Ikatlo nga bahin sang serye angut sa pagpangutang sang rehimeng Duterte. Basahon ang una nga bahin, “Dalagkuan nga pagpangutang sa ngalan sang pandemya,” sa Ang Bayan, Agosto 21, 2020; ikaduha nga bahin, “Perwisyo nga dala sang wala-tuo nga pagpangutang ni Duterte,” Ang Bayan, Setyembre 7, 2020.

Pareho ni Rodrigo Duterte subong, naghimbunanay ang diktador nga si Ferdinand Marcos sadto sa mga imperyalistang institusyon pangpinansya para pondohan ang iya engrande nga programa pang-imprastruktura agud kuno pasikaron ang ekonomya sang pungsod.

Sobra-sobra ang gin-utang ni Marcos halin sa International Monetary Fund (IMF) kag World Bank (WB) nga lunsay kontrolado sang US agud pondohan ang 61 sa iya mga proyekto. Lakip diri ang Bataan Nuclear Power Plant kag iban pa nga mga proyekto nga ginbansagan mga “white elephant,” mga imprastruktura nga wala man mabenepisyuhan sang pumuluyo kag gingamit lang ni Marcos kag iya mga kroni agud magkubra sang kikbak.

Sang ginpapanaug ni Marcos ang layi militar, gilayon niya nga ginliberalisa ang polisiya sa pagpangutang kag ginpatuman ang mga reporma nga gindikta sa iya sang IMF-WB. Ginkuha niya ang limitasyon sa pagpangutang nga sadto nagdumili sa Pilipinas nga mangutang lampas sa $250 milyon kada tuig kag nagrehistro sang kabilugan nga utang nga $1 bilyon. Sa sulod sang walo ka tuig (1973-1981), nag-utang siya sang masobra $2.6 bilyon. Pag-abot sang 1980, ang Pilipinas na ang ikawalo sa 113 pungsod sa bilog nga kalibutan nga nakakubra sang pinakadaku nga utang halin sa WB. Upod ang gin-utang niya halin sa mga dumuluong nga pribadong bangko, naglab-ot ang dumuluong nga utang sang pungsod halin $600 milyon sang 1965 pakadto $26 bilyon paglab-ot sang 1986.

Paglab-ot sang 1980, ang Pilipinas na ang nagapanguna nga pungsod sa Asia kag ikaduha sa bilog nga kalibutan na nakabaton sang pinakadaku nga kantidad sang mga structural adjustment loan (SAL) halin sa IMF-WB. Ang mga pautang nga ini may katuwang nga mga kundisyon pareho sang pagpanubo sa mga taripa, kag pagkuha sang kantitatibo nga restriksyon sa pag-import; dugang nga buhis; pribatisasyon sang mga pangpubliko nga propyedad; deregulasyon; pag-eksport sang kusog pagtrabaho; pagbuhin sa sweldo kag iban pa nga kontra-pumuluyo kag maki-negosyo nga mga polisiya. Sang ulihi, ang mga neoliberal nga tikang nga ini ginpakete bilang Washington Consensus.

Ang mga SAL nga ginkubra ni Marcos halin 1980 tubtob 1984 nga nagabalor sang $500 milyon ang nagmarka sang dinekada nga pagpatuman sang mga polisiya nga neoliberal sa Pilipinas. Bilang kabahin sini, labing ginpanubo ang abereyds nga taripa sa pag-import halin 43% pakadto 28% sang 1985 nga nagresulta sa pagkaputo sang mga lokal nga negosyo kag malaparan nga disempleyo.

Baliskad sa rebisyunista nga padihut nga paggwaon nga “bulawanon” ang mga tuig sa idalom sang diktaduryang US-Marcos, ang matuod nga nagsadsad ang ekonomya. Paglab-ot sang 1985, ang tantos sang disempleyo nagrehistro sa 12.6% halin 3.9% lang sang 1975.

Nagtimbuok man ang presyo sang mga pangunahon nga balaklon kag serbisyo kadungan sang paghabok sa tantos sang implasyon pakadto sa halos 30% sang 1985 halin 6.8% sang 1975.

Sa pihak sang kuno “pagbalik” sang demokrasya sang mapatalsik ang diktadurya sang 1986, tanan nga nagsulunod nga rehimen, lakip ang subong nga rehimeng Duterte padayon nga nagatib-ong kag nagapatuman sa mga neoliberal nga reporma nga ginadikta sang IMF-WB.