Read in: Hiligaynon | Pilipino | English

Tungod sa grabeng pagpasagad ug kapalpak sa pagdumala ni Rodrigo Duterte, ilabina sa pag-atubang sa pandemyang Covid-19, naghulgang moulbo ang mas daku pang krisis sa mga umaabot nga bulan nga posibleng ibunga sa usa o kombinasyon sa mosunod nga mga hinungdan:

ang padayon nga paggrabe sa pandemya tungod sa kagahi sa ulo ug pagbalibad ni Duterte nga hatagag-prayoridad ang mga lakang panglawas; ang pagkahagba sa ekonomiya ug panginabuhian sa katawhan tungod sa padayon nga pagsalig sa lockdown ug pagpatuman sa mga pabug-at ug paantus nga palisiya; ug ang disbalanse sa rehimeng Duterte tungod sa pagkahurot sa pasensya sa katawhan.

Tungod sa pagtumaw sa Delta variant, ug ubos pang ang-ang sa pagpangbakuna sa nasud, daku ang posibilidad nga sa mga umalabot nga bulan labaw pang mopaspas ang pagkuyanap sa Covid-19 nga lapas sa kapasidad sa mga ospital ug pasilidad. Dili layong mapwersa ang gubyerno ni Duterte nga balik-balik nga magpahamtang og lockdown tungod sa huyang ang kapasidad sa testing ug contact tracing, ug langan kaayo nga pagpangbakuna.

Walay kasiguruhang “mobarog na ang ekonomiya” tungod kay walay ginahimong pagpamuhunan aron pasikaron ang produksyon ug pagkonsumo. Subay sa kasinatian gikan 2020, nagpabilin ang hulga nga sulod lamang sa pipila ka bulan subling mosaka ang ihap sa walay panginabuhian ug daghan ang malukpanong pagkalugi ug pagpanira sa mga negosyo. Itukmod niini ang labaw pang paggrabe sa pagpahimulos sa mga mamumuo, labaw pang pagsagayad sa panginabuhian sa minilyong katawhan pareho sa kasyudaran ug kabanikanhan, labaw pang paggrabe sa kagutom ug malnutrisyon, paggrabe sa krisis sa edukasyon ug pagtoon, ug paggrabe sa uban pang mga sosyo-ekonomikanhong problema.

Dili layong moulbo ang grabeng krisis sa pulitika sa nagharing rehimeng Duterte, atubangan sa padayon pakyas niining epektibong dumalahan ang krisis sa panglawas ug krisis sa ekonomiya. Samtang nagkaduul ang katapusan sa termino ug iduso ang iskemang mokapyot sa poder siguradong labaw pang mograbe ang paggamit ni Duterte sa kabangis ug pagpanglingla aron paralisahon sa kahadlok ang katawhan at piangan ang kinsamang nagababag.

Natukmod sa desperadong kahimtang ang katawhan tungod sa dunot, palpak ug paantus nga pagdumala ni Duterte. Minilyong Pilipino ang adlaw-adlaw nga nagaantus sa walag too nga mga tag-as nga linya sa pagkaon, ayuda ug bakuna.

Atubangan sa hulga sa mas grabeng krisis, kinahanglang molihok ang katawhang Pilipino ug ipadayag ang ilang mulo ug pagbabag sa mga palisiya nga labaw pang nagpa-antus kanila. Dili pwedeng magpabiling hilum ug bulag-bulag ang katawhan. Dili pwedeng maghulat na lang sa ayuda o magsalig sa hinabang aron makasugakod sa grabeng kagutom.

Kinahanglang dili mosugot nga tibuok-panahong makulong sulod sa mga balay samtang walay ginahimo ang gubyerno nga pakusgon ang kapasidad sa pag-atubang sa pandemya, samtang ginaabuso sa mga upisyal ang ilang gahum, ginasagulan pa og pulitika ang ayuda ug bakuna, ginabulsa ang pondo sa katawhan, ginausik-usikan sa gyerang walay pulos, o ginabayad sa nagkadakung utang sa gubyerno nga wala man lang napahimuslan sa katawhan. Kinahanglang mogawas sa mga dalan ug kalsada, tukuron ang nagkahiusang baruganan ug ipakita ang kasuko sa palpak nga gubyerno nga maoy responsable sa grabeng pandemya ug krisis.

Kinahanglang dili mosugot ang katawhan nga padayon silang sap-ongan sa pagpanghadlok ug terorismo ni Duterte. Kung magpakahilum ang katawhan, labaw nga mokusog ang buut ni Duterte ug sa iyang mga suluguon ug alipures nga yatak-yatakan ang mga katungod ug kaayuhan sa katawhan, kawkawon ang pondo sa katawhan, ipahamtang ang mas bug-at nga palas-anong buhis, motraydor ug makigkunsabohay sa mga langyaw, solohon ang pulitikanhong gahum, magsabwag og terorismo ug palanaton pa ang pagpabilin sa Malacañang.

Anaa sa abaga sa tanang pwersang rebolusyonaryo ug mga aktibistang progresibo, patriyotiko ug demokratiko ang bug-at nga responsibilidad nga giyahan ug pangulohan ang katawhang Pilipino sa ilang pagsukol sa nagharing tirano ni Duterte.

Atubangan sa hulgang pagsulbong sa mas daku pang krisis, kinahanglang tibuok-kusog silang molihok, gamiton ang tanang pamaagi ug patigbabawan ang tanang limitasyon ug mga pagpamig-ot ilalum sa militaristang lockdown, aron abton ang masang bulag-bulag, ipataas ang ilang kahimatngon pinaagi sa lain-laing dagway sa propaganda ug edukasyon, palapdon ang ilang mga organisasyon, tukuron ang pinakadaghang kahugpungan sa pinakadaghang lugar, ug pandayon ang ilang militansya nga ipadayag ang ilang kasuko, ipakigbisog ang ilang mga hinanaling demokratikong pangayo ug mga katungod ug singilon ang palpak ug mapasagarong rehimeng Duterte.

Ang lapad nga masang Pilipino nagsilbing uga nga dagami nga nagpaabot sa aligato nga magmugna sa usa ka gamhanang kalayo nga motapos sa ilang pag-antus ilalum sa paantus ug palpak nga rehimen. Ang nagkalalum nga desperasyon sa katawhan–alang sa pagkaon, ayuda ug bakuna–kinahanglang tigumon ug itransporma sa usa ka pwersa alang sa pagsukol, samtang ginapataas ang ilang nasudnon-demokratikong kahimatngon. Kinahanglang giyahan ang katawhan sa dalan sa panaghiusa, dili sa pag-iya-iya; sa dalan ng pakigbisog, dili sa pagpakilooy.

Hubas na ang tanan sa masang Pilipino. Wala nay mawala kanila.