Samtang misulod sa ting-ulan ang Pilipinas karong Hunyo, nagatransisyon usab ang klima gikan El Niño ngadto sa La Niña. Niadtong Mayo, gibutang na sa PAGASA sa 69% nga lagmit moigo ang La Niña sa bulan sa Hulyo-Setyembre. Nagkinaiya kini sa mas sagad ug mas kusog nga pag-ulan, nga siguradong magdala og mas grabeng pagbaha, pagdahili sa yuta ug bagyo.

Ang El Niño ug La Niña mao ang duha ka yugto sa penomenang pangklima nga gitawag og El Niño Southern Oscillation o ENSO. Ang ENSO nagkinaiya sa dili regular nga pag-usab sa hangin ug temperatura sa dagat Pasipiko. Ginapagrabe ang mga epekto niini sa pag-init sa temperatura sa tibuok kalibutan tungod sa paggamit og fossil fuel alang sa enerhiya, transportasyon ug produksyon sa industriya.

Nakasinati na ang Pilipinas sa dili moubos sa lima ka siklo sa La Niña gikan dekada 1980. Nagkamubo ang gintang sa kada siklo ug nagkadaku ang kadaut nga gibunga niini sa nasud. Sa La Niña niadtong 1988-1989, mikabat sa ₱900 milyon ang gibanabanang nadaut sa mga pananum. Nakahiagum ang nasud sa duha ka magkasunod nga La Niña nga 10 ka tuig ang gintang—1998-2001 ug 2010-2011. Medyo milungtad ang La Niña hangtud sayong bahin sa 2012 nga nagpagrabe sa mga bagyong miigo sa nasud, ilabina sa Mindanao.

Kapin 1,000 ang natahong namatay, 900 ang wala na nakita ug liboan ang nawad-an og panimalay dihang mihampak niadtong Disyembre 2012 ang Bagyong Pablo (internasyunal nga pangalan: Bopha) sa rehiyon sa Davao. Kapin 1,200 usab ang namatay ug susama ka daghan ang nawala sa Region 10, partikular sa Cagayan de Oro, dihang mihampak ang Bagyong Sendong (Washi) niadtong Disyembre 2011. Wala pay lima ka tuig, subling nahitabo ang La Niña (2016-2017). Gipagrabe sa maong La Niña ang Bagyong Niña (Nock-Ten, 2016) nga miigo sa rehiyon sa Bicol.

Ulahing naunlod sa La Niña ang Pilipinas niadtong 2020-2022. Sa tuig 2020 lamang, 23 ka bagyo ang miigo sa Pilipinas, mas taas sa kasagarang 20 ka bagyo kada tuig. Labing kusog dinhi ang Bagyong Rolly (Goni, 2020) ug Ulysses (Vamco, 2020) nga miigo sa Visayas ug North Luzon. Gibanabanang kapin ₱40 bilyon (o ₱20 bilyon kada usa) ang kadaut nga gibunga sa maong duha ka bagyo. Halos wala nay gintang ang nagpatunga sa pagtapos sa La Niña, ayha subling misulod ang lain na usab nga siklo sa ENSO niadtong Hulyo 2023.

Pagguba sa kinaiyahan ug ENSO

Sa mga bagyong Pablo ug Sendong, tin-aw nga hinungdan sa makamatay nga mga pagbaha ang pagkaupaw sa lasang kung asa midagayday ang tubig gikan sa kabukiran ngadto sa mas ubos nga lugar sa mga baybay. Apan labaw dinhi, mas lapad ang epekto sa pag-upaw sa lasang sa Pilipinas sa siklo sa ENSO sa Pasipiko.

Sa usa ka pagtuon niadtong 2023, napirmi sa mga syentista ang dakung papel sa pagkaupaw sa lasang sa gitawag og Maritime Continent (MC) sa pagsigi ug paggrabe sa ENSO niining milabayng mga dekada. Ang MC gilangkuban sa Indonesia, New Guinea, Malay Peninsula, Pilipinas ug sa kadagatang nakapalibot dinhi. Matud nila, tungod sa pagkaupaw sa mga lasang sa maong mga nasud, misaka og 11.7% ang posibilidad sa pagmugna sa mas kumplikado ug dili matagna nga mga El Niño; samtang 14.6% ang La Niña.

Ang maong mga pagkaupaw nang-una tungod sa kumbersyon sa yuta, komersyal nga pagtroso ug paglatag og mga komersyal nga plantasyon sa kahoy, ug malukpanon ug magun-ubong mina.

Ang labing nagaantus sa kadaut sa La Niña mao ang mga nasudnong minorya ug mag-uuma, nga nawad-an og panimalay ug panginabuhian sa matag paghampak sa mga bagyo ug pagbaha. Husto nilang ginasingil ang mga kumpanya sa mina ug plantasyon nga maghatag-danyos sa kadaut nga nahiagum sa ilang mga komunidad tungod sa pagkawkaw ug paggun-ub niini sa kinaiyahan.

Pananglitan niini ang pagpanghingusog sa mga residente sa Masara, Davao de Oro (kanhing Compostela Valley) nga ayuhon sa Apex Mining Corporation ang nagubang mga dalan ug tulay sa lungsod human sa bagyong Pablo. Sa Cagayan Valley, panawagan usab sa mga mag-uuma nga ipahunong ang pagpaningil o dili dayon singlon ang ilang mga utang sa produksyon aron mahatagan sila og higayon nga makabawi sa sunod nga siklo sa tingtanum. Dungan niini, giduso nila sa reaksyunaryong estado nga maggahin og pondong danyos para sa mga balay ug panginabuhian nga naguba.