Bulkason an nakatahub nga kasisidman han balaud militar

, ,
Ini nga artikulo mayda han huba ha PilipinoEnglishIlocoBisayaHiligaynon

Masobra lima kadekada an naglabay, kundi nagpapabilin pa gihapon nga gin-uungbawan an bug-os nga nasud han kasisidman han balaud militar nga gin-imponer ni Ferdinand Marcos Sr. hadton Septyembre 21, 1972. Natikagrabe pa yana ini nga kasisidman ha atubangan han waray wantas nga pasismo ngan korapsyon han gubyerno ni Ferdinand Marcos Jr, anak han diktador, samtang ura-ura an pag-antos han katawhan Pilipino, pagbagsak han ira panginabuhi ngan pagtamas-tamas ha ira mga katungod.

Waray kaawod yana an korapsyon han nangunguna nga mga upisyal han rehimeng Marcos-Duterte. Waray hira ginkikilala nga baratunon ha katawhan. Butaray an ira pagtamay, pagbalewaray, o pambirikis ha naeksister nga balaud han reaksyunaryo nga sistema. Sugad hadton ilarum han diktadura nga Marcos, an “demokrasya” ha ilarum ni Marcos Jr usa la nga ordinaryo nga rayandayan ha iya poder nga waray ginkikilala nga tubtuban.

Katin yana han paksyon nga Marcos-Duterte an bug-os nga makinarya han gubyerno. Igin-gagamit nira nga prinsipal nga instrumento han pagkontrol ha katilingban an Armed Forces of the Philippines (AFP) ngan Philippine National Police (PNP) ngan an mga brutal, madugo ngan butaray nga iligal nga taktika han panhadlok ngan panmuypoy ha katawhan. Gin-gagamit hini an National Task Force-Elcac, nga syahan nga igintukod ni Rodrigo Duterte, agud igpailarum ha hugot nga kontrol an ngatanan nga ahensya han gubyerno, gamit an panarhug nga maakusaran nga nabulig ha “terorismo.”

Ngatanan nga sanga ngan ahensya han reaksyunaryo nga gubyerno nga Marcos tagasunod la ha iya mga dikta. Kontrolado han supermayoriya nga maka-Marcos ngan maka-Duterte an Kongreso, ngaduha an senado ngan an uruubos nga kapunungan. An tingog han pipira nga minorya nga mga oposisyunista pirit nga iginlulumos han mga alipures ni Marcos ngan Duterte, agud iligis an bisan ano nga karuyag ni Marcos ngan ni Duterte.

Tikang han liningkod ha poder, may pira nga kaso nga kontra ha mga Marcos an iginbasura han Korte Suprema ngan iba nga korte nga dabi an haros ₱1.7 kabilyon nga ginkawat nga karikuhan.

Ha ilarum han paghihinadi-hadi han anak han diktador nga hi Marcos Jr, natikagrabe an paggamit han poder ngan kwarta han katawhan. Bisan kun kwestyunable, imoral o butaray nga iligal an usa nga palisiya, programa o pitad, iginpapadig-on ini ngan iginhahatag kanda Marcos ngan Duterte. Sugad hini nga “leyaltad” an iginhahatag han ira mga alipures nga mga tawuhan han diktador ngan pasista, siyempre kabalyo han pondo, pabor o pwesto. Klaro ini nga iginpapakita yana ha karukayaknon han “confidential and intelligence funds” (CIF) nga utro nga nakatalaan nga ig-alutaga ha upisina ni Marcos (haros ₱5 kabilyon) ngan ni Sara Duterte (₱650 kamilyon). Kwarta ini han katawhan nga sikreto nga gin-gagastos nira Marcos ngan Duterte hin waray baratunon ha katawhan. Ha sugad liwat nga paagi iginligis han mga alipures ni Marcos an pagtukod han ₱500-kabilyon nga Maharlika Investment Fund tikang ha pondo han katawhan nga iginpakatin kan Marcos agud ibutang ha negosyo han iya iginpapaburan nga mga kroni nga dagko nga kapitalista.

Samtang adlaw-adlaw an pag-antos ngan paghimakuri han masa nga anakbalhas nga magin sadang an ira guti nga kita agud pakaunon an ira mga pamilya, waray hunong an liaw ngan pagparasa ni Marcos ngan iya pamilya ngan upisyal ha iba nga nasud, ha tahub han kunuhay pag-aghat ha mga kapitalista nga langyaw nga mamuhunan o mamasyada ha Pilipinas. An maabot ha usa ngan hin tunga kabilyon kapisos nga badyet ni Marcos ha pagbiyahe sa 2024, haros tulo kapilo nga mas dako itanding hadton 2022, ngan 5,000% itanding ha badyet para hini hadton 2021.

An masobra ₱5-katrilyon nga iginpoproponer nga badyet ni Marcos para ha 2024, usa nga higante nga badyet para ha korapsyon. Pinakadako nga parte hini nakaalutaga ha mga proyekto nga pan-imprastruktura (mga tulay, kalsada, riles, ngan iba pa) nga surok han gatus-gatos kamilyon kapisos nga kikbak nga iginbubursa han mga burukrata kapitalista, kakunsabo an dagko nga negosyante, ngan mga langyaw nga bangko ngan korporasyon. Kadak-an hini nga mga proyekto nagpapalayas ha masa ha ira tuna nga gin-uuma o gin-uukyan, nagdadambong ngan nagruruba ha kalibungan ngan nagdadara hin mas dagko nga kalamidad.

Kadungan han waray-kaawod nga korapsyon ngan pandambong ha pondo han katawhan, waray hunong an pampulitika nga pan-gigipit ngan paggamit hin mga mahugaw nga taktika han estado, agud pamingawon an mga kritiko han rehimen Marcos ngan tanggalon an tanan nga ulang ha korapsyon ngan ha mga kontra-kablas ngan kontra-katawhan nga programa. Natikagrabe an pangatake ngan paggarison ha mga komunidad ha kabaryuhan, panmomba ngan pangistraping, pwersahay nga pagpasurender ha mga sibilyan, mga kaso han panmatay ngan mga masaker. Natikadamo an kaso han pagsikmit, pagtortyur ngan pagkawara han mga aktibista nga nagseserbe ha kaupayan han masa.

Baga hin waray tubtuban an kasisidman ngan ngirhat han paghahari ni Marcos Jr, han tiraniko nga gahum ngan terorista nga paghahadi han estado. Kundi ha kamatuoran, an pagpaling ha todo nga pasista nga kamadarahug ngan waray wantas nga korapsyon ha ilarum han rehimen Marcos pangilal-an han labaw nga pagkadunot han naghahadi nga sistema nga bagakolonyal ngan bagapyudal. Dugang hini nga iginpapadagmit an pagkaagnas han naghahadi nga sistema, ngan iginhuhurma ha diwa han katawhan nga kinahanglan hira gumios agud depensahan an ira interes ngan mga katungod, ngan ipasulong an ungara para ha rebolusyunaryo nga pagbabag-o han katilingban.

Yana, labaw san-o pa man, kinahanglan gumios han katawhan Pilipino agud bulkason an kasisidman nga igintahub ni Marcos ha bug-os nga nasud. Kinahanglan gabuton ngan tanggalon an kahadlok nga pirit nga iginbubuno han terorista nga estado ha dughan han katawhan. Sugad han panahon han balaud militar, karuyag han mga pasista nga reaksyunaryo nga umungbaw an kahulop ngan kahadlok ha katawhan, agud puuhon an ira pag-ato.

Ha sugad, kinahanglan an kaisog, determinasyon ngan naglalarab nga militansya agud hasugon an dalan han pag-ato, ha kasyudaran man o kabaryuhan, ha kakalsadahan o ha dalan han armado nga pag-ato. Agud diri umungbaw an imoralidad han rehimen Marcos, kinahanglan manindugan ngan umato an ngatanan nga demokratiko nga klase ngan pwersa.

An balaud militar hadton 1972 deklarasyon han gerra han niyutiyo nga estado han US kontra ha katawhan Pilipino. Sugad han pag-ato hadto ha pasista nga diktadura, armado nga pakig-away an pinaka armas yana han katawhan agud atuhan an terorismo han estado, kadungan an ngatanan nga iba pa nga posible nga porma ngan pamaagi han duruyog nga paggios agud atuhan an korapsyon, pasismo ngan pagkaniyutiyo ni Marcos Jr.

An Partido Komunista ng Pilipinas nagseserbe nga rubas, butagtok ngan pinuno han hiluag nga pag-ato han katawhan Pilipino. Kinahanglan pursigido nga pakusgon an Partido, kalakip an pamumuno hini ha Bagong Hukbong Bayan, agud seguruhon an ngatanan-nga-gapil nga pag-abante han rebolusyon ngan pangunguna ha martsa han katawhan ngadto ha maupay nga kabubwason nga demokratiko ngan may tinuod nga katalwasan.

Bulkason an nakatahub nga kasisidman han balaud militar