Liwat nga ginpaarangkada sang mga sinakpan ni Rodrigo Duterte sa Senado kag Kongreso ang padihot nga charter change o pagbag-o sang 1987 Konstitusyon pagsulod sang 2021.

Sa Manubo nga Panalgan, gin-umpisahan na sang Enero 13 ang pagpamati sang komite para sa pag-amyenda sa konstitusyon sa Resolution of Both Houses No.2 (RBH2) sa pagduso ni House Speaker Lord Allan Velasco. Si Velasco ang awtor sang amo nga hagna nga ginatawag “one-line-cha-cha” o isa ka linya nga charter change. Kaundan sini ang pagsal-ot sang mga tinaga nga “unless otherwise provided by law” (maluwas kon may nakasaad sa layi) sa mga seksyon sa Konstitusyon nga nagalimita sa dumuluong nga nagapanag-iya sa duta, dunang manggad, pangpubliko nga yutilidad, institusyon pang-edukasyon, midya kag advertising. Kon maaprubahan ang amo nga pabag-o, mahimo nga bag-uhon o kuhaon sang Kongreso sa palaabuton ang amo nga mga probisyon paagi sa pagpasar sang mga layi angut diri. Target sini ang mga seksyon nga nagatumod sa pungsodnon nga patrimonya kag ekonomya; edukasyon, syensya kag teknolohiya, arte, kultura kag isports; kag mga pangkabilugan nga probisyon. Nagapanguna nga katuyuan sini nga ibwelo ang liberalisasyon nga maghatag sang pahanugot sa mga dumuluong nga 100% nga magpanag-iya sang duta kag importante nga negosyo nga subong ginareserba sa mga Pilipino.

Insister ni Velasco, ang pagpatuman sang cha-cha nga ini para makabangon ang pungsod halin sa pandemya paagi sa pagbuyok sang dumuluong nga pamuhunan. Pero suno sa mga pagtuon, indi dumuluong nga puhunan ang kinahanglan sang pungsod kundi mas daku nga alokasyon agud subsidyuhan ang nagakaipit nga mga empresa kag pumuluyo agud pasikaron liwat ang ekonomya.

Higanteng kita, kag indi pagpauswag sang ekonomya ang tuyo sang mga dumuluong nga kapitalista sa Pilipinas. Suno sa Ibon Foundation, sige-sige kag nagapadaku ang nagsulod nga dumuluong nga kapital halin pa dekada 1980 sa pihak sang mga restriksyon sa konstitusyon. Halin abereyds nga $187 milyon sang dekada 1980, ara sa $6.3 bilyon na ini sa 2015-2019.

Ginsipot lang sang mga dumuluong nga kumpanya ang resorsa sang pungsod kag ginhingalitan ang barato nga kusog-pangabudlay sang mga Pilipino para magkuripon sang higanteng kita. Indi nangin instrumento ang dumuluong nga kapital para padakuon ang ekonomya kag pauswagon ini para makatindog sa kaugalingon nga tiil. Maathag katama ini sa panahon sang pandemya kon sa diin wala sang ikasarang nga magmanupaktura sang basehan nga kinahanglanon medikal ang pungsod. Nagasalig ang mga Pilipino kag mga mamumugon sini sa suplay, pagpresyo kag kapritso sang dumuluong nga kumpanya sa basehan nga kagamitan medikal kag bulong. Wala sila sang mahimo kundi maghulat nga mawisikan sang bakuna.

Sa Senado, ginbuyagyag ni Senate Pres. Tito Sotto nga ginsugilanon siya ni Duterte sang Nobyembre 2020 nga buhion ang charter change para sipaon ang mga progresibong partido sa Kongreso paagi sa pagbasura sa sistemang party-list kag iduso ang mga amyenda sa mga probisyon sa ekonomya. May ginplastar na ang duha niya ka alipures nga senador nga hagna nga nagatukod sang constituent assembly para sa “limitado nga mga amyenda” sang Disyembre 2020 pa.

Ginpakamalaut sang Partido ang economic cha-cha kag pagpagwa nga indi ini malain sangsa nagligad nga mga cha-cha nga nakasentro sa mga probisyon sa pulitika. Siling sini, ang deklarado nga katuyuan nga paghatag sa mga kapitalistang dumuluong sang kinamatarung nga lubos nga panag-iyahan ang duta, dunang manggad kag mga negosyo katumbas sang lubos nga dumuluong nga pagpangibabaw sa ekonomya. Sa sina, nagtraidor si House Speaker Velasco kag iya nga mga kahimbon sa pagsulong sang lubos nga pagkolonya sang mga multinasyunal nga korporasyon sa Pilipinas, sa pagpakighimbon sa mga lokal nga kumpanya sang mga daku nga burgesya kumprador.

Wala pa sang nakapungko nga rehimen nga wala nagtuyo nga bag-uhon ang 1987 Konstitusyon para kuhaon ang nabilin nga mga proteksyon sa ekonomya. Basehan nga polisiya sang sunud-sunod nga mga burukrata-kapitalista nga gubyerno, nga nagserbi nga ahente sang mga daku nga burgesya kumprador, ang pagganyat sa mas madamo nga dumuluong nga pamuhunan paagi sa liberalisasyon.

Ulihi nga ginpalusot sang mga alipures ni Duterte ang cha-cha sa Kongreso sadtong Disyembre 2018 sa pagpanguna ni anay House Speaker Gloria Macapagal-Arroyo. Wala ini makapasar sa Senado.