Dugay na nga gipakigbisogan ang tinuod nga reporma sa yuta sa Pilipinas. Kasagarang gitikad sa mga mag-uuma, ang lapad nga kayutaang matikad gipanag-iya sa mga agalong-yutaang politiko sa nasud. Sa pagkusog sa pakigbisog alang sa reporma sa yuta, bala ang tubag sa gobyerno. Libreng pag-apud-apod sa yuta ug hustisya ang singgit hangtud karon sa mga mag-uuma.

Enero 22, 1987, kapin 10,000 ka mag-uuma ug mamumuong panguma ang nagmartsa paingon sa Malacanang Palace aron ipaabot sa presidente ang ilang demanda alang sa tinuod nga reporma nga adunay libreng pag-apud-apod sa yuta ug desenteng suhulan. Ang malinawon nilang protesta nahimong usa ka maduguong dispersal didto sa Mendiola Street sa dihang gipaulanan sila og bala sa mga armadong pwersa sa gobyerno. Naila kining Mendiola masaker nga diha-dihang mikalas og 13 ka tawo ug kapin 50 ang samaron.

Aron pahupayon ang kasuko ug lanog nga panawagan sa reporma sa yuta, napugos ang administrasyong Cory Aquino nga magpakanaog og programa sa reporma sa yuta – Comprehensive Agrarian Reform Program (CARP). Sa pagpatuman niini, napamatud-ang peke kini tungod sa iyang mga probisyon nga naghatag eksemsyon sa kayutaan sa mga dagkung agalong yutaan ug dili libre ang yutang gihatag ngadto sa mga benepisyaryo.

Sama sa nahaunang presidente, si Duterte nagsaad nga himuon ang dekada nang pasalig sa libreng pag-apud-apod sa yuta ngadto sa mga mag-uuma. Sa kapin 5 ka tuig niya sa posisyon, sobra sa 330 ang gipatay nga mag-uuma, aktibista sa yuta ug lumad, dul-an 40 niini sa Caraga. Wala pa kini labot sa liboang namatay nga inosente tungod sa iyang ‘gyera kontra druga’.

Ilalom sa rehimeng Duterte ug ilabina nga adunay pandemya, target sa pagpanumpo ug pagpamatay ang padayong nagduso sa tinuod nga reporma sa yuta, ayuda atol sa pandemya ug kalamidad, ug solusyong medikal. Samtang ang uban biktima sa mga pribadong armado sa mga agalong yutaan, daghang mga mag-uuma ang namatay sa kamot sa AFP/PNP diin kasagarang malisyosong giakusahang nalambigit sa New Peoples Army.

Pipila lamang sa mga nailang mag-uuma nga biktima sa ekstra hudisyal nga pagpamatay sila Silvestre ‘Kulot’ Maratas, Tangig ‘Datu Manhusay’ Anduhuyan ug Nora ‘Nanay Nora’ Apique. Pipila usab ka insidente sa masaker ang nahitabo sa rehiyon nga mipatay sa mga mag-uuma ug lumad sama sa Lianga Masaker 2, ug Tandag City Masaker.

Dili armado, sibilyang mag-uuma ang kasagarang ginatira sa AFP/PNP. Ang paglambigit sa mga regular nga mag-uuma ngadto sa armadong pakigbisog mao ang pinakasayong taktikang gigamit sa pwersa sa gobyerno aron hatagan og pangatarungan ang dinaghang pagpamatay sa mga mag-uuma.

Taliwala sa grabeng pagpamatay, ang gobyerno nagpadayon sa palisiyang samot nga nagpalisud sa mga mag-uuma. Nag-una niini ang mga palisiyang neoliberal nga nag-alagad sa interes sa langyaw sama liberalisasyon sa importasyon sa bugas, pagpapaspas sa kumbersyon sa mga yutang agrikultural, ‘greening program’ nga nagpalapad sa plantasyon sa komersyal nga kahoy, pag-abli sa kalasangan sa bag-ong makilangyaw nga pagmina ug uban pa.

Sama sa pagkahuman sa hitabo sa Mendiola Masaker, diin walay bisan isa ang nasilotan, ang pagkombikto sa lokal nga mga opisyal sa polis ug militar talagsaon kaayong mahitabo.

Sa kasamtangan diin napalig-on na sa korte Suprema ang Anti-Terorism Act, samot nga daghang mag-uuma pa ang mabiktima niini. Daghan ang nagpabasura niini nga balaod tungod sa iyang dili tin-aw ug lapad nga depinisyon sa terorismo ug pagdapig sa gahum sa polis ug militar. Ug ang militarista ug reaksyonaryong tubag ni Duterte taliwala sa padayong pagsaka sa kaso sa Covid magmantsa pa og una og dugo sa daghang kayutaan kaysa sa pagpakunhod sa kaso sa impeksyon.

Ang pakigbisog alang sa tinuod nga reporma sa yuta miabot na ngadto sa iyang pinakataas nga porma – ang agraryong rebolusyon . Usa kini ka porma sa armadong rebolusyon aron ilingkawas ang yuta gikan sa kontrol sa langyaw ug lokal nga mapahimuslanon ug libreng-iapud-apod kini ngadto sa mga wala o kulang og yutang matikad. Sa esensya, ang armadong pakigbisog sa Pilipinas nga gilunsad sa New Peoples Army usa ka gubat mag-uuma. Pinaagi sa paggunit og pusil ilalom sa pagpangulo sa Partido Komunista ng Pilipinas, libreng natikad na sa mga mag-uuma ang yutang gihakog sa mga konsesyonaryo sa logging sama sa SUDECOR, PICOP ug uban pa. Apan, temporaryo pa kini samtang nagtunhay pa ang sistemang pag-akop-akop sa kayutaan ug kapital sa pipila.

Samtang anaa pa ang langyawng kontrol sa nasud ug wala pa nalingkawas ang yuta gikan sa pag-akop-akop sa pipila nga naghari , angayang padayong ipakigbisog sa katawhan ang tinuod nga reporma sa yuta. Ang pag-apod-apod og libre sa yuta ngadto sa nagtikad, sa esensya, naghatag sa hingpit nga hustisya sa tanang gipatay nga mag-uuma, aktibista sa yuta ug lumad.

Iasdang ang agraryo ang rebolusyon!
Iasdang ang armadong pakigbisog!