Ginhatagan sang “negatibo nga 99.9%” ni Kaupod Juliet de Lima, nagatindog nga nagapamuno sang negotiating panel sang National Democratic Front of the Philippines (NDFP), ang sabat sang rehimeng Duterte sa pandemya nga Covid-19. “Absoluto nga wala siya sang (Rodrigo Duterte) ginhimo nga husto” kag sa baylo ginpabudlayan ang masa kag ginbangkrap pa ang gubyerno.

“Militarista, kag indi gid medikal ang sabat sang rehimeng Duterte sa pandemya,” suno kay Ka Julie. Wala sang kunsiderasyon sa mga kinamatarung kag kaayuhan sang pumuluyo ang lockdown kag mga quarantine measure. Sa pagkamatuod, nagserbi pa ini para ipalapta ang bayrus kag pabudlayan ang pumuluyo, labi na ang mga imol, suno pa sa iya.

Gindambong ni Duterte ang pangpubliko nga pondo sa tabon sang paghatag sang ayuda kag paglunsar sang mass testing. Wala sang benepisyo nga ginhatag sa mga apektado sang Covid-19 o sa milyon nga pumuluyo nga nawad-an sang trabaho dulot sang lockdown.

“Pinakamalala,” siling ni Ka Julie, “ang mga responder sang mga ligal nga organisasyong masa pareho ni Zara Alvarez ginaaresto, ginatortyur kag patraidor nga ginapatay sang militar kag pulis nga gindeploy para kuno ipatuman ang lockdown.”

“Dapat ihatag sa mga mamumugon medikal kag ikaayong lawas ang pagpamuno sa pagbato sa pandemya,” siling ni Ka Julie. Prayoridad dapat ang pagtigana sang pondo sa pagbato diri. Dapat gilayon nga hatagan sang pondo nga pang-emergency ang apektado nga pumuluyo.

“Dapat ideploy ang mga yunit kag tinawo medikal sang militar sa pagpabaskog sang mga medikal nga pagtinguha batuk sa pandemya kag indi para sa pagpatuman sang kwarantina kag lockdown.” Siling niya, dapat ginapahulag lang ang mga ini para maghatag serbisyo pareho sang pagbulig sa mga naabutan sang lockdown para makapauli sa tagsa nila ka prubinsya. Ang mga lokal nga pulis dapat ideploy para maghatag sang bulig pang-emerhensya sa mga nagakinahanglan.

“Kinahanglan punggan ang pagdambong ni Duterte kag iya nga mga kroni sa pangpubliko nga pondo, kag dapat ihatag sa pumuluyo ang mga ayuda kag pautang halin sa luwas sang pungsod kag mga internasyunal nga ahensya.”

Ginpakamalaut ni Ka Julie ang pagbuhos ni Duterte sang binilyon nga pondo para pasikaron ang kampanya nga kontra-insurhensya, pareho sang 2,969% dugang sa badyet sang NTF-ELCAC. “Ang pagwaldas sa pangpubliko nga pondo paagi sa pagtalana sang sobra-sobra nga badyet sa AFP amo ang isa sa mga kabangdanan kon ngaa bangkrap ang gubyerno,” siling niya. “Indi sini mapauntat kundi ginapaigting pa ang inaway banwa.”

Kon wala gin-untat ni Duterte ang sugilanon pangkalinungan kag ginrespeto ang mga kasugtanan sini, madamo tani ang mabulig sang nalab-ot nga mga nakasugtan sang magtimbang nga panel pareho sang nalimpyo na nga Comprehensive Agreement on Social and Economic Reforms (CASER).

“May santo nga mga probisyon sa CASER para sa pag-atubang sa pandemya nga Covid-19,” suno kay Ka Julie. May ara ini nga bilog nga artikulo nga nakatuon sa pagtukod sang isa ka unibersal nga pangpubliko nga sistema sa ikaayong lawas nga maghatag sang kumprehensibo kag de kalidad nga serbisyo para sa tanan. Antes gintalana bilang nagatindog nga nagapamuno sang peace panel, ginpamunuan ni Ka Julie ang reciprocal working committee nga naghimo sang amo nga borador.

Nakasaad sa Seksyon 4 sang Artikulo XIV (Kinamatarung sa Ikaayong Lawas) sang CASER nga kinahanglan hatagan sang pagtamod ang pagpabaskog sa sistema sa ikaayong lawas kag programa para sa paglikaw sa balatian nga nakabase sa mga paghatag sang basehan nga mga serbisyo sa ikaayong lawas sa lebel-komunidad. Kadungan sang paghatag sang de kalidad nga serbisyo sa ikaayong lawas ang pag-atubang sa mga halambalanon sang nutrisyon, serbisyo sa tubig, pabalay, edukasyon, trabaho kag pangabuhian, kag iban pa nga mga halambalanon nga nakaapekto sa ikaayong lawas.

Ginasiguro sang Seksyon 5 nga makabaton sang makabuhi nga sweldo kag benepisyo ang tanan nga mamumugon sa ikaayong lawas, amo man ang tawhanon nga kundisyon sa pagtrabaho, kag kasiguruhan sa trabaho. Sa Seksyon 6, gintumod ang kakinahanglanon sang paggamit, pagpauswag kag promosyon sang alternatibo nga pagpamulong sa mga komunidad. Nakasaad man nga kinahanglan amligan ang mga pamaagi nga ini batuk sa mga nagaangkon sang intellectual property rights kag kumpetisyon sa dumuluong nga mga bulong.