-ot ini sang ₱12 kada kilo. Sang 2020, nagabalor lang sang abereyds nga ₱18.75 ang bakal sang mga komersyante sa kada kilo sang kopra sa nagapanguna nga mga rehiyon nga prodyuser sini. Pinakamanubo sa Eastern Visayas (₱14). Sa Bicol, wala sapayan nga nagtaas ang presyo pakadto ₱30, buhin gihapon ang nagakadto sa manugniyog bangud mataas nga kaltas sang resikada. Ang barato nga kopra pagakitaan sang mga komersyante sang nagalab-ot sa ₱8.45 kada kilo kon ibaligya sa mga planta, nga magapatong man sang mas mataas pa nga presyo sa pangkalibutanon nga merkado.

Ang mga planta nga ini pangunahon nga nagasuplay sa mga daku nga dumuluong nga kumpanya sa pagkaon kag konsumo. Lakip diri ang mga napaidalom sa Coconut Industry Investment Fund-Oil Mills Group nga ginapondohan sadtong panahon sang diktaduryang Marcos gamit ang buhis nga ginkuripon halin sa mga manugniyog. Pang-umpisa nga ginaproseso sa mga planta nga ini ang kopra agud magtuga sang langis kag iban pang produkto.

Halin Enero-Oktubre 2020, kabilugan nga 1.4 milyon metriko tonelada nga kopras ang gin-eksport sang Pilipinas. Bangud sa pandemya, nagnubo ini sang 21% halin sa halos 1.8 milyon metriko tonelada nga eksport sa pareho nga panahon sang 2019. Ang Pilipinas ang numero uno nga taga-eksport sang kopra (64%) sa bilog nga kalibutan.

Sa panahon sang lockdown, lakip sa mga produkto nga nangin mabakal amo ang mga ginaproseso nga pagkaon kag gamit pangsanitasyon. Mayor nga sangkap sa mga produksyon sang mga ini ang langis nga halin sa kopra. Ang Nestlé kag Cargill (mga monopolyo sa produksyon sang pagkaon), kag Procter and Gamble (P&G) nagakuha sang bulto sang ila hilaw nga materyales sa Pilipinas kag duha nga iban pang pungsod sa Asia.

Nagdaku ang kita sang Nestlé, Cargill kag P&G samtang may pandemya. Sa tanan nga monopolyo sa produksyon sang pagkaon, pinakadaku ang kita sang Nestlé sang 2020 nga naglab-ot sa $13 bilyon. Katumbas ini sang 2.8% nga pagtaas halin 2019. Pinakadaku nga amot sa kita sang korporasyon ang mga baligya halin sa Purina (pagkaon sang hayop), nga nagagamit sang salin nga produkto sang kopra pagkatapos nga pugaon ang langis.

Ang kita naman sang Cargill sa pareho nga panahon $3 bilyon halin sa $2.56 bilyon antes ang pandemya. Ang P&G, nga pinakadaku nga nagaprodyus sang mga gamit pangsanitasyon (habon, shampoo, toothpaste) naglista sang $12.76 bilyon nga kita sang 2020 halin sa $3.63 bilyon sang nagligad nga tuig.

Minilyon nga dolyar naman ang ginkuripon nga ganansya sang mga planta nga nagaprodyus sang langis halin sa niyog nga nakabase sa Pilipinas. Ang Peter Paul Philippines Corporation kag Primex Coco Products, nga lakip sa pinakadaku nga nagaproseso kag naga-eksport sang mga produkto nga niyog, naglista sang kabilugan nga baligya nga naglab-ot sa $13.8 milyon sang 2020.