Sa ikaduha nga kahigayunan, si President Donald Trump sang US na-impeach sa Kongreso sa botohan sang Enero 12, walo ka adlaw antes siya bayluhan ni Joseph Biden sa White House. Si Trump ang pinakauna nga presidente sang US nga duha ka beses na na-impeach.

Pangunahon nga unod sang kaso nga impeach batuk kay Trump ang incitement to insurrection o pagsulsol sang insureksyon. Base ini sa pila ka semana na niya nga pagpalapta sang mga kabutigan bahin sa eleksyong Nobyembre 2020 kag sa iya diskurso sa isa ka rali sang Enero 6 nga nagresulta sa mga “akto nga makahas, mapangwasak kag seditious (mapanulsol nga pagbato sa estado o awtoridad).” Ginatumod diri ang napaslawan nga pagsalakay sang mga grupo nga maki-Trump sa nakapungko nga Kongreso sang US kon sa diin lima ang napatay kag madamo ang napilasan.

Maluwas sa nasambit nga diskurso, unod man sa impeachment ang pagtuyo ni Trump nga baliskaron ang resulta sang lokal nga eleksyon sa Georgia. Una na nga ginpasakaan sang impeach si Trump sang Disyembre 2019, pero gin-abswelto siya sang Senado sang Enero 2020.

Ang impeachment amo ang pinakapunta sang krisis sa pulitika kag ekonomya sa US nga ginakinaiyahan sang isa sa pinakamalala nga krisis sa ikaayong lawas, pagsingki sang krisis sa pangabuhian sang pumuluyong Amerikano kag pagsanting sang ila disgusto sa kontra-imigrante, rasista kag pasistang administrasyon ni Trump.

Pagsalakay sa Capitol Hill

Sang Enero 6, ginsalakay sang masobra 2,000 tagasuporta ni Trump ang seremonyal nga pag-isip sang mga boto nga elektoral nga ginahimo sang mga kongresista kag senador sa Capitol Hill (panawag sa punsok sang mga bilding kon sa diin ginahiwat ang mga sesyon sang Mataas kag Manubo nga Panalgan sang Kongreso sang US). Ang pag-isip ang ulihi nga tikang para madeklarar nga nagdaug si Joseph Biden bilang presidente sang US.

Kulminasyon ang pagsalakay sa Kongreso sa masonbra duha ka bulan nga pagbalibad ni Trump sa iya pagkapirde sa eleksyon. Paliwat-liwat ang wala sang basehan niya nga pagdeklarar nga “landslide” ang iya pagdaog nga sa kamatuoran tuman kalayo ang nangin resulta sang isipay. Abante si Biden sa iya sang 7 milyong boto sa pangkabilugan nga eleksyon. Malayo man ang pagdaug ni Biden sa boto nga elektoral –306 sa iya nga 232.

Pila ka oras antes nila sudlon ang Kongreso, gindabukan ni Trump ang iya mga suporter nga “magmartsa padulong sa Kongreso” para “untaton ang pagkawat” sang eleksyon. Pila sa ila armado kag nagtuyo nga “dakpon” ang maabtan nila nga ginhingalanan ni Trump nga mga “traidor sa demokrasya”.

Sa sulod sang Kongreso, 100 kongresista kag 13 senador ang nagtuyo nga kwestyunon ang boto. Ginaimbestigahan subong sa US ang nangin papel sang mga kapartido ni Trump nga senador kag kongresista sa planado nga pagpanalakay.

Patalsikon sa anuman nga paagi

Ginpadayon ang pag-impeach kay Trump sa Kongreso pagkatapos magbalibad si Vice President Pence nga kuhaon siya sa pwesto gamit ang Amendment 25 sang Konstitusyong US. Ginapahanugutan sang probisyon nga ini nga kuhaon sang mga myembro sang kabinete ang nakapungko nga presidente, sa bulig sang Kongreso, kag islan siya sang iya nga bise.

Suno sa mga Democrat, importante nga ma-impeach si Trump para magserbi ini nga halimbawa para sa masunod nga mga kaso kag para dumilian siya nga magpadalagan sa 2024 sa anuman nga pwesto sa gubyerno. Ginadebatehan pa kon ang kaso kontra kay Trump pagabistahon sa bag-o nga magapungko nga Senado.

Sa pagtapos sang iya nga termino, isa-isa na nga nagdistansya ang mga upisyal, negosyante kag iban nga mga kapartido ni Trump sa iya nga administrasyon. Madamo na nga myembro sang iya nga kabinete ang nagresayn sa pwesto.

Madamo na nga mga kumpanya ang nag-atras sang ila nga mga donasyon sa partido nga Republican. Antes pa man sini, ginsira na sang mga higante nga kumpanya nga social media (Facebook, Twitter kag Instagram) ang mga account ni Trump nga madugay na niya nga ginagamit para sulsulan ang iya nga mga tagasuporta kag maglapta sang disimpormasyon.

Sang aga sang Enero 20, tungang gab-i sa Pilipinas, nagsumpa na bilang ika-46 nga presidente sang US si Biden, kag natapos na ang paghari ni Trump.